استانداردهای طراحی آمفی تئاتر
ورودی:
باید طوری باشد که از تجمع افراد در پشت در جلوگیری شود و افراد بتوانند به راحتی بلیط تهیه نمایند و وارد سالن شوند. از لحاظ ابعادی در هر متر مربع حداکثر 6 نفر میتواند قرار بگیرد. اگر افراد به صورت خطی قرار بگیرند (صف) هر 4 نفر 87/1 متر بصورت طولی فضا نیاز داریم پس نتیجه میگیریم اگر افراد بخواهند وارد سالن شوند بهتر است آنها را بصورت خطی سازماندهی کنیم.
سالن انتظار (سرسرا):
بعد از ورودی ما فضای سالن
انتظار (سرسرا) را داریم. اگر سالن تیاتر ما 200 نفر گنجایش دارد حال به
ازای 6 نفر 1 متر مربع و به ازای 200 نفر 34 متر مربع فضا احتیاج داریم
البته این در صورتی هست که افراد متراکم قرار گرفته باشند به همین منظور ما
ابعاد فوق را در 3 ضرب کرده و به 102 متر مربع تبدیل میکنیم تا افراد به
اندازه ی 2 نفر فضا ی آزاد داشته باشند.
عنصر بعدی که در فضای سرسرا
قرار می گیرد coffee break (کافی شاپ) است. برای این فضا برای هر میز 4
نفره 76/5 متر مربع فضا احتیاج داریم حال اگر در هر سانس اجرا 50 نفر
بخواهند از کافی شاپ استفاده کنند ما احتیاج به 12 میز 4 نفره داریم یعنی
24/93 متر مربع فضا میخواهیم. در کنار آن 15 متر مربع فضای آشپزخانه و محل
فروش می خواهیم.
فضای دیگر در سرسرا سرویس های بهداشتی است و از آنجا که
جز فضاهای درجه 3 می باشد نباید در دید کامل قرار گیرد البته بهتر است
جایی باشد که به راحتی در دسترس باشد. زیرا جز فضاهای خدماتی است 11/29 متر
مربع برای 8 توالت و دستشویی احتیاج است.
سالن اجرا:
در کل حداکثر ظرفیت قسمت تماشاگران به شکل انتخاب شده و محدودیت های صمعی و بصری بستگی دارد که شاخص آنها نوع تولید برنامه است. عوامل دیگر شامل سطوح . خط دید . آکوستیک تراکم رفت . آمد و نیز اندازه و شکل سکو (صحنه) است.
طول ردیف: حداکثر 16صندلی به
ازای هر راهرو. اگر برای هر 3-4 راهرو یک در خروجی جانبی به عرض۱متر در نظر
گرفته شود به ازای هر راهرو 25 صندلی مجاز است.
برای هر تماشاچی نشسته
بایدمساحتی برابر با حداقل 0.5 متر مربع در نظر گرفت. این عدد بر گرفته از
عرض صندلی ضرب در اصله ی ردیف (حداقل 0.45 مترمربع برای هر صندلی) به علاوه
ی یک حداقل اضافه ی 0.9 متر ضرب در 0.5 متر یعنی حدودا 0.05 متر مربع برای
هر صندلی است.
حجم فضا: این حجم بر اساس شرایط آکوستیکی به این ترتیب است: تیاترها حدودا 5-4 متر مکعب برای هر تماشاچی و اپرا حدود 8-6 متر مکعب. (به دلیل تهویه ی هوا حجم نباید کمتر از این باشد)
نسبت های قسمت تماشاگران:1.دید مطلوب بدون حرکت اما با حرکت جزیی چشم به مقدار حدود 30 درجه
2.دید مطلوب با حرکت جزیی سر و حرکت جزیی چشم به مقدار حدود 60 درجه
3.حداکثر زاویه ی ادراکبدون حرکت سر حدودا 110 درجه
4.به حرکت کامل سر و شانه ها میدان درک 360 درجه نیز امکان پزیر است.
