نقشه برداری درایران:

مقدمه:

نقشه برداری درایران:ایرانیان باستان نقش برجسته‌ای در پایه گذاری علم نقشه برداری داشته اند.اکتشافات دریایی که از زمان گذشته انجام گرفته است موید این مطلب است . در ایران باستان می‌‌توانستند عرض جغرافیایی را تعیین کنند ولی تعیین طول جغرافیایی با دشواری بسیار همراه بوده است .آنها برای مسافرتهای خود نیاز به نقشه داشتند و نقشه هایی نیز بدون توجه به فواصل رسم می شده است .تعیین موقعیت در روی زمین و فراهم آوردن هر گونه نقشه در جهان باستان نیز نیاز به در دست داشتن ابزارها و بهره وری ا ز قواعدی داشته است .مصریان روشهایی برای اندازه گیری ارتفاع بین دو نقطه و تعیین فاصله افقی آندو داشته‌اند طناب، ترازو گونیا از ابزارهای نخستین نقشه برداری بوده‌اند و کم کم تراز و خط کش و پرگار به آن افزوده گشت. دانشمندان ایرانی به کمک استرلاب عرض جغرافیایی و با استفاده از ساعت آبی طول جغرافیایی را در هر نقطه از مرز اندازه گیری می‌‌کردند. ابوریحان بیرونی دانشمند بزرگ ایرانی در زمینه‌های گوناگون اندازه گیری نجومی ،و فواصل بین شهرها ،مطالعات بسیار ارزنده‌ای انجام داده است. نقشه برداران قدیم برای تعیین امتداد، فاصله و زاویه وسایلی ساخته بودند که نخستین آنها ریسمان بود و همچنین برای تعیین تراز افقی تراز هایی ساخته بودند و این تراز در طول تاریخ فرمهای گوناگونی به خود گرفته است. کهن‌ترین آن تراز آبی بوده است که نوع تکامل یافته تر آن همان شیلنگ تراز است که بناهای امروزی از آن استفاده می کنند.

.

