پی کنی در انواع زمین ها |
انواع پی (همه چیز در مورد پی و پی سازی وگود برداری و ...) 1 فصل اول تقسیم بندی زمینها از نظر مقاومت در مقابل بار ساختمان بطور کلی زمینها به چند دسته تقسیم می شوند : الف ـ زمینهای خاکریزی شده ( زمینهای خاک دستی ): مانند بعضی از اراضی شمال تهران و خندق های پر شده که همه بوسیله خاک دستی پر شده اند ، مقاومت این زمینها بسیار کم بوده و قدرت مجاز آنها در حدود 80 گرم بر سانتی متر مربع می باشد . این زمینها بدون پی سازی های ویژه مانند شمع کوبی و غیره به هیچ وجه برای ساختمان مناسب نیستند . ب ـ زمینهای ماسه ای : مانند زمینهای سواحل دریا ، این زمینها برای ساختمانهای سبک مناسب هستند و در حدود 1 تا 2/1 کیلوگرم بر هر سانتی متر مربع بار تحمل می نمایند و در بعضی از انواع زمینهای سواحل دریا که ماسه ای بوده و به کل فاقد خاکهای چسبنده می باشد (خاک رس) بیش از 500 گرم بار تحمل نمی کنند . در این گونه زمینها نیز باید برای ساختمانهای سبک طبق شرایط محلی پی سازی ویژه صورت بگیرد و برای ساختمانهای بزرگ ابعاد پی باید با توجه به مطالعات مکانیک خودرو و بر طبق محاسبه ساخته شود . ج ـ زمینهای شنی : اگر این زمینها دارای دانه بندی خوب باشند به طوری که دانه های ریز فضای خالی بین دانه های درشت تر را پر نموده و تولید جسم توپر و متراکمی کرده باشد و این دانه بندی به وسیله ماده چسبنده به هم متصل باشد (خاک رس به اندازه لازم) برای ساختمان بسیار مناسب بوده و مقاومت مجاز آن در حدود 5/2 و حتی 5/3 کیلو گرم بر سانتی متر مربع می باشد به این گونه ها زمینها دج گفته می شود . د ـ زمینهای رسی : این زمینها به دو دسته تقسیم می شوند : 1 ) زمینهای رسی خشک: که فشاری در حدود 5/1 کیلوگرم بر سانتی متر مربع را تحمل می نمایند مانند زمینهای جنوب تهران 2 ) زمینهای رسی تر (آبدار) : این زمینها به واسطه وجود آب فراوان داخل خاک دارای سستی های زیاد بوده و قدرت مجاز آن بر حسب درصد آب موجود در آن متفاوت است . باید توجه نمود که اعداد داده شده در فوق برای مقاومت مجاز زمین در خاکهای مختلف کاملاً تقریبی بوده زیرا تعیین مقاومت مجاز خاک به عوامل دیگر از قبیل آب های تحت الارضی ودرصد خاکهای چسبنده و غیره نیز بستگی دارد . فصل دوم پیاده کردن نقشه— پاک سازی و تسطیح زمین: قبل از پیاده کردن نقشه باید عملیات تسطیح و پاک سازی محل ساختمان را انجام دهیم . این عملیات شامل تخریب بناهای موجود وغیر قابل استفاده ریشه کنی بوته ها و درختان تمیز کردن نخاله ها و سنگ و کلوخ است . تخریب ساختمانها کاری تخصصی است و باید توسط افرادی که در این کار مهارت دارند انجام شود . ریشه کنی درختان را می توان توسط ابزارهای دستی یا مکانیکی انجام داد . بریدن درختان بزرگ را باید به افراد ماهر واگذار کرد . محل ساختمان باید کاملاً از چمن و دیگر نباتات پاکسازی شود این عمل در واقع برای پاکسازی خاک صورت میگیرد . چون ممکن است حدود 30 سانتیمتر از خاک سطحی شامل گیاهان زنده و نباتات باشد در نتیجه خاک سطحی سست شده و به آسانی فشرده میشود که این خاک برای ساختمان سازی مناسب نیست . پس این خاک باید با ماشین آلات خاک برداری یا با وسایل دستی ساده مانند بیل