اهمیت تِرِک در ساختمان های کوتاه

ادامه

این مسأله ممکن است ناشی از تغییرات دما، انقباض فصلی خاک رس و تورم اثرگذار بر روی پی های سطحی یا ناشی از تشکیل بلورهای یخ در دسته ی مخصوصی از خاک ها به دلیل تأثیرات انبساط و انقباض بر روی پی های سطحی باشد.

آیا حرکت در عرض ترک پیشرونده است؟

این مسأله می تواند ناشی از گسترش سقف با فرونشست و نشست پی به دلیل نفوذ آب های سطحی، خاکریزی (خاک دستی)، وجود خاک نباتی تراکم پذیر، انقباض خاک و تورم ناشی از ریشه درختان، رانش خاک روی شیب و ناپایداری، واکنش شیمیایی، حمله ی سولفات ها، کربناسیون، واکنش سیاسی – قلیایی یا خوردگی اتصالات دیوار باشد.
ترک ها را می توان در سه دسته ی کلی به شرح زیر طبقه بندی نمود:

ترک فقط مؤثر در زیبایی

برخی از ترک ها فقط در زیبایی ظاهری تأثیرگذار هستند و تأثیری در کاربری ساختمان یا پایداری سازه ی آن ندارند. شکل 13 نمونه ای از ترک که صرفاً خسارتی به زیبایی ساختمان ایجاد نموده است را نشان می دهد.

ترک مؤثر بر قابلیت سرویس دهی

چنانچه ترک خوردگی بر روی کاربری ساختمان یا تک تک اعضای آن تأثیرگذار باشد – مثلاً ساختمان پس از ترک خوردگی دیگر ضد آب نباشد، کارکرد و سرویس دهی زهکش ها با اشکال مواجه شود، شیشه ی پنجره ها شکسته یا درها به درستی باز و بسته نشوند – چنین خسارتی، به عنوان خسارت بر قابلیت سرویس دهی توصیف می شود. در مثال نشان داده شده در شکل 14، عرض ترک مجاور چهارچوب پنجره حدود 60 میلی متر است. ساختمان به وضوح خاصیت ضد آب بودن خود را از دست داده و عایق بندی حرارتی نیز به خطر افتاده است. در چنین مواقعی، مصالح تشکیل دهنده ی بنا در معرض اضمحلال قرار می گیرند.

ترک مؤثر بر پایداری (ایستایی)

به ندرت، خسارت ناشی از ترک خوردگی به ساختمان یا سازه به اندازه ای می رسد که بر روی پایداری کلی آن تأثیرگذار باشد، لیکن چنانچه حرکت اجازه داشته باشد که بدون کنترل ادامه داشته باشد، اجزای تکی سازه ممکن است ناپایدار شوند؛ به عنوان مثال کاهش نشیمنگاه یک تیر به دلیل حرکت های متفاوت در تکیه گاه هایش، در شرایط وخیم ماننده شک 15، پانل دیوار در سمت چپ ترک به سمت بیرون متمایل شده و حداقل قید جانبی سقف شیروانی طبقه اول را دارد. این مقطع از دیوار می تواند به عنوان بخش ناپایدار منظور شود.
جدول 1- ماتریس تصمیم گیری برای ارزیابی اهمیت ترک

ترک پیش رونده

ترک سیکلیک
ترک ساکن



ت
مؤثر در زیبایی



مؤثر در قابلیت سرویس دهی



مؤثر در پایداری

ماتریس تصمیم گیری

به منظور تمرکز بر ذهنتان درخصوص ارزیابی اهمیت ترک ها، ماتریس تصمیم گیری مطابق جدول 1 روشی را برای تصمیم گیری بهتر ارائه می کند. همه ی عواملی که در ترکیب با یکدیگر در ترک خوردگی تأثیرگذار هستند به شکل علامت تیک ( ü ) در جدول مشخص می شوند.
به عنوان مثال اگر ترک خوردگی از نوع زیبایی و استاتیک (ساکن) باشد، عملیات تعمیری برای چنین ترکی معمولاً ساده و ارزان بوده و نیاز به هیچ گونه پایش اضافی بعدی وجود ندارد. اما اگر ترک های پایش شده از نوع زیباشناختی و پیشرونده باشند نیاز به تعمیرات پیچیده تر و گران تری وجود خواهد داشت، چرا که ماهیت ترک از حالت صرفاً زیبایی و ساکن به وضعیت مؤثر در کاربری ساختمان و نهایتاً به نوع مؤثر در پایداری ساختمان تبدیل خواهند شد.
این متدولوژی، منافاتی با ضرورت تحلیل واقعیات و تحقیق در مورد دلیل یا دلایل ترک خوردگی و متعاقب آن تعیین نحوه ی تعمیرات ندارد. البته، اگر این روش به کار گرفته شود می تواند به نتایج منطقی تر و سازگارتری جهت ارزیابی ترک خوردگی در ساختمان بیانجامد. کاربرد این روش، به توصیه های مربوط به شدت ترک خوردگی، نیاز برای کارهای تعمیراتی اضطراری و پایش بیشتر ترک منجر خواهد شد.
پی نوشت
1-دکتری مهندسی عمران – سازه مدرس دانشگاه.
2- کارشناس مهندس عمران، اداره ی کل راه و ترابری استان اصفهان.
مراجع
1-HOLLIS M. Surveying Buildings. RICS Books, Coventry, 2000 .
2-BONSHOR R. B. and BONSHOR L. L. Cracking in Buildings. CRC Press, London, 1996 .
3- Bluett and Another v. Woodspring District Council (1982). Estates Times,May .
4- BRITISH STANDARDS INSTITUTE. Quality Systems. BSI, London, 2000. BS EN ISO 9002 .
5- BUILDING RESEARCH ESTABLISHMENT. Simple Measuring and Monitoring of Movement in Low-Rise Buildings. Part 2: Settlement, Heave and Out of Plumb. BRE, Watford, 1995, Digest 344 .
6- BUILDING RESEARCH ESTABLISHMENT. Why do Buildings Crack? BRE, Watford, 1991, Digest 361 .
7- INSTITUTION OF STRUCTURAL ENGINEERS. Subsidence of Low-rise Buildings, A Guide for Professionals and Property Owners. IStructE., London, 2000 .
8- JOHNSON R.W. Cracking in low-rise buildings- a methodology for diagnosing the cause, Proceedings of the 9th International Structural Faults and Repair Conference, London. Engineering Teachings Press, Edinburgh, 2001, p218 .
9- JOHNSON R. W. Significant of cracks in low-rise building: what you need to know. Proceedings of ICE, Civil Engineering 158, Feb. 2005, Paper 13014 .
منبع: ماهنامه فنی – تخصصی دانش نما 175 - 174