فضاهای خدماتی پشت سن:
اتاق تعویض لباس: یکی از فضاهای کاربردی و اصلی سالن می باشد در طراحی این فضا باید دقت شود که این فضا به عنوان یک فضای خصوصی به حساب می آید و باید تمامی حریم های آن بخصوص برای خانم ها حفظ شود. مقدار فضای لازم برای هر نفر 5 متر مربع و برای 6 نفر با ۸ کمد 45 متر مربع می باشد. نکته ی دیگر وجود انبار لباس است که 5.7 متر مربع می باشد.
اتاق گریم: این فضا باید با سن در رابطه ی مستقیم عاری از صدا و دارای نور کافی باشد. محیطی که یک گریمور نیاز دارد تا بتواند به راحتی اطراف بازیگر حرکت کند و تمام کار خود را زیر نظر داشته باشد 28/2 متر مربع میباشد که با این حساب ما برای کار 3 گریمور به طور هم زمان کنار هم 72/6 متر مربع فضا می خواهیم. همچنین وجود سرویس دستشویی در این فضا ضروری می باشد.
اتاق نور و صدا: این فضا که بین نور پرداز و صدا بردار مشترک است باید دید مستقیم با قسمت اجرا داشته باشد که معمولا در جا نمایی این فضا آن را در قسمت پشت سالن در ارتفاع قرار می دهند همانند اتاق آپارات در سینما. حداقل فضا برای نور پرداز با دستگاه پرژکتور و ۴ نور انداز ۶ متر مربع و برای صدا بردار با دستگاه تنظیم و ضبط صدا ۵ متر مربع می باشد همچنین پلکان های ارتباطی هم باید در نظر گرفت اما یک انبار به اندازه ی ۱۲ متر مربع الزامی است.
اتاق کارگردان: که در کنار سن قرا می گیرد تا کارگردان در هنگام اجرا بطور مستقیم به نحوی که دیده نشود با سن در ارتباط باشد. ابعاد آن ۹ متر مربع می باشد.
اتاق گروه موسیقی: یکی از بخش های مهم یک کار تیاتر اجرای ملودیهای منظم در سکانسهای مختلف است. به همین منظور بهتر است کار گروه موسیقی همراه با تیاتر پیش رود برای همین ما فضایی را برای گروه موسیقی در نظر می گیریم. فضای گروه موسیقی باید بصورتی چیدمان شود که سرپرست تمام گروه را زیر نظر داشته باشد و همچنین در قسمت کم صدا قرار گیرد و حتما یک فضا برای نگهداری ساز به ابعاد ۴ متر مربع داشته باشد. ابعاد مناسب برای گرهه موسیقی ۱۶ متر مربع است.
اتاق استراحت گروه: فضای که گروه قبل از اجرا آنجا تمرکز و بعد از اجرا آنجا استراحت می کند. فضای کافی برای ۸ کاناپه و میز ۶ متر مربع است پس برای یک گروه ۱۶نفره ما ۴۰ متر مربع فضا می خواهیم.
اتاق مطالعه: قسمتی که گروه در آن استقرار می یابد و ضمن خواندن سناریو باهم شروع به تمرین کار هم می کنند. مقدار فضای کافی برای مطالعه ی ۲۰ نفر ۴۲ متر مربع است.
اتاق مصاحبه: فضای لازم ۱۶ متری است که شامل ۱ میز و ۱۰ صندلی است.
قسمت اداری سالن:
اتاق رییس: این اتاق از لحاظ استراتژیک باید در بهترین نقطه قرار گیرد. معمولا این فضا با اتاق جلسات ترکیب می شود که ابعاد مورد نظر برای ما 35 متر مربع است که میز جلسات هم یکی از الگو های این اتاق است.
بخش حسابداری: ۱۶ متر مربع برای خود اتاق و یک فضای ۵ متر مربع برای بایگانی و ۱ فضای ۱۶ مترمربع برای مرکز کامپیوتر نیاز است.
اتاق آرشیو: ۱۶ متر مربع برای اتاق بایگانی آرشیو که ۱۵ فایل را در خودش جا می دهد و ۹ متر مربع اتاق برای مسول اتاق آرشیو و ۲۰ متر مربع هم برای مرکز اسناد سالن نیاز است.
بخش خدماتی:
موتورخانه: این قسمت باید در جایی باشد که بتواند به همه سالن سرویس دهد. ابعاد مورد نظر برای سالن ما ۵۰ متر مربع است.