و فرغون برداشته و به محل مناسبی حمل شود . در ضمن چنانچه سطح زمین نا صاف باشد باید با گریدر و یا با وسایل دستی تسطیح و خاکهای اضافی به محل دیگری برده شود . پیاده کردن نقشه و هدف آن : پس از اینکه مراحل مطالعه و طراحی هر طرح ساختمانی به پایان رسید و نقشه آن آماده شد ، باید برای شروع عملیات ساختمانی ، موقعیت و محل دقیق آن روی زمین مشخص شود . منظور از پیاده کردن نقشه ، مشخص کردن گوشه ها ، و محور ها و اضلاع طرح بر روی زمین است که به وسیله مترکشی یا دوربین های نقشه برداری تعیین ، میخ کوبی و سپس رنگریزی می شود . به بیان دیگر ، پیاده کردن نقشه بر روی زمین مرحله ای بین طرح و شرع عملیات ساختمانی است . نکته بسیار مهم اینکه عمل پیاده کردن نقشه باید کنترل شود یعنی پس از میخ کوبی گوشه ها و تعیین محورها و قبل از رنگریزی باید با اندازه گیری مجدد اضلاع و زوایا ، از درستی آنها مطمئن شد . در غیر اینصورت باید نسبت به اصلاح آنها اقدام شود . در مورد اهمیت کنترل و پیاده کردن نقشه باید متذکر شد که اگر محل ساختمان یا ارتفاع کف آندرست مشخص نشده باشد ، زمان و هزینه های انجام شده ی عملیات ساختمانی ، به هدر رفته و خسارات سنگین در بر خواهد داشت ، در صورتی که با صرف وقت کم برای کنترل عملیات پیاده کردن ، که کاری بسیار ساده است می توان از زیانهای مادی و اتلاف وقت جلوگیری کرد .پیاده کردن نقشه یک ساختمان با ابزار ساده مانند متر و ابزار دقیق مانند دوربین نقشه برداری و متر امکان پذیر است . فصل سوم گودبرداری-- گود برداری: بعد از پیاده کردن نقشه و کنترل آن در صورت لزوم اقدام به گود برداری می نمایند. در کلیه ساختمانهایی که تمام یا قسمتی از بنا پایینتر از سطح طبیعی زمین احداث می شود باید گود برداری انجام شود . گاهی ممکن است عمق گود برداری به چندین متر برسد . گود برداری معمولاً با وسایلی مانند بیل مکانیکی ویا لودر ودر صورت محدودیت زمین و یا عدم دسترسی به ماشین آلات از وسایل دستی مانند بیل و کلنگ و فرغون و در عمق زیاد یا منطقه وسیع مثل پارکینگ های زیر زمینی ، انبارهای بزرگ زیر زمینی و غیره با کمک سایر ماشین آلات ساختمانی انجام می گیرد . گود برداری در زمین ها به دو صورت نامحدود و محدود انجام می شود . گود برداری در زمین های نا محدود : منظور از زمین های نا محدود ، زمین نسبتا وسیعی است که اطراف آن هیچ گونه ساختمانی نباشد . برای گود برداری این گونه زمین ها از ماشین آلاتی مانند بیل مکانیکی ،لودر ، و ... استفاده می شود و خاک با شیب متناسب برداشته می شود . خاک های حاصل از گود برداری با کامیون به خارج از ساختمان حمل میشود . چنانچه عمق گود برداری نسبتا زیاد باشد گود برداری در لایه های مختلف و به تدریج انجام میگیرد تا به عمق زمین پیش بینی شده برسد . شیب دیوارهای محل گود برداری شده : برای جلوگیری از ریزش دیوارهای محل گود برداری شده به داخل گود ، معمولا دیوارهای کناری حاصل از خاکبرداری یا تراشه های اطراف باید دارای شیب ملایمی باشد . اندازه زاویه شیب به نوع خاک محل گود برداری دارد هر قدر خاک محل سست تر و قابل ریزش تر باشد اندازه زاویه این شیب بزرگتر خواهد شد . برای جلوگیری از هزینه اضافی میتوان با قالب