جایگاه مهندسی نقشه‌برداری و ژئوماتیک در تولید نقشه، اطلاعات مکانی

و ارائه خدمات اطلاعاتی:
در جهان کنونی، کشور ما به عنوان کشوری در حال توسعه بایستی از طریق تمرکز با مزایای منابع فراصنعتی مانند: «نوآوری‌های صنعتی»، «مهارت نیروی کار»، «ایجاد زیرساختار اطلاعات» تجارت‌های موفقی را تجربه نماید و ضمن ایجاد اشتغال مفید، بتواند به اهداف توسعه پایدار دست یابد. در شرایط کنونی که عصر اطلاعات محسوب می‌شود، اتخاذ استراتژی پیشتازی در زمینه‌های اطلاعات و ارتباطات از طریق ایجاد شرایط مناسب برای سرمایه‌گذاران برای زیرساختارهای اطلاعاتی و ارتباطاتی و فراهم‌نمودن زمینه‌های لازم برای تجارت الکترونیکی، دولت الکترونیکی، ایران رقومی و ... می‌تواند ما را در نیل به توسعه پایدار یاری نماید. از آنجا که به بیانی 70درصد اطلاعات به نحوی با مکان ارتباط دارند، بنابراین مهندسی نقشه‌برداری و ژئوماتیک به عنوان رشته‌ای که از دیرباز در زمینه «تولید»، پردازش‌»، «نگهداری» و «ارائه اطلاعات مکانی» فعالیت نموده است، در شرایط کنونی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
دست‌اندرکاران علوم مهندسی نقشه‌برداری بایستی با توجه به وضعیت کنونی با بهره‌گیری مناسب از امکانات، تجارب و متخصصان، ضمن بازنگری در فعالیت‌های سنتی خود، نقشی مؤثر در توسعه کشور ایفا نمایند. ایفای صحیح این نقش علاوه بر نیل به اهداف ملی، موجب توسعه و گسترش علوم مهندسی نقشه‌برداری و ژئوماتیک در کشور می‌شود.
به منظور دستیابی به موارد یاد شده تلاشی همگانی توسط تمامی دست‌اندرکاران علوم مهندسی نقشه‌برداری و ژئوماتیک از قبیل «سازمان و دستگاه‌های تولیدکننده نقشه و اطلاعات مکانی»، «بخش خصوصی»، «دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی» و «تشکل‌های حرفه‌ای و علمی» ضروری است.
اقداماتی که در زمینه ایفای این نقش بایستی انجام پذیرد، عبارتند از:
- تولید اطلاعات مکانی با حجمی متناسب با تقاضاها که دائماً در حال افزایش است.
- تسریع در پردازش و بهره‌گیری از روش‌های نیمه اتوماتیک و اتوماتیک و ایجاد سهولت در این پردازش‌ها، به نحوی که افرادی با تخصص‌های کمتر و حتی تخصص‌های دیگر قادر به انجام آن باشند.
- ایجاد روش‌های جدید نگهداری داده‌های دارای حجم بالا، به نحوی که علاوه بر حفظ داده‌ها، اطلاعات با سرعت لازم قابل دسترسی باشند.
- ارائه اطلاعات مکانی به فرمت‌ها و اشکال مختلف و متنوع متناسب با نیازها.
- بهره‌گیری از شبکه‌های اطلاع رسانی دبیلیو دبیلیو دبلییو... دراراثه خدمات واطلاعات مکانی.
- ایجاد مکانیزم‌های مناسب تبادل اطلاعات در کشور با حداکثر سهولت.
- تهیه وارائه نرم‌افزارها و برنامه‌های کاربردی به منظور ایجاد سهولت به کارگیری اطلاعات و داده‌های تولید شده.
- بازنگری در شرح خدمات و فعالیت‌های متداول و ایفای نقش ارائه‌کننده خدمات اطلاعات مکانی.
- معرفی زمینه‌های کاربردی مختلف اطلاعات مکانی و همکاری با متخصصان و مسئولان سایر زمینه‌های تخصصی.
- تولید و صدور نرم‌افزار و خدمات مهندسی نقشه‌برداری و ژئوماتی

زیر شاخه های رشته ژئوماتیک:

1- نقشه برداری زمینی

2- ژئودزی

3- فتوگرامتری
۴-سیستم اطلاعات جغرافیایی

5- سنجش از دور

6- کارتوگرافی

7- کاداستر

حال به تفسیر هریک می پردازیم:

1-نقشه برداری زمینی:

تعیین موقعیت نسبی نقاط واقع در سطح زمین و یا نزدیک به آن هدف اصلی نقشه برداری  است.  از این تعریف ساده چنین استنتاج می شود که هدف، تعیین مختصات نقاط قرار می گیرد.(سنجشهای نجومی ونقشه برداری ماهواره ای).مختصات مطلوب می تواند کارتزین ایکس،وای،زد ویاجغرافیایی باشد. معمولا عملیات نقشه برداری شامل دو مرحله برداشت یا اندازهگیری و محاسبه واراثه نتایج کار است. در مرحله اندازه گیری، از وسایل و دستگاه ها و نیز روش های مختلفی استفاده می شود تا داده های لازم برای مرحله دوم به دست آید. در مرحله دوم نیز از روشهای مختلفی استفاده می شود . در تمام روش ها، ابتدا خطاها مورد بررسی قرار گرفته و در صورت قابل قبول بودن سرشکن می شوند. نتایج کار به صورتهای آنالوگ (نقشه، مقاطع طولی و عرضی و...)ویا دیجیتال(جداول،مدلهای رقومی زمین دی جی ام یادی تی ام)اراعه می گردد. انتخاب وسایل و روشهای مناسب تابع وسعت منطقه، دقت مطلوب و امکانات است.

