ایمنی در حفاری و گود برداری

---

خطرات فراوانی کارگران را تهدید میکند که مهمترین این خطرات عبارتند از سقوط از ارتفاع، ریزش آوار

 بر سر کارگران، برق گرفتگی و سقوط اجسام بر روی افراد.

در این گونه عملیات باید توجه خاصی به موارد زیر صورت گیرد:

1)      آب و برق و گاز ساختمان قبل از شروع عملیات قطع شود.

2)      کلیه شیشه های مربوط به دروپنجره های ساختمان خارج شده و به محل دیگری منتقل گردد.

3)      در صورتی که ساختمان مورد عملیات با ساختمانهای همجوار دیوارهای مشترک داشته باشد نبایستی عملیات تخریب در مورد آنها انجام شود.

4)      بر روی دیوارهای ساختمانهای کناری باید عملیات شمع کوبی انجام شود.

5)      بدلیل طراتی که در اینگونه کارگاهها افراد را تهدید می کند باید کلیه علائم هشداردهنده لازم نصب شده و توسط چراغهای مشخص در شب نیز عملیات معلوم شود.

6)      بایستی تنها یک راه ورود و یک راه خروج برای پرسنل تعبیه شده و درهای دیگر مسدود گردد تا افراد متفرقه نتوانند به محیط کارگاه وارد شوند و در عین حال بتوان کنترل صحیحی بر ایمنی افراد شاغل اعمال نمود.

7)      ملیات تخریب باید از بالاترین طبقه شروع شده و بسمت پایین ترین طبقات ادامه یابد

8)      نخاله ها و مصالح ایجاد شده در جریان تخریب بایستی بسرعت از کارگاه خارج شود. ریختن نخاله ها در معابر ممنوع است و اینکار باید با دقت و وسواس لازم صورت پذیرد. در این مورد معمولا از کانالهای فلزی بزرگی بصورت شیبدار یا عمودی استفاده می کنند و ضایعات را مستقیما به طبقات پایین منتقل می کنند.

9)      پرتگاهها و گودالهای بوجود آمده در ساختمان باید توسط نوارهای شبرنگ، علائم هشدار دهنده، چراغهای گردان و ... کاملا مشخص و معلوم گردند تا از سقوط احتمالی افراد در آنها جلوگیری شود.

10)  در مواردی که عملیات گودبرداری انجام می شود باید استحکام زمین مورد بررسی قرار گیرد و سپس عملیات را انجام داد. زیرا ممکن است ریزشهای ناگهانی دیواره ها اتفاق بیفتد.

11)  در عملیات گود برداری باید مسیر عبور لوله های آب و گاز و فاضلاب بررسی شده و کاملا از ایمن بودن مسیر اطمینان حاصل کرد.

12)  کندن و حفر زمین در بعضی اوقات می تواند موجب ریزش ساختمانهای مجاور شود در اینگونه موارد ایمنی ساختمانها باید از طریق شمع کوبی دیوارها تامین گردد.معمولا اگر میزان حفر زمین از 120 سانتیمتر بیشتر شود شمع کوبی و سپر گذاری در دیواره های گودبرداری شده الزامی است.

13)  محلهای گودبرداری شده باید توسط علائم هشدار دهنده و شبرنگه علامتگذاری شود تا از سقوط افراد بداخل این مکانها جلوگیری شود.

گودبرداری   Excavation

          به هر نوع عملیات برش، کندن، گود کردن یا متراکم کردن سطح زمین که به نوعی خاک برداشته می شود را گودبرداری می گویند.

          گودال یا ترانشه Trench

          به حفاری باریک ( طول شان نسب به عرض شان زیاد است ) گودال یا ترانشه می گویند.

          بطور معمول، عمق گودال بیشتر از عرض ان است و عرض معمولا از 15 فوت بیشتر نیست.

در عملیات حفاری دو نوع سانحه وجود دارد:

 1.ریزش خاک بر روی کسانی که در محل حفاری شده مشغول کارند .