انبار مرکزی: به دلیل این که معمولا هر بخش یک انبار دارد ما فضای بزرگی را برای انبار مرکزی نمی خواهیم مقدار ابعاد لازم ۲۵ متر مربع است.
پارکینگ: فضای لازم برای پارکینگ ۷۵۰ متر مربع برای ۴۲ خودرو سبک در ضمن اگر در زیر ساختمان قرار گرفت فضای رمپ و تهویه مناسب هم در جدول محاسبه قرار می گیرد.
اکوستیک
با
عنایت به این نکته که شرکت تجهیزات مدارس ایران در سال 1365 با هدف طراحی و
تولید تجهیزات و مبلمان کلاسی ،اداری، آزمایشگاهی و طراحی و تجهیز سالنهای
اجتماعات تاسیس شده است این تحقیق با هدف آشنائی بیشتر خوانندگان، نگاهی
اجمالی به مقوله طراحی سالنهای اجتماعات (سالن های آمفی تئاتر، سالنهای
آموزشی، فضاهای اداری و ... و اصول آکوستیک ، اصول ارگونومی، اصول مهندسی
پخش تصاویر و اصول چیدمان صندلیهای سالن های اجتماعات) داشته است.
واحد تحقیقات و مهندسی
شرکت تجهیزات مدارس ایران
-اکوستیک
قابلیت
شنوائی در طراحی فضا، از اصول لازم تئاترها، آمفی تئاترها، سالن های
سرپوشیده بوده و هنگامی که به آن نائل خواهیم شد که صدا در هر محل قابل
شنیدن(بدون انعکاس) با یک زمان مناسب برگشت کند.
-اکوستیک هندسی
ساده ترین را ه برای بررسی ترسیمی مطالعات آکوستیکی بررسی نقشه¬ی ساختمان تالار است.
- پرتو آکوستیکی
تقارن خطوط فرضی عمود بر جبهه با نور هندسی را (پرتو آکوستیکی) می نامند.
استفاده از پرتو آکوستیکی هندسی دارای محدودیتهای زیر است:
الف-
ابعاد مکان مورد نظر باید در مقابل طول موج صدای به کار برده شده به حد
کفایت بزرگ باشد و ابعاد مطرح باز تابنده نیز باید چند برابر طول موج مورد
نظر باشد.چنانچه این شرط رعایت نگردد به علت بروز پدیده خمش، انتشار صوت از
حالت خطی خارجی شده و دیگر قوانین آکوستیک هندسی در آن صدق نمیکند.به
بیانی دیگر میتوان گفت که آکوستیک هندسی برای طول موجهای پائین و تالارهای
کوچک صدق نمیکند.
ب- (امپرانس آکوستیکی) فرا گیرنده میدان (هوا) و سطوح
بازتابندیی دیوارها، باید تفاوت زیادی با یکدیگر داشته باشند. زیرا در غیر
اینصورت به جای بازتاب ساده ، ترکیبی از بازتاب و تباهی انرژی (جذب شدن) به
وجود می آید.
- انواع بازتاب ها:
1- سطوح صاف ( در شکل روبرو نمایش داده شده است ) ۲- سطوح مقعر(شکل پایین ) ۳- سطوح محدب (شکل پایین)
قابلیت شنوائی:
نکات تاثیر گذار بر قابلیت شنوائی :
۱- شکل اتاق ۲- اندازه اتاق ۳- وسائل اتاق ۴-وضعیت منبع صدا ۵-زمان برگشت
۱-شکل اتاق: (در نقشه) ارجح تر است که
مستطیل یا ذوزنقه و در جهت صدا باشد. اشکال مربع، مدور و یا بیضی و غیره از
لحاظ صوتی مناسب نیستند. مساحت های بزرگ انحناء دار ایجاد نقاط کانونی
کرده و قسمتهای معلق بزرگ مانعی برای صدا تولید میکنند، و هر دوی آنها برای
شرایط خوب شنیدن صدا زیان آور میباشند. تعبیه صندلیهای پله ای مفید بوده،
دیوار و سقف های بریده ایجاد پخش صدای یکنواخت می کنند.