در نقشه برداری از مناطق کوچک اثر کرویت زمین تقریباً ناچیز است و می توان زمین را درمنطقه کوچکی مسطح در نظر گرفت و به عبارت دیگر سطوح تراز که بر امتداد شاقول عمود هستند موازی هم بوده و در این صورت امتداد شاقول در نقاط مختلف موازی هم خواهند بوددر صورتیکه حقیقتاً با فرض زمین کروی امتداد شاقول در نقاط مختلف موازی نبوده و از مرکزمیگذرند.درمواقعی که زمین را مسطح فرض کنیم روش نقشه برداری( مسطحه)نامیده می

شود. این فرضیه مادامیکه سطح منطقه مورد نظر از چند صد کیلومتر مربع تجاوز نکند قابل قبول است. نقشه برداری مسطح که بعد از این از آن بنام نقشه برداری یاد خواهیم کرد برای کارهای مهندسی – معماری – شهرسازی – باستانشناسی – تجاری – اکتشافی مورد استفاده است. و تنها در زمینه کارهای کارهای ثبت و املاکی مورد استفاده مهندسین و معماران به منظور بررسی طرح – اجرا – مهندسی و معماری همیشه نظارت مورد استفاده. نقشه برداری در خدمت مهندسین معمار و شهرساز شامل مراحل زیر است:

-برداشت نقشه کلی به منظور مطالعات اولیه
-برداشت نقشه دقیق برای تهیه طرح و اجرا
-پیاده کردن طرح و پروژه
-کنترل پروژه ضمن اجرا
-کنترل نهایی و تحویل کار
در خدمت باستانشناسی نقشه برداری شامل برداشت پلان ساختمانها و آثارقدیمی وهمچنین تهیه نقشه جزثیات ازنماها-تقاطع-رلیف ها است که دریشترمواقع برای تجدیدبناهای از بین رفته و به کار می رود.عملیات زمینی وکارهای دفتری معمولاتهیه نقشه شامل دومرحله کلی است:
1-عملیات زمینی
2-کارهای دفتری
عملیات زمینی شامل مراحل زیر است:

 شناسایی مقدماتی منطقه 1-عملیات
2-انجام اندازه گیریهای لازم برای تعیین طولها – زوایا و غیره

3- اندازه گیری ها دردفاتر وفرم های مخصوص ثبت
*کارهای دفتری شامل مراحل زیراست:
1-محاسبات مقدماتی برای آنکه بتوان اندازه گیری های انجام شده روی نقشه برده شوند.

2-بردن اندازه ها برروی نقشه(ترسیم)

3-پاکنویس کردن وکنترل نقشه

4-انجام محاسبات سطح-حجم و...درصورت لزوم(مثل محاسبات سطح زمین یا حجم عملیات خاک برداری وخاک ریزی)

2-ژئودزی:
در درموردتاریخچه ژئودزی می توان به ریشه یونانی کلمه ژئودزی به معنای تقسیم کردن زمین اشاره کرد. این تعریف نشان می دهد که از نظر تاریخی، ژئودزی با تهیه نقشه و تجزیه و تحلیل در مورد وضعیت زمین و داده های مکانی ارتباط نزدیکی دارد.تقریباً در اواخر قرن 19 میلادی دانشمندی به نام هاملت (F.R Hamlet) تعریف ژئودزی را به "علم اندازه گیری و تهیه نقشه از سطح زمین" محدود کرد. اگر چه این تعریف ممکن است فشرده به نظر برسد ولی اساساً بیانگر آنچه امروزه بعنوان ژئودزی ارائه می شود می باشد.
ژئودزی معمولاً به طریقه یا روشی اطلاق می شود که برای تهیه نقشه های دقیق از یک منطقه بسیار وسیع نظیر یک کشور یا یک استان به کار می رود و در حقیقت این نوع نقشه برداری یک جنبه ملی دارد. همچنین برای تعیین فرم و شکل زمین و علوم مربوطه به آن مورداستفاده

است. در این نوع نقشه برداری زمین مسطح فرض نشده بلکه انحناء آن در نظر گرفته می شود به همین جهت محاسبات روی سطح بیضوی شکلی که به جای شکل زمین انتخاب میگردد انجام میگیرد.