2.سقوط اجسام و متریال به درون کانال و سوانحی که از طریق افراد، ماشین آلات و یا موادی که در حفاری استفاده می شوند ،پدید می آیند.

       معمولاً حوادث در حفر گودال بدین خاطر است که شخص یا اشخاصی کار خود را به درستی انجام نداده اند.  

نکات زیر نمونه هایی از عملکرد هایی است که می تواند از بروز بسیاری از حوادث جلوگیری کند

 1.گودالها را بدون حفاظ رها نکنید. کلیه محلهای خاک برداری شده که کسی در آنها کار نمی کند را با نوار خطر زرد رنگ مهار کرده و راه بند بگذارید و برای شب از علائم نوری استفاده کنید.

2.در صورتیکه قرار است در محل حفاری ، لوله های جابجایی مواد گذارده شود این لوله ها را به فاصله حداقل 1متر از لبه کانال قرار داده و با قرار دادن گوه در دو طرف آنها از حرکت احتمالی آنها جلوگیری نمائید.

3.در کانال های حفر شده با عمق بیش از120 سانتی متر باید تمام دیوارهای خاکبرداری شده تخته کوبی شوند .تخته ها مجاور یکدیگر و پائین تر از کف قرار داده شوند. با این کار خطر ریزش از بین می رود.

4.تخته ها به وسیله جکهایی که به طور افقی و در فواصل مساوی کار گذارده می شود مهار شود.

5.در تمام سطوح تخته ها، از گوه استفاده شود.

6.تمام افرادی که در گودال های عمیق تر از120 سانتی متر کار می نمایند،باید از کلاه ایمنی استفاده کنند. تخته کوبی افراد را در مقابل اشیایی که از بالا می افتد محافظت نخواهد کرد.

7.داربست ها در داخل محل خاکبرداری شده باید کامل و محکم باشند. کسانی که روی داربستهای ناقص کار می کنند نه فقط برای خود بلکه برای سایر کارکنانی که زیر داربست  مشغول کارند ایجاد خطر  می نمایند.

8.محلهایی را که هنوز تخته کوبی نشده با نصب تابلوی اعلام خطر مشخص کنید تا کسی از منطقه امن فراترنرود.

9.برای بیرون آمدن از گودال ها به تخته ها و دیواره کانال آویزان نشوید بهتر است از یک نردبان مناسب استفاده کنید. نباید نردبان را فقط به تخته کوبی تکیه داد بلکه لازم است از بالا به میخی که در زمین کوبیده شده است محکم ببندید. در حین بالا آمدن از نردبان پله ها را دو تا یکی نکنید.

10.برای کسانی که در پایین کار می کنند خاک و اشیایی که در لبه گودال قرار دارند مانند موادمنفجره بسیارخطرناک می باشد. خاک و سایر مواد حفاری شده باید حداقل به فاصله 60 سانتیمتر دورتر از لبه ریخته شود و شیب مواد انباشته شده طوری باشد که امکان ریزش مجدد به داخل کانال را نداشته باشد.

11. ارتعاش یا وارد شدن فشار زیاد به نزدیک لبه دیوار خاکبرداری شده به احتمال زیاد موجب ریزش می شود. 

12.در موقع خاکریزی به درون گودالها حتماً مانعی تهیه و با فاصله مناسب از لبه کانال محکم به جایی ببندیدتا از سقوط کامیون یا دمپر به داخل گودال جلوگیری شود.

13.پریدن از عرض کانالها سرانجام خوبی ندارد، بهتر است کانالهایی که در مسیر عابرین حفر می گردد به وسایلی که دارای استحکام کافی برای عبور افراد هستند ، مجهز باشد و همچنین طرفین آن نرده حفاظتی نصب شده باشد.