بندی دیواره های محل گود برداری از زاویه شیب کوچکتری استفاده نمود . گود برداری در زمین های محدود : منظور از زمین محدود ، زمین نسبتا کوچکی است که اطراف آن ساخته شده باشد . در این زمین ها هنگام گود برداری ، چنانچه گود برداری از سطح پی زمین همسایه پایینتر باشد برای جلوگیری از فشار cفصل چهارم پی سازی--- پی کنی : پی کنی در ساختمان به دو منظور صورت می گیرد : 01دسترسی به زمین سخت و مقاوم ، زیرا بارهای ساختمان نهایتا به زمین منتقل می شود در نتیجه زمین زیر پی باید مطمئن باشد و نشست نکند . 02برای محافظت پی ساختمان و جلوگیری از اثرات جوی مانند یخ زدگی و نیروهای جانبی پس از پیاده کردن نقشه روی زمین ، شروع به پی کنی می کنیم . پی کنی در زمینهایی که از نظر جنس و مقاومت زمین و نیز وجود آبهای سطحی و عمقی با هم تفاوت دارند ، فرق می کند . ابعاد پی کنی به ابعاد و عمق پی کنی به ارتفاع پی و شرایط اقلیمی بستگی دارد . یعنی در مناطقی که در زمستان آب و هوای خیلی سرد دارند و یا بارندگی زیاد می شود و خطر یخ زدگی برای پی وجود دارد ، عمق پی را بیشتر از مناطق معتدل و گرمسیر در نظر می گیرند و به هر حال در هر نوع آب و هوایی عمق پی کنی نباید کمتر از 50 سانتیمتر باشد . پی کنی در انواع زمین ها : 01پی کنی در زمینهای دج : عمق پی در اینگونه زمینها معمولا بین 80 تا 100 سانتیمتر و در بعضی موارد 120 سانتیمتر است . پی کنی در زمینهای دج نسبتا آسان بوده و خطر ریزش به خصوص در مورد عمقهای معمولی بسیار کم است . اضافی عرض پی برای کفراژ ( قالب – بندی ) ، در این نوع زمین حدود 15 سانتیمتر در هر طرف است . 2.پی کنی در زمینهای ماسه ای : چون عمل پی کنی در اینگونه زمینها همیشه با خطر ریزش روبروست به خصوص اگر زمین مزبور خشک باشد ، چنانچه دارای عمق کم بوده و از طرفی شدت ریزش در آن زیاد نباشد . اصولی ترین و در عین حال ساده ترین روش برای جلوگیری از احتمال ریزش خاک هنگام پی کنی است که پی با گونه های شیب دار کنده شود . زاویه شیب بر حسب شدت ریزش تا 45 درجه متغیر خواهد بود . لکن چنانچه شدت ریزش بسیار زیاد و عمق پی نیز نسبتا زیاد باشد ، پی کنی با شیب نه عملی است و نه مقرون به صرفه . در چنین مواردی لازم است که گونه های پی را با چوب بست و با قالب بندی مهار کرد . برای این کار الوارهایی به ابعاد 5*30*40 سانتیمتر در طرفین پی واداشته و به کمک تیرکهای چوبی یا چهار تراش و با بهره گیری از گوه های چوبی الوارها مهار می شود . پی کنی در زمینهای رسی خشک نیز همانند زمینهای ماسه ای است لکن زاویه شیب پی کنی آن در حدود 37 – 25 درجه خواهد بود که این اختلاف شیب نسبت به زمین های ماسه ای به علت چسبندگی دانه های خاک رسی است . 3.پی کنی در زمینهای سنگی : پی کنی در اینگونه زمینهای مشکل و انجام آن با وسایل دستی از قبیل بیل و کلنگ امکان پذیر نیست . پی کنی در زمینهای سنگی با ماشین آلات مکانیکی و مته های کمپرسوری انجام می گیرد که در نتیجه هزینه آن سنگین خواهد بود . عمق پی در زمینهای سنگی در مناطق سردسیری حداقل 75 سانتیمتر است لکن در مناطق گرمسیری می توان حداقل عمق را تا 50 سانتیمتر تقلیل داد . شاید فکر کنیم زمین سنگی امکان دارد زمین سنگی فوق العاده مقاوم باشد ، در این صورت ساختمان نیاز به پی نخواهد داشت . |