بنابراین نقشه برداری کلاسیک که شامل تعیین موقعیت، مکان یابی عوامل، اندازه گیری تغییرات ناشی از حوادث طبیعی مثل زلزله و تعیین سطح دریا( از ارتفاعی که ماهواره قرار دارد)می باشد.همگی در شاخه ژثودزی گنجانیده می شوندکه این به عنوان اولین جزء مهم درگرایش ژثودزی به حساب می آید. دومین جزء اصلی محلی نیز از جمله مواردی است که در این شاخه از ژئودزی گنجانده می شود.

پایه سوم ژئودتیک مربوط است به بررسی حرکت وضعی زمین و تعیین موقعیت آن.تمام اندازه گیریهای ژثودتیک با توجه به کاربری مورد نظر در یک چهار چوب مرجع-مثلاً یک چهارچوب یک چهارچوب گیریهای محلی- سنجیده می شود. و تبدیلات بین آنها (با توجه به حرکت وضعی زمین و حوری مختصات آن) بستگی به زمان دارد. بنابراین همانطور که بیان شد، هدف ژئودزی مدرن جمع  بندی سه شاخه فوق می باشد(ژثومتری،جاذبه وحرکت وضعی زمین)

چیست؟GPS

سیستم تعیین موقعیت جهانی می باشد.  Global Positioning System

  که از طریق ردیابی سیگنالهایی که توسط ماهواره های در حال چرخش به دور زمین فرستاده جی پی اس می تواند موقعیتش را بر مبنای فاصله زمانی ارسال سیگنالها (توسط فرستنده های ماهواره ای)تعیین کند.جی پی اس مجموعه ای از24 ماهواره ای است که در مداری به دور زمین می‌چرخندو توسط گیرنده‌های زمینی به مردم امکان می‌دهند مکان جغرافیایی خود را پیدا کنند. ماهواره‌ها طوری از هم فاصله دارند که درهر نقطه زمین، 4 ماهواره بالای افق قرار خواهد گرفت. هر ماهواره شامل یک کامپیوتر، یک ساعت اتمی و یک رادیو است. هر ماهواره با دانستن موقعیت زمانی مدار خود، به طور مداوم تغییر مکان و زمان خود را اعلام می دارد. هرگیرنده جی پی اس در روی زمین شامل کامپیوتری است که موقعیت خود را با گرفتن اطلاعات از 3 ماهواره دریافت می کند. نتیجه بصورت طول و عرض جغرافیایی با دقت 10 تا 100 متر در ختیار بیشتر گیرنده‌ها قرار می‌گیرد و اگر ماهواره چهارم نیز قابل دریافت باشد، گیرنده می‌تواند ارتفاع رانیز به خوبی مکان جغرافیایی نشان دهد.  و اگر گیرنده در حال حرکت باشد، جهت وسرعت رااندازه گیری کرده و زمان تخمینی رسیدن به مقصد را نشان میدهد.   

                                                                                          3-فوتوگرامتری:
به بیان ساده فرآیند اندازه گیری تصاویر اجسام در روی عکسهای هوایی را فتوگرامتری

می گویند. به بعبارت دقیق تر فتوگرامتری عبارتست از هنر ، علم و تکنولوژی تهیه اطلاعات

درست ازعوارض ازطریق اندازه گیری ، ثبت و تفسیر بر روی عکس و یا سایر مدارکی که در بر دارنده اثری از انرژی الکترومنیتیک تابشی ثبت شده باشد.

عکس بعنوان مهمترین منبع اطلاعاتی در این علم می باشد و در داقع اصول کار در فتوگرامتری بر روی عکسهای هوایی است.

عموماً فتوگرامتری را به دو شاخه فتوگرامتری متریک و فتوگرامتری تفسیری تقسیم بندی می کنند. در فتوگرامتری متریکی ، اندازه گیریهای کمی مطرح است ، یعنی با استفاده از اندازه گیریهای دقیق نقاط از طریق عکس می توان فواصل حجم، ارتفاع و شکل زمین را تعیین کرد ، که معمولترین کاربردهای این شاخه از فتوگرامتری تهیه نقشه های مسطحاتی و توپوگرافی از روی عکسهاست. اما فتوگرامتری تفسیری خود به دو شاخه تفسیر عکس و سنجش از دور تقسیم می شود.