Protective System :

سیستم حفاظتی به روشی برای حفاظت افراد در برابر ریزش موادی که در هنگام خاکبرداری و گودبرداری صورت       می گیرد و حفاظت در برابر ریزش سازه های جانبی و کناری گفته  می شود.

    انواع حفاظ گذاری

    شمع بندی یا شمع کوبی

    حفاظ گذاری

    شیب گذاری

    مهاربندی

Shoring or Shoring :

    شمع گذاری یا شمع کوبی تمهیدات سیستم حمایتی برای جبهه کار یا کناره های گودال به منظور جلوگیری از حرکت خاک، جلوگیری از حرک و جابجایی وسایل زیرزمینی، راه ها و فونداسیون ها است

    شمع کوبی یا شمع گذاری یا حفاظ گذاری زمانی و مورد استفاده قرار می گیرد که محل یا عمق برش کار شیبی برگشتی را ایجاد می کند که این شیب بالاتر از حداکثر شیب مجاز است

    سیستم شمع گذاری متشکل از شمع، پایه یا میله، بست یا نگهدارنده یا میله های پشت بند و صفحات می باشد. سه نوع اصلی شمع گذاری عبارتند از:

1.      شمع گذاری الواری

2.      هیدرولیکی

3.      بادی یا پنوماتیکی

تمایل به استفاده از شمع گذاری هیدرولیکی امروزه بیشتر شده است. این نوع سیستم نسبت به سیستم الواری مزیت     بیشتری دارد چون برای نصب و برداشت آن نیازی نیست کارگر به داخل گودال برود. مزایای سیستم

انواع  هیدرولیکی عبارتند از:

1.      به قدر کافی برای نصب توسط یک کارگر سبک هستند.

2.      تنظیم فشار روی هر قسمت گودال بااین سیستم راحتر است.

3.      به آسانی برای انواعی از گودال هایی با عمق و عرض متفاوت مورد استفاده قرار گیرند.

    در سیستم هیدرولیکی تمامی شمع ها از بالا به پایین نصب شوند و موقع برداشت، از پایین به بالا برداشت شوند.

    این سیستم را حداقل یکبار در هر شیفت کاری برای بررسی نشتی لوله ها و یا سیلندرها، شکسته شدن اتصالات، شکستگی مغزی ها یا شیارها، خمیدگی پایه ها و هر گونه آسیب دیدگی و بخش های معیوب چک کنید.

    سیستم شمع گذاری بادی مشابه سیستم شمع گذاری هیدرولیکی است. تفاوت اولیه این است که در شمع گذاری بادی از فشار هوا به جای فشار هیدرولیک استفاده می شود.

    عیب استفاده از شمع گذاری بادی این است که کمپرسور هوا باید در محل کار وجود داشته باشد

انواع حالت های ریزش و شکستگی لایه های خاک :

شکستگی های فشاریTension Cracks

برگشتن و واژگون شن خاک  Toppling

لغزش و سرخوردن خاک  Sloughing

فرونشست خاک و برآمدگی خاک   Subsidence and Bulging

برآمدگی و له شدن خاک Heaving or Squeezing

مواردی که باید در بررسی سایت گودبرداری و حفاری مد نظر قرار گیرد عبارتند از:

1.            موقعیت ساختمانهای موجود

2.            موقعیت ساختارهای جدید

3.            نتایج بدست آمده از بررسی خاک

4.            آلودگی خاک

5.            سطح آب های زیر زمینی و نوع خاک

6.            ذخیره و دفع مواد برداشته شده از محل گودبرداری

7.            مقدار فضای مورد نیاز برای کار

8.            مناسب ترین روش برای نگهداری موقت دیوارهای گودال

9.            برنامه شرایط اضطراری

10.        .......

عملیات‌ مقدماتی‌ گودبرداری‌ و حفاری‌ :

قبل‌ ازاینکه‌ عملیات‎گودبرداری‌ و حفاری‌ شروع‎شود، اقدامات‌ زیر باید انجام‌ شود.