برای محاسبه مقدار کاشی مورد نیاز برای پوشش یک سطح باید علاوه بر مساحت کار به روش نصب کاشی و همچنین چیدمان و آرایش کاشی ها دقت فراوان نمود به عنوان نمونه اگر در چیدمان کاشی کاری از بندهای بزرگ استفاده خواهید کرد ،مساحت این بندها می تواند در مقدار کاشی مورد نیاز تاثیرگذار باشد .همچنین به خاطر داشته باشید که حتی در بهترین دسته بندی و سورتینگ کاشی ممکن است درصد کمی خطای کیفی مشاهده شود ،لذا اگر زیبایی سطح مورد کار حساس است پیشنهاد می کنیم حداکثر تا 5% متراژ کل برای اینکه انتخاب بهترین قطعات کاشی برای شما ممکن باشد در نظر بگیرید،البته این موضوع کاملا بستگی به حساسیت شما دارد،همچنین چیدمان کاشی می تواند پرت و ضایعات ایجادنماید که این مقدار را هم باید در برآوردتان منظور نمایید ،مثلا نصب کاشی به شکل های شطرنجی ،اریب ویا دوطرحی ویا متن وحاشیه پرت بیشتری نسبت به مدل چیدمان ساده دارد.لذا توصیه می شود به طور کلی بسته به شرایط طرح و فضا وزیبایی که انتظار دارید 5%الی 10% متراژ کل کاشی را بیشتر در نظر بگیرید فراموش نکنید بسته به شرایط محل کاشی کاری ممکن است برای توسعه آتی و یا تغییرات احتمالی و دلایل دیگری نیاز به خرید مجدد از همان کاشی داشته باشید ،پس اکیدا توصیه می کنیم که علاوه براینکه در هنگام خرید به اطلاعات نوشته شده روی جعبه کاشی توجه می فرمائید تامنطبق با خواسته شما باشد ،این اطلاعات را در محل مناسبی ثبت نمایید مثلا می توانید روی یک کاشی نمونه ودر محل مناسبی این اطلاعات را بچسبانید. این اطلاعات که شامل اعداد و حروف می باشد کد تولید کاشی بوده و به فروشنده کمک می کند تا نزدیک ترین محصول به کاشی کار شده را در اختیار شما بگذارد.
چگونه نوع کاشی را انتخاب نماییم ؟
دانستن هدف نهائی در استفاده از فضائی که می خواهیم مورد پوشش(کاشی)قرار دهیم بهترین راه برای درک مشخصاتی است که پوشش مذکور باید داشته باشد مثلا سعی نمایید تا مقدار مقاومت مکانیکی و یاتاثیرمواد شیمیایی وحتی فشارهای حرارتی موجود را برآورد نمایید،خوشبختانه این نکات را طراحان ساختمان انجام داده و اطلاعات لازم در رابطه با مشخصات فنی رادر اختیار ماقرارخواهند داد،کافیست بتوانیم دقیقا آنچه را که طراحی مشخص نموده است تهییه نماییم.کاشی کاریهایی که عموما برای منازل مثلا برای سرویس ها انجام می شود معمولا در مقابل فشارهای مکانیکی شدید وسایش زیاد قرار ندارنداما حتما باید بتوانند در مقابل مواد شیمیایی تحمل مناسب داشته باشند واز همه مهم تر به سادگی تمیز شوند اما در مثالی دیگر کاشی که برای کف آشپزخانه استفاده می شود علاوه برمشخصات بالا باید توان مکانیکی هم داشته باشد ملاحظه بفرمایید که مثلا اگر بخواهیید راهروی عمومی آپارتمان را کاشی نمایید موضوع کیفیت تمیز شدن کاشی دراولویت کمتری قرار می گیرد،ولی استحکام مکانیکی کاشی واستحکام سایشی آن دراولویت بالاتری قرار خواهدگرفت.خوشبختانه محصولات کاشی و سرامیک آپاداناسرام دامنه وسیعی از بهترین انتخاب ها ومشخصات را دراختیار شما قرار می دهدوملاحظه بفرمایید رعایت چند اصل ساده به شدت می تواند در عمر بناوساختمان شماو طبعادر حفظ سرمایه شما موثر باشد .