در قسمت تفسیر عکس بیشتر مطالعات کیفی بر روی عکس انجام می گیرد،بعنوان مثال وضعیت پوشش گیاهی یک منطقه و یا میزان جمعیت یک شهر را از طریق عکس مورد مطالعه و تحقیق قرار می دهند.

عکسهای هوایی امروزه حداقل در دو رشته بزرگ علمی یعنی فتوگرامتری به معنی کلی تهیه نقشه از عکسهای هوایی و دیگری تفسیر به معنی شناسایی و تشخیص عوارض و با اشیاء از روی تصویر به کار می روند و دارای شروع و تاریخ همزمانی می باشند که بتدریج پیشرفتهای تکنولوژی، این دو رشته توسعه یافته و در نتیجه، استفاده و ابزار برای دو گروه کم کم از هم فاصله گرفته و در هر یک، تخصص های جداگانه ای به وجود آمده و بتدریج نیز اضافه خواهد شد. عکسبرداری هوایی برای هر دو مصارف فوق دارای قدمت چندان زیادی نیست، بلکه تاریخ آن کم و بیش مقارن با پیدایش هنر و علم عکاسی و همچنین، صنعت هوانوردی است. اولین گزارش کتبی اختراع عکسبرداری به علوم آکادمی علوم و هنرهای فرانسه به سال 1839 باز می گردد. این عکسبرداری توسط دو فرانسوی انجام گرفت. اولین گزارش قطعی پرواز هواپیما

نیز مربوط به 17 دسامبر 1903 بوسیله برادران آمریکایی رایت می باشد، بنابراین باید توجه نمود که تاریخ عکسبرداری هوایی به زمان بینابین دو تاریخ فوق برمی گردد. اولین عکسبرداری هوایی از اروپا (فرانسه) به وسیله جی اس تورناچون که بعدا نادارنامیده شد، در 1858 در پاریس انجام گردید و مقارن با او، یعنی مجدداً در همان سال شخص دیگری به نام لاسدات با دوربین عکاسی و فیلمهای شیشه ای که با خود در بالن از دهکده ای نزدیک عکسبرداری نمود. او توانست از عکسها نقشه توپوگرافیک تهیه نماید و دومی موفق به تجزیه و تحلیل ریاضی برای برگردان تصویر ارتوفتو شد. در آمریکا، اولین عکس هوایی که با بالن ثبت گردید. این عکس از ارتفاع 1200 پایی(365 متری) از بندر بوستون گرفته و در اتحاد جماهیر شورویسابق، تا ریخ اولین عکسبرداری هوایی به سال 1886برمیگردد.

اولین فیلمبرداری هوایی بوسیله ویلبر رایت در 1909 با هواپیما از چنتوچیلی در ایتالیا انجام شد. ولی استفاده عظیم از عکسهای هوایی، در ارتش و از جنگ جهانی اول بود، در حالی که برای مصارف غیر نظامی، از جنگ جهانی دوم به طور وسیع آغاز گردید با پیشرفتهای شگرف در صنعت و هنر ساختمان عدسیها به حد بسیار مرغوب رسید. ساختمان انواع فیلمهای سفید و سیاه بصورت پانکروماتیک و مادون قرمز توسعه یافت و فیلم رنگی نیز از 1935به صورت کداکرم عرضه گردید. فیلمهای رنگی کاذب نیز کاربردی عظیم در تفسیر پیدا نمود..