 الف‌ - زمین‌ مورد نظر از لحاظ‌ استحکام‌ دقیقاً مورد بررسی‌ قرار گیرد.

 ب‌ - موقعیت‌ تاسیسات‌ زیرزمینی‌ از قبیل‌ کانال‌های‌ فاضلاب‌، لوله‌ کشی‌ آب‌، گاز، کابل‌های‌ برق‌، تلفن‌ و غیره‌

 که‌ ممکن‌ است‌ در حین‌ انجام‌ عملیات‌ گودبرداری‌ موجب‌ بروز خطر و حادثه‌ گردند و یا خود دچار خسارت‌

 شوند، باید مورد شناسایی‌ قرار گرفته‌ و در صورت‌ لزوم‌ نسبت‌ به‌ تغییر مسیر دائم‌ یا موقت‌ و یا قطع‌ جریان‌ آنها اقدام‌گردد.

ج‌ - در صورتی‌ که‌ تغییر مسیر یا قطع‌ جریان‌ تاسیسات‌ مندرج‌ در بند ب‌ امکان‌پذیر نباشد باید به‌ طرق‌ مقتضی از قبیل‌ نگهداشتن‌ به‌ طور معلق‌ و یا محصور کردن‌ و غیره‌، نسبت‌ به‌ حفاظت‌ آن‌ها اقدام‌ شود.

 د - موانعی‌ از قبیل‌ درخت‌، تخته‌ سنگ‌ و غیره‌ از زمین‌ مورد نظر خارج‌ گردند.

هـ – در صورتی‌ که‌ عملیات‌ گودبرداری‌ و حفاری‌ احتمال‌ خطری‌ برای‌ پایداری‌ دیوارها و ساختمان‌های‌ مجاور

 در برداشته‌ باشد، باید از طریق‌ نصب‌ شمع‌، سپر و مهارهای‌ مناسب‌ و رعایت فاصله مناسب و ایمن گودبرداری و در صورت لزوم با اجرای سازه‌های نگهبان قبل از شروع عملیات، ایمنی و پایداری آنها تامین گردد.

اصول‌ کلی‌ گودبرداری‌ و حفاری‌

1.اگر در مجاورت‌ محل‌ گودبرداری‌ و حفاری‌ کارگرانی‌ مشغول‌ به‌ کار دیگری‌ باشند، باید اقدامات  احتیاطی‌ برای‌ ایمنی‌ آنان‌ به‌ عمل‌ آید.

2.دیواره‌های‌ هر گودبرداری‌ که‌ عمق‌ آن‌ بیش‌ از 120 سانتیمتر بوده‌ و احتمال‌ خطر ریزش‌ وجود داشته‌ باشد، باید به‌ وسیله‌ نصب‌ شمع‌، سپر و مهارهای‌ محکم‌ و مناسب‌ حفاظت‌ گردد، مگر آنکه دیواره‌ها دارای‌ شیب‌ مناسب‌ (کمتر از زاویه‌ پایدار شیب‌ خاکریزی‌) باشند.

3.   در مواردی‌ که‌ عملیات‌ گودبرداری‌ و حفاری‌ در مجاورت‌ خطوط‌ راه‌ آهن‌، بزرگراه‌ها و یا مراکز و تاسیساتی‌ که‌ تولید ارتعاش‌ می‌نماید، انجام‌ شود باید تدابیر احتیاطی‌ از قبیل‌ نصب‌ شمع‌، سپر و مهارهای‌ مناسب‌ برای‌ جلوگیری‌ از خطر ریزش‌ اتخاذ گردد.

4.   دیواره‌های‌ محل‌ گودبرداری‌ و حفاری‌ در موارد ذیل‌ باید دقیقاً مورد بررسی‌ و بازدید قرار گرفته و در نقاطی‌ که‌ خطر ریزش‌ بوجود آمده‌ است‌، وسایل‌ ایمنی‌ نصب‌ و یا نسبت به تقویت آنها اقدام  گردد.