اگر کاشی را برای محل های عمومی وسربسته نیاز داریدتوجه کنید که علاوه برخواص فوق کاشی نباید سطح لیز ایجادنماید والبته اولویت بعدی استحکام سایشی کاشی و پس از آن استحکام مکانیکی کاشی و سپس مقاومت شیمیایی کاشی است که البته حتما در توصیه های طراحی بنای مذکور ذکر می شود برای این سطوح نوع کاشی پرسلانی لعاب دار می تواند توصیه مناسب و اولیه باشد.هنگامی که کاشی را برای فضای باز در نظر می گیرید علاوه برتمام مشخصات ذکر شده تاکنون ،عکس العمل حرارتی کاشی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است ،این محیط ها می توانند علاوه بر داشتن شرایط گرما وسرما در معرض یخ زدگی نیز قرار داشته باشند. خوشبختانه امروزه کاشی تمام پرسلانی ( Full body Porcelain) راه حل بسیار مناسبی برای این قبیل عرصه ها وفضاها به شمار می رود ،استحکام مکانیکی وسایشی بسیار بالا ی این نوع کاشی ،مقاومت در مقابل عوامل شیمیایی این نوع کاشی ،جذب آب بسیار کم این کاشی وعکس العمل حرارتی بسیار پایین و از طرف دیگر گستردگی وسیعی از طرح و ابعاد کاشی پرسلانی به نحوی است که پیداکردن کالای مشابه را در این عرصه بسیار مشکل می کند. ابعاد متفاوت کاشی پرسلانی که می تواند پوشش سطوح عمودی را بسیار ساده وجذاب وبا دوام بسیار بالا برای شما فراهم نماید از دیگر مزایای این نوع کاشی است.امروزه استفاده از کاشی های تمام پرسلانی بهشت طراحان است زیرا با توسل به آنها علاوه برفضاسازی مورد نظر خود می تواند به راحتی تمام نیازهای فنی طراحی را هم پاسخگو باشند. به شما پیشنهاد می کنیم فضاهای کاربردی خود را با زیبایی ماندگار کاشی پرسلانی به محیطی دلچسب وباکیفیت تبدیل نمایید.
توصیه هایی برای نصب صحیح کاشی
بهترین نتیجه زیبایی وماندگاری کیفی علاوه برانتخاب مناسب کاشی ،از طریق نصب استادانه کاشی به دست می آید ،در همین راستا به ملاحظات نصب کاشی باید توجه ویژه ای داشت تا نتیجه کار مقبول باشد بدین منظور ضروری است مراحل ذیل نیز انجام شود:
همیشه درزهای انبساطی در تمام جهات در نظر بگیرید ،فاصله این درزها در هیچ جهتی بیشتر از 4-5 متر نباشد ،این مورد نه تنها برای کاشی ها که حتی برای زیر سازی محل کاشی کاری هم باید مورد توجه قرار بگیرد.
درزهای انبساطی با استفاده از مواد مناسب از قبیل مواد سیلیکن یا پلی ارتن پرشود و استفاده از ملات خاک سنگ یا سیمان به هیچ وجه و علی الخصوص برای محل های پر شستشو توصیه نمی شود.
اگر در کف از مواد و مصالح متفاوتی استفاده می نمایید لازم است بین مصالح مختلف درز جداسازی در نظر گرفته و اجرا شود.لایه هایی از قبیل لایه لغزنده ،لایه ضدآب وهرچیز دیگری که رفتاری متفاوت با یکدیگر داشته باشند همچنین موقع نصب کاشی های آپاداناسرام در شرایط خاص یا برای استفاده از نکته های مفید می توانید با متخصصین شرکت آپاداناسرام تماس بگیرید.
کاشی های دوپخت
کاشی های دوپخت آپاداناسرام با استفاده از ملات سیمان یا چسب قابل نصب می باشند خلل وفرج زیاد موجود در پشت کاشی با سیمان موجود در ملات کاملا درگیر می شود بهتر است کاشی ها کاملا زنجاب شوند تا قبل از نصب آب به کاشی نفوذ کند (این کار حدود 8ساعت زمان می خواهد).