GIS-سیستم اطلاعات جغرافیایی4
سیستمی است متشکل از داده ها، روشها و الگوریتمها، سخت افزار، نرم افزار، نیروی انسانی و شبکه که برای ورود، مدیریت،تحلیل ونمایش اطلاعات جغرافیایی" مورد استفاده قرار می گیرد. سیستم اطلاعات جغرافیایی ابزاری قدرتمند برای کار با داده های مکانی می باشد. درجی آی اس داده ها بصورت رقومی نگهداری می شوند لذا از نظر فیزیکی حجم کمتری را نسبت به روش های سنتی مانند( نقشه های کاغذی) اشغال می کنند. در یک جی آی اس با استفاده از توانایی ها ی کامپیوتر مقادیر بسیار عظیمی از داده ها را می توان با سرعت زیاد و هزینه نسبتاً کم نگهداری و بازیابی نمود. قابلیت کار کردن با داده های مکانی و اطلاعات توصیفی مربوط به آنها و ترکیب انواع مختلف داده ها در یک آنالیز و با سرعت زیاد، با روش های دستی سازگار نمی باشد. توانایی اجرای آنالیزهای مکانی پیچیده، مزیت های کمی و کیفی را برای جی آی اس فراهم می کند. انجام پردازش های تکراری با در نظر گرفتن شرایط مختلف دستیابی به نتیجه بهینه، تنها توسط کامپیوتر امکان پذیر می باشد که می تواند اینگونه عملیات را با سرعت زیاد و هزینه نسبتا کم انجام دهد. این توانایی تجزیه و تحلیل داده های مکانی است که جی آی اس رااز دیگر سیستم های گرافیکی کامپیوتری مجزا می سازد. امکان انجام آنالیزهای پیچیده بامجموعه داده های مختلف مکانی و غیرمکانی بصورت توأم، مهمترین قابلیت جی آی اس می باشد که نمی توان آن را با روش های دیگر مثل روش های آنالوگ انجام داد. توانایی تجزیه و تحلیل توأم داده های مختلف، امکان ایجاد و استفاده از اطلاعات زمین مرجع به شکلی کاملاً متفاوت با گذشته را فراهم می سازد. نه تنها امکان ترکیب مجموعههای مختلف وجود دارد بلکه روش های مختلف را نیز می توان با یکدیگر ترکی روش های جمع آوری، رسیدگی و ممیزی و به روز رسانی داده ها ترکیب نمود. مثلاً وقتی که تغییری در کاربری یا مالکیت یک قطعه زمین وارد می شود، این سیستم می تواند دقت تغییرات را کنترل نموده وسپس نقشه و جداول مربوطه را به روز در آورد. بدین ترتیب کاربران جی آی اس می توانند اطلاعات جدیدتر را در اختیار داشته و با توجه به نیازهایشان آن را بکار گیرند.

مؤلفه های سیستم اطلاعات جغرافیایی -   

1-ورودی داده هامؤلفه ورودی داده ها، آنها را از شکل موجودشان به شکل قابل استفاده درجی آی اس تبدیل می‌کند. داده‌های زمین مرجع، معمولا به شکل نقشه های کاغذی و جداولی از اطلاعات توصیفی فایل های الکترونیک از نقشه ها و اطلاعات توصیفی مربوط به آنها، عکس های هوایی و یا تصادیر ماهواره‌ای می‌باشند. وارد نمودن داده ها ممکن است به راحتی تغییر فرمت یک فایل و یا بسیار پیچیده باشد. ایجاد پایگاه های بزرگ داده ها ممکن است 5 تا 10 برابر سخت افزار و نرم افزارجی آی اس هزینه در برداشته باشد. به طور کلی مرحله وارد نمودن داده ها بسیار وقت گیر و پر هزینه بوده و ممکن است ماه ها و یا حتی سال ها به طول انجامد. قبل از اینکه مرحله وارد نمودن داده ها آغاز شود، روش های وارد کردن این داده ها و استانداردهای کیفیت باید دقیقا مورد توجه قرار گیرند. برای دقت و خروجی هایی که قرار است تهیه گردند روشهای مختلف وارد نمودن داده ها باید براساس پردازش هایی که قرار است روی داده ها انجام گیرند، استانداردهای مورد نظر مورد ارزیابی قرار گیرند.
2- مدیریت داده ها یکی از مولفه های جی آی اس بوده و شامل توابعی برای ذخیره، نگهداری و بازیابی اطلاعات پایگاه داده ها می باشد. روشهایی که کامپیوتر بتواند آنها ر ا بخواند وجود دارند. ساختار داده روشی است که داده ها براساس آن سازماندهی می شوند و چگونگی ارتباط فایلهابایکدیگر(سازماندهی پایگاه داده ها)، تعیین کننده محدودیت های موجود در بازیابی اطلاعات و سرعت عملیات بازیابی می باشند. در هنگام ارزیابی سازماندهی داده ها باید نیازهای کوتاه مدت و دراز مدت کاربران در نظر گرفته شوند. این ارزیابی باید توسط شخصی انجام گیرد که در روش های طراحی و تجزیه وتحلیل پایگاه داده های جی آی اس متخصص باشد.