        الف‌ - بعد از یک‌ وقفه‌ 24 ساعته‌ یا بیشتر در کار.

         ب‌ - بعد از هرگونه‌ عملیات‌ انفجاری‌.

         ج‌ - بعد از ریزش‌های‌ ناگهانی‌.

         د - بعد از صدمات‌ اساسی‌ به‌ مهارها.

         هـ – بعد از یخبندان‌های‌ شدید.

                    و – بعد از باران‌های‌ شدید.

5.   مصالح‌ حاصل‌ از گودبرداری‌ و حفاری‌ نباید به‌ فاصله‌ کمتر از نیم‌ متر از لبه‌ گود ریخته‌ شود. همچنین‌ این‌ مصالح‌ نباید در پیاده‌ روها و معابر عمومی‌ به‌ نحوی‌ انباشته‌ شود که‌ مانع‌ عبور و مرور گردد.

6.   در محل‌هایی‌ که‌ احتمال‌ سقوط‌ اشیاء به‌ محل‌ گودبرداری‌ و حفاری‌ وجود دارد، باید موانع‌حفاظتی‌ برای‌ جلوگیری‌ از وارد شدن‌ آسیب‌ به‌ کارگران‌ پیش‌بینی‌ گردد. همچنین‌ برای‌ پیشگیری‌ از سقوط‌ کارگران‌ و افراد عابر به‌ داخل‌ محل‌ گودبرداری‌ و حفاری‌ نیز باید اقدامات‌ احتیاطی‌ از قبیل‌محصور کردن‌ محوطه‌ گودبرداری‌، نصب‌ نرده‌ها،‌ موانع‌، وسایل کنترل مسیر، علایم‌ هشدار دهنده‌  غیره انجام‌ شود.

7.   شب‌ها در کلیه‌ معابر و پیاده‌روهای‌ اطراف‌ محوطه‌ گودبرداری‌ و حفاری‌ باید روشنایی‌ کافی‌ تامین شود و همچنین‌ علایم‌ هشدار دهنده‌ شبانه‌ از قبیل‌ چراغ‌های‌ احتیاط‌، تابلوهای‌ شبرنگ‌ و غیره‌ در اطراف‌ منطقه‌ محصور شده‌ نصب‌ گردد، به طوری که کلیه عابران و رانندگان وسایل نقلیه از فاصله کافی و به موقع متوجه خطر گردند.

8 .قبل‌ از قراردادن‌ ماشین‌ آلات‌ و وسایل‌ مکانیکی‌ از قبیل‌ جرثقیل‌، بیل‌ مکانیکی‌، کامیون‌ و غیره‌ و یا انباشت خاک‌های‌ حاصل‌ از گودبرداری‌ و حفاری‌ و مصالح‌ ساختمانی‌ در نزدیکی‌ لبه‌های‌ گود، باید شمع‌، سپر و مهارهای‌ لازم‌ جهت‌ افزایش‌ مقاومت‌ در مقابل‌ بارهای‌ اضافی‌ در دیواره‌ گود نصب‌ گردد.

9.   در صورتی‌ که‌ از وسایل‌ بالابر برای‌ حمل‌ خاک‌ و مواد حاصل‌ از گودبرداری‌ و حفاری‌ استفاده‌ شود، باید پایه‌های‌ این‌ وسایل‌ به‌ طور محکم‌ و مطمئن‌ نصب‌ گردیده‌ و خاک‌ و مواد مذکور نیز باید با محفظه‌های ایمن‌ و مطمئن‌ بالا آورده‌ شود.

10. هرگاه‌ دیواری‌ جهت‌ حفاظت‌ یکی‌ از دیواره‌های‌ گودبرداری‌ مورد استفاده‌ قرار گیرد باید به‌ وسیله‌ مهارهای‌ لازم‌ پایداری‌ آن‌ تامین‌ شود.