اگر از چسب وینال رزین یا آکریلیک وچسبنده های حلال دوجزئی آلی در نصب کاشی استفاده می کنید بهتر است قبل از نصب کاشی در آب قرار نگیرد برای ابعاد بزرگ از شیوه پوشش دوگانه (مالیدن چسب روی کاشی وروی سطح) استفاده نمایید توجه کنید چسب باید بیش از 90%از سطح کاشی را به طور یکنواخت بپوشاند ودرزهای انبساطی مناسب که از هر طرف حدود 4-5 متر طولی فاصله دارند را به وجود آورید در هر دوصورت وقتی نصب در سطوح با شرایط خاص انجام می گیرد توصیه می شود برای دریافت پیشنهادات با متخصصین شرکت آپاداناسرام تماس بگیرید.
روش نظافت ونگهداری کاشی
تمیز نگهداشتن صحیح سطوح کاشی شده
طول عمر سطوح کاشی شده ،علاوه برکیفیت کاشی شدیدا به کیفیت نصب و نگهداری صحیح کاشی بستگی دارد و تمام سطحی که از کاشی ودرزها تشکیل شده وبرای کاربری های مختلف به طرق متفاوتی عمل می کند را در بر می گیرد.
نظافت عمومی در پایان مرحله نصب کاشی
بعد از نصب کاشی ها برای رفع آثار باقی مانده محصولات چسب یا ملات که در کاشی کاری مورد استفاده قرار می گیرد از مواد اسیدی رقیق در آب استفاده نمایید که درصد های غلظت آن روی بسته بندی موجود در بازار ذکر شده در صورت لزوم این کار مکررا انجام شود تا تمام آثار ناخواسته به جای مانده روی کاشی محو شود .مطمئن شوید پس از نظافت ،مجددا سطح را با آب کاملا تمیز نمایید زیرا در دراز مدت بقایای مواد اسیدی برای کاشی و درزبندی مضر است ،همچنین از شیوه های سایش سطح که می تواند باعث خراش کاشی شود استفاده نکنید.
نظافت عمومی کاشی های دو پخت و تک پخت لعاب دار
برای پاک کردن چربی ها ی روی کاشی همیشه از شوینده های بازی یا خنثی که به راحتی در بازار قابل تهیه است استفاده نمایید .توصیه می کنیم به منظور اجتناب از سایش کاشی که به خاطر شن حاصله از تردد ایجاد می شود توصیه می کنیم از پادری مناسب استفاده نمایید تا به این وسیله همیشه بتوان سطح کاشی را به سادگی نظافت نمود.
نظافت عمومی کاشی های تمام پرسلانی
برای نظافت لکه های چربی روی کاشی همیشه از شوینده های بازی یا خنثی موجود در بازار استفاده نمایید .فقط به منظور تمیز کردن لکه های خاص مثل آنهایی که روی سطح کاشی مقاومند از محصولاتی که در جدول زیر ذکر شده اند (نگهداری)استفاده نمایید هرگز از مواد واکسی یا روغنی برای نظافت یا جلای کاشی استفاده نکنید زیرا به خاطر میزان جذب خیلی پایین که از خواص کاشی تمام پرسلانی است چربی ها سطح نازکی روی کاشی تشکیل داده که باعث می شود گرد وغبار به راحتی روی سطح کاشی تجمع نماید .