۲- اندازه های
اتاق: صحبت معمولی از فاصله 20-30 متری در هنگام مطالعه قابل شنیدن است 13
متر در سمت صحبت کننده و 10 متر در پشت وسیله صحبت کننده.حداکثر حجم فضای
بدون وسیله کمکی (بلندگو،منعکس کننده وغیره)نباید از 18000 متر مکعب برای
مکالمه و 30000 متر مکعب برای موسیقی تجاوز کند. ارتفاع از 8 متر نباید
بیشتر باشد.
در محل بهتر است ارتفاع ، پهناء طول به نسبت 5،3،2 یا «نسبت طلائی» مثلاً «8،4،3» باشند.
(سقف معقر از لحاظ صوت بد است)
۳- لوازم و
تزئینات ساختمانی اتاق: بطور عمومی ، بام و دیوارهای صلب مناسب تر ازسقف
کاذب کتیبه دار (چوبی و سلوتکس) که ایجاد طنین صدا میکنند نیستند.در طراحی
سیستمهای حرارتی و تهویه مطبوع میبایست از ایجاد جریانهای هوای گرم مابین
منبع صدا و شنونده خودداری کرد.
۴- سقف شکسته ایجاد پخش صدای یکنواخت می کند:
مواد
جاذب باید در دیوار عقبی نزدیک صندلیهای آخر روی سطوح طاق و نرده بالکن و
غیره تعبیه گردند. صندلیها باید متحرک بوده و بخوابند و طبــق استاندارد
فرانسه ارتفاع پلکان صندلی 80 میلی متر برای رسیدن به تمام صندلیها باشد.در
انگلستان این ارتفاع تا 100 میلی متر هم مجاز است.
۵- وضعیت منبع صدا:
باید در مکانهای وسیع منعکس کننده صوت باشد.و در جائیکه ارتفاع زیاد است ، سطوح منعکس کننده صدا در بالای منبع صوتی توصیه میشود.
فاصله بلندگوهای داخل یک اتاق باید کمتر از 34 متر بوده و برای تئاترها و برنامه های موسیقی 24 متر بهتر است.
(ترتیب صندلی ها که مسیر مستقیم صوت را کور نمی کند)
ترتیب صندلیها که مسیر مستقیم صوت را کور نمی کند
6-
زمان برگشت صدا: برگشت صدا بدلیل انعکاس مستقیم صدا توسط سطوح دیوار و سقف
می باشد و این صدا باید توسط شنونده، بتدریج که ضعیف میگردد شنیده شود.
در
جاهائیکه زمان صدای مستقیم و منعکس شده (اختلاف صدای مستقیم و انعکاس آن
بیشتر از 29 متر باشد)صدای برگشت شده بصورت یک صوت منعکس شده بگوش میرسد و
از تولید این انعکاس باید خودداری شود و برای اختلاف طول زمانهای برگشت صدا
زمان برگشت صدا بستگی به اندازه طول اتاق داشته و با استفاده از مواد
جاذب، صوت قابل تنظیم است.
زمان برگشت صدا
زمان برگشت صدای کافی و
مناسب برای هر اتاق بستگی به حجم اتاق (برای مکالمه و موسیقی)
دارد.اتاقهائی که بیشتر برای مکالمه طراحی کرده اند احتیاج به زمان برگشت
با صدای شنوائی عالی دارد،که با ازدیاد حجم فضا از 5/0 تا یک ثانیه افزایش
پیدا می یابد.میانگین زمان برگشت در یک سالن کنسرت 2000 تا 14000 م مکعب
فضا برای هر نوع برنامه موسیقی 7/1 ثانیه می باشد که کاملا" توسط جذب صدا
در اودیتوریم(سالن موسیقی) معین می گردد.لذا حجم سالن کنسرت باید 6 تا 7
متر مکعب برای هر صندلی باشد و حجم مناسب و کافی تقریباً 8 تا9 متر مکعب
برای هر صندلی است.اختلاف زمان برگشت برای محاسبه زمان برگشت (طبق محاسبه
زللر) بشرح ذیل است.
۷ =V T= حجم اتاق بمتر مکعب
A 6A =مجموع جاذب ها در متر مربع
و اندازه گیری به فوت : T=0.05V است.
مجموع جذب، کل مساحت حاصل شده و ضریب جذب مخصوص به خود( &*a = (A است.