11. درصورتی‌ که‌ ازموتورهای‌ احتراق‌ داخلی‌ درداخل‌ گود استفاده‌ شود، باید با اتخاذ تدابیر فنی‌، گازهای‌ حاصله‌ از کار موتور به‌ طور موثر از منطقه‌ کار کارگران‌ تخلیه‌ گردد.

12. چنانچه‌ وضعیت‌ گود یا شیار به‌ نحوی‌ است‌ که‌ روشنایی‌ کافی‌ با نور طبیعی‌ تامین‌ نمی‌شود باید جهت‌ جلوگیری‌ از حوادث‌ ناشی‌ از فقدان روشنایی،‌ از منابع‌ نور مصنوعی‌ استفاده‌ شود.

13. درصورتی‌ که‌ احتمال‌ نشت‌ و تجمع‌ گازهای‌ سمی‌ و خطرناک‌ در داخل‌ کانال وجود داشته‌ باشد باید با اتخاذ تدابیر فنی‌ و نصب‌ وسایل‌ تهویه‌، هوای‌ منطقه‌ تنفسی‌ کارگران‌ به‌ طور موثر تهویه‌ گردد. همچنین در صورت تجمع آب در کانال باید نسبت به تخلیه آن اقدام شود.

14. درمواردی‌ که‌ حفاری‌ در زیر پیاده‌ روها ضروری‌ باشد، باید جهت‌ پیشگیری‌ از خطر ریزش‌ اقدامات‌ احتیاطی‌ از قبیل‌ نصب‌ مهارهای‌ مناسب‌ با استقامت‌ کافی‌ انجام‌ و با نصب‌ موانع‌، نرده‌ها و علایم‌ هشداردهنده‌، منطقه‌ خطر به‌ طور کلی‌ محصور و از عبور و مرور افراد جلوگیری‌ به‌ عمل‌ آید.

15.  در گودها و شیارهایی‌ که‌ عمق‌ آن‌ها از یک‌ متر بیشتر باشد، نباید کارگران‌ را به‌ تنهایی‌ به کار گمارد.

16.  درحفاری‌ با بیل‌ و کلنگ‌ بایدکارگران‌ به‎فاصله‌ کافی‌ ازیکدیگر به‎کار‎گمارده‌ شوند.

17. در شیارهای‌ عمیق‌ و طولانی‌ که‌ عمق‌ آنها بیش‌ از یک‌ متر باشد، باید به‌ ازاء حداکثر هر سی‌ متر طول‌، یک‌ نردبان‌ کار گذارده‌ شود. لبه‌ بالایی‌ نردبان‌ باید تا حدود یک متر بالاتر از لبه‌ شیار ادامه‌ داشته‌ باشد.

راه‌های‌ ورود و خروج‌ به‌ محل‌ گودبرداری‌ و حفاری‌

1.   برای‌ رفت‌ و آمد کارگران‌ به‌ محل‌ گودبرداری‌ باید راه‌های‌ ورودی‌ و خروجی‌ مناسب‌ و ایمن‌ در    نظر گرفته‌ شود. در محل‌ گودهایی‌ که‌ عمق‌ آن‌ بیش‌ از 6 متر باشد، باید برای‌ هر شش‌ متر یک‌ سکو یا پاگرد برای‌ نردبان‌ها، پله‌ها و راه‌های‌ شیب‌ دار پیش‌بینی‌ گردد. این‌ سکوها یا پاگردها و همچنین‌ راه‌های‌ شیب‌ دار و پلکان‌ها باید به‌ وسیله‌ نرده‌های‌ مناسب‌ محافظت‌ شوند.

2.   عرض‌ معابر و راه‌های‌ شیب‌ دار ویژه‌ وسایل‌ نقلیه‌ نباید کمتر از چهارمتر باشد و در طرفین‌ آن‌ باید موانع‌ محکم‌ و مناسبی‌ نصب‌ گردد. در صورتی‌ که‌ این‌ حفاظ‌ از چوب‌ ساخته‌ شود. قطر آن‌ نباید از بیست‌ سانتیمتر کمتر باشد.