برای نظافت کاشی از ابزار ساینده استفاده نکنید زیرا باعث ایجاد ترک میکروسکوپی کاشی به خصوص در کاشی صیقلی می شود به منظور حفظ همیشگی درخشندگی کاشی سطوح صیقلی بهتر است یک پادری نمدی سایز بزرگ در ورودی آن محل پهن شود تا دانه های شن وغبار کفش افراد درآن گرفته شود ،در محل هایی که تردد زیادی دارند نصب یک پادری 6متری تا 80 ذرات و غبار را می گیرد .نگهداری کاشی همچنین بستگی به محل نصب کاشی دارد مثلا وقتی که در مناطق مرطوب ازکاشی استفاده می شود برای جلوگیری از رشد سیستم های گیاهی در زیر و احتمالا روی سطح کف کاشی بهتر است از آب خالص استفاده نشود ،در نظافت کاشی دیوارها در صورتی که از نصب خشک استفاده شده است توجه نمایید که فشار ناگهانی آب به زیر سازی نصب کاشی صدمه ای نزند ،همیشه لازم است که تمایزی بین الگوی تمیز کردن پس از نصب و الگوی تمیز کردن روزمره داشته باشیم ،در الگوی تمیز کردن پس از نصب بعد از این که کاشی ها را برای جلوگیری از صدمه به درزها مرطوب نمودید توسط محلول اسیدی نظافت انجام شود ،در الگوی روزمره استفاده از شوینده های برطرف کننده چربی و از نوع معمولی کفایت می کند
کاشی کاری
صنعت کاشی سازی و کاشی کاری که بیش از همه در تزیین معماری سرزمین ایران، و به طوراخص بناهای مذهبی به کار گرفته شده، همانند سفالگری دارای ویژگی های خاصی است. این هنر و صنعت از گذشته ی بسیار دور در نتیجه مهارت، ذوق و سلیقه کاشی ساز در مقام شیئی ترکیبی متجلی گردیده، بدین ترتیب که هنرمند کاشیکار یا موزاییک ساز با کاربرد و ترکیب رنگ های گوناگون و یا در کنار هم قرار دادن قطعات ریزی از سنگ های رنگین و بر طبق نقشه ای از قبل طرح گردیده، به اشکالی متفاوت و موزون از تزیینات بنا دست یافته است. طرح های ساده هندسی، خط منحنی، نیم دایره، مثلث، و خطوط متوازی که خط عمودی دیگری بر روی آنها رسم شده از تصاویری هستند که بر یافته های دوره های قدیمی تر جای دارند، که به مرور نقش های متنوع هندسی، گل و برگ، گیاه و حیوانات که با الهام و تأثیر پذیری از طبیعت شکل گرفته اند پدیدار می گردند، و در همه حال مهارت هنرمند و صنعت کار در نقش دادن به طرح ها و هماهنگ ساختن آنها، بارزترین موضوع مورد توجه است.
این نکته را باید یادآور شد که مراد کاشی گر و کاشی ساز از خلق چنین آثار هنری هرگز رفع احتیاجات عمومی و روزمره نبوده، بلکه شناخت هنرمند از زیبایی و ارضای تمایلات عالی انسانی و مذهبی، مایه اصلی کارش بوده است. مخصوصاً اگر به یاد آوریم که هنرهای کاربردی بیشتر جنبه ی کاربرد مادی دارد، حال آن که خلق آثار هنری نمایانگر روح تلطیف یافته انسان می باشد، همچنان که «پوپ» پس از دیدن کاشی کاری مسجد شیخ لطف الله در «بررسی هنر ایران» می نویسد،«خلق چنین آثار هنری جز از راه ایمان به خدا و مذهب نمی تواند به وجود آید».
هنر موزاییک سازی و کاشی کاری معرق، ترکیبی از خصایص تجریدی و انفرادی اشیاء و رنگ هاست، که بیننده را به تحسین ذوق و سلیقه و اعتبار کار هنرمند در تلفیق و ترکیب پدیده های مختلف وادار می سازد. تزیینات کاشی بر روی ستون های معبدالعبید در بین النهرین باقی مانده از سال های نیمه ی دوم هزاره ی دوم ق.م. نشانگر اولین کار برد هنرکاشی کاری در معماری است. این شیوه تزیینی که با ترکیب سنگ هایی الوان و قرار دادن آنها در کنار یکدیگر و با نظم و تزیینی خاص هم چنین با استفاده از اشیاء رنگین مانند صدف، استخوان و ... ترتیب یافته، بیشتر شبیه به شیوه ی موزاییک سازی است تا کاشی کاری، که به هر حال اولین تلفیق اشیاء الوان تزیینی است که با نقوش مختلف هندسی زینت بخش نمای بنا شده، و پایه ای جهت تداوم هنر کاشی کاری به خصوص نوع معرق آن در آینده گردیده است. هم چنین اولین تزیینات آجرهای لعابدار و منقوش نیز بر دیواره های کاخ های آشور و بابل به کار گرفته شده است.