3- تجزیه و تحلیل و کار با داده ها توابع مربوط به تجزیه وتحلیل وکار باداده ها دریک جی آی اس، تعیین کننده اطلاعاتی هستند که می‌تواند توسط این سیستم ایجاد شود. لیستی از قابلیت های مورد نیاز به عنوان جزئی از نیازمندی های سیستم باید تعریف شوند. مسئله ای که معمولاً

پیش بینی نمی شود این است که ایجادایجادجی آی اس در یک سازمان تنها باعث اتوماسیون بعضی فعالیت های خاص نمی‌گردد، بلکه ممکن است راه و روشی که سازمان براساس آن کار می کند را نیز تغییر دهد. برای پیش بینی روش تجزیه و تحلیل داده ها در یک جی آی اس نیاز به دخالت کاربران در مشخص نمودن توابع وعملکردهای لازم برای سیستم می باشد.

4- خروجی داده ها داده های خروجی درجی آی اس های مختلف از لحاظ کیفیت، دقت و سهولت استفاده، بسیار متنوع تر از قابلیت ‌های این سیستم ها می باشند داده های خروجی ممکن است به اشکالی از قبیل نقشه، جدولی از مقادیر یا نوشتار بوده و بصورت کاغذی و یا بصورت رقومی ارائه گردند. توابع خروجی مورد نیاز براساس نیازهای کاربران تعیین می شوند لذا دخالت کاربران در مشخص نمودن خروجی‌های مورد نیاز بسیار مهم می باشد. 

5-سنجش ازدور
علم و هنر

. کسب اطلاعات از عوارض سطح زمین از راه دور بدون تماس فیزیکی با آنها می باشد
سنجش از دور شامل اندازه‌گیری و ثبت انرژی بازتابی یا منتشر شده الکترومغناطیسی ازسطح زمین وجو از یک نقطه مناسب بالاتر از سطح زمین و ربط دادن اندازه‌های به دست آمده به ماهیت و پراکند گی مواد سطح زمین و وضعیت جوی است. سنجنده‌های تعبیه را اندازه‌ گیری می کنند. این اندازه‌گیری‌ها یا از تعداد بسیار زیادی نقطه در امتداد یک پروفیل یک بعدی از روی سطح زمین در زیر سکوی ماهواره و یا از ناحیه‌ای دوبعدی در دو طرف مسیر زمین حاصل می شود.

6-کارتوگرافی 

به صورت سنتی بعنوان علم و هنر ترسیم نقشه تعریف شده است.نقشه ها به صورت سنتی به وسیله مدادوکاغذترسیم می شدندولی گسترش مزایای

کامپیوترها، کارتوگرافی را متحول کرده است. بیشتر نقشه های کیفی _ تجاری هم  اکنون نرم‌افزارهای نقشه کشی از انواع جی آی اس وکد ودیگرنرم افزارهای خاص کارتوگرافی می باشد،تهیه می گردند که این عمل خود باعث استفاده موثر از تصاویر دورسنجی وجی آی اس(سیستم های اطلاعات جغرافیایی)می گردد.

7-کاداستر
کاداستر نقشه برداری ثبتی است ، یعنی نقشه برداری که ارزش حقوقی داشته باشدو

بتوان بر اساس مرزهای آن سند مالکیت صادر کرد.

پایان