3.   در محل‌ گودبرداری‌ باید یک‌ نفر نگهبان‌ مسئول‌ نظارت‌ بر ورود و خروج‌ کامیون‌ها و ماشین‌آلات‌ سنگین‌ باشد و نیز برای‌ آگاهی‌ کارگران‌ و سایر افراد، علایم‌ هشداردهنده‌ در معبر ورود و خروج‌ کامیون‌ها و ماشین‌ آلات‌ مذکور نصب‌ گردد.

4.   راه‌های‌ شیب‌ دار و معابری‌ که‌ در زمین‌های‌ سخت‌ (بدون‌ استفاده‌ از تخته‌های‌ چوبی‌) ساخته‌ می‌شود باید بدون‌ پستی‌ و بلندی‌ و ناهمواری‌ باشد.

5.   افرادی که در عملیات گودبرداری و حفاری بکار گرفته می‌‌شوند، باید دارای تجربه کافی بوده و همچنین افراد ذیصلاح بر کار آنان نظارت نمایند.

خاکبرداری :

آغاز هر کار ساختمانی با خاکبرداری شروع میشود . لذا آشنایی با انواع خاک برای افراد الزامی است.

الف) خاک دستی: گاهی نخاله های ساختمانی و یا خاکهای بلا استفاده در محلی انباشته (دپو) می­شود و بعد از مدتی با گذشت زمان از نظر ها مخفی میگردد. معمولا این خاکها که از لحاظ یکپارچگی و باربری جزء   خاکهای غیرباربر دسته بندی میشوند در زمان خاکبرداری برای فونداسیون  ساختمان ما دوباره نمایان میشوند. باید توجه نمود که این خاک قابلیت باربری ندارد و میبایست بطور کامل برداشت شود. شناختن خاک دستس بسیار آسان است، وجود قطعات و اجزای دست ساز بشر مانند آجر، موزاییک، پلاستیک و ... در خاک نشان دهنده دستی بودن خاک است.

ب) خاک نباتی: خاک های فرسوده و یا نباتی سطحی به خاکهایی گفته میشود که ریشه گیاهان در آن وجود داشته باشد این خاک برای تحمل بارهای وارده از طرف سازه مناسب نمی­باشد. برای شناختن خاکهای نباتی کافی است به وجود ریشه درختان و گیاهان – برگهای فرسوده و سستی خاک توجه شود. این خاک با فشار انگشتان فرو می­رود.

ج)خاک طبیعی بکر: به خاکی که پس از خاک نباتی قرار دارد خاک طبیعی بکر میگویند توجه داشته باشید که همواره می بایست فونداسیون برروی خاک طبیعی بکر اجرا گردد.

تذکر: ریختن آب آهک به منظور بالا بردن مقاومت خاک دستی و نباتی به هیچ عنوان مورد تایید نمی باشد و نمی­توان خاک دستی و نباتی را با استفاده از آب آهک قابل استفاده نمود.

اکنون که با انواع خاک آشنا شدید توجه به نکات زیر بسیار لازم است:

الف ) در زمینهایی که فاقد هرگونه رویش گیاهی است حداقل عمق خاکبرداری 15 سانتی متر میباشد .

ب ) رسیدن به خاک طبیعی دست نخورده (بکر) میبایست حتما توسط مهندس ناظر تایید شود. توجه داشته باشید که مهندسین ناظر با مشخصات خاک بکر کاملا آشنا هستند.

ج) برای آماده سازی بستر برای بتن پی ها باید ابتدا 10 سانتی متر بتن با سیمان کم ریخته شود به این ترتیب عمق خاکبرداری باید حداقل 10 سانتی متر بیشتر از عمق مورد نیاز برای پی ها باشد.