در ایران مراوده فرهنگی، اجتماعی، نظامی، داد و ستدهای اقتصادی و رابطه صنعتی، گذشته از ممالک همجوار، با ممالک دور دست نیزسابقه تاریخی داشته است. این روابط تأثیر متقابل فرهنگی را در بسیاری از شئون صنعتی و هنری به ویژه هنر کاشی کاری و کاشی سازی و موزاییک به همراه داشته، که اولین آثار و مظاهر این هنر در اواخر هزاره ی دوم ق.م. جلوه گر می شود. در کاوش های باستان شناسی چغازنبیل، شوش و سایر نقاط باستانی ایران، علاوه بر لعاب روی سفال، خشت های لعابدار نیز یافته شده است. فن و صنعت موزاییک سازی یعنی ترکیب سنگ های رنگی کوچک و طبق طرح های هندسی و با نقوش مختلف زیبا در این زمان به اوج ترقی و پیشرفت خود رسیده که ساغر بدست آمده از حفریات مارلیک را می توان نمونه عالی و کامل آن دانست. این جام موزاییکی که از ترکیب سنگ های رنگین به شیوه ی دو جداره ساخته شده از نظر اصطلاح فنی به «هزار گل» معروف است و از لحاظ کیفیت کار در ردیف منبت قرار دارد.
تزیینات به جای مانده از زمان هخامنشیان حکایت از کاربرد آجرهای لعابدار رنگین و منقوش وترکیب آنها دارد، بدنه ی ساختمان های شوش و تخت جمشید با چنین تلفیقی آرایش شده اند، دو نمونه جالب توجه از این نوع کاشی کاری در شوش به دست آمده که به «شیران وتیراندازان» معروف است. علاوه بر موزون بودن و رعایت تناسب که در ترکیب اجزاء طرح ها به کار رفته، نقش اصلی همچنان حکایت از وضعیت و هویت واقعی سربازان دارد. چنان که چهره ها از سفید تا تیره و بالاخره سیاه رنگ است، وسایل زینتی مانند گوشواره و دستبندهایی از طلا در بردارند و یا کفش هایی از چرم زرد رنگ به پا دارند. از تزیینات کاشی هم چنین برای آرایش کتیبه ها نیز استفاده شده است. رنگ متن ، اصلی کاشی های دوره ی هخامنشیان اغلب زرد، سبز و قهوه ای می باشد و لعاب روی آجرها از گچ و خاک پخته تشکیل شده است.
نمونه های دیگری از این نوع کاشی های لعابدار مصور به نقش حیوانات خیالی مانند «سیمرغ» و یا «گریفن» دارای شاخ گاو، سر و پای شیر و چنگال پرندگان نیز طی حفریات چندی به دست آمده است. قطعاتی از قسمت های مختلف کاشی کاری متنوع زمان هخامنشیان در حال حاضر در مجموعه ی موزه لوور و سایر موزه های معروف جهان قرار دارد.
در دوره ی اشکانیان صنعت لعاب دهی پیشرفت قابل ملاحظه ای کرد، و به خصوص استفاده از لعاب یکرنگ برای پوشش جدار داخلی و سطح خارجی ظروف سفالین معمول گردید، وهم چنین غالباً قشر ضخیمی از لعاب بر روی تابوت های دفن اجساد کشیده می شده است. در این دوره به تدریج استفاده از لعاب هایی به رنگ های سبز روشن و آبی فیروزه ای رونق پیدا کرد. بنا به اعتقاد عده ای از محققان، صنعت لعاب سازی در زمان اشکانیان در نتیجه ارتباط تجاری و سیاسی بین ایران و خاور دور به چین راه یافته، و سفالگران چین در زمانسلسله هان(206ق م –220 میلادی) از فنون لعاب دهی رایج در ایران برای پوشش ظروف سفالین استفاده می کرده اند. با وجود توسعه فن لعاب دهی به علت ناشناخته ماندن معماری دوره اشکانی در ایران، گمان می رود در این دوره هنرمندان استفاده چندانی از لعاب برای پوشش خشت و آجر نکرده و نقاشی دیواری را برای تزیین بناها ترجیح داده اند. دیوار نگاره های کاخ آشور و کوه خواجه سیستان یادآور اهمیت و رونق نقاشی دیواری در این دوره است.
طرح های تزیینی این دوره از نقش های گل و گیاه، نخل های کوچک، برگ های شبیه گل «لوتوس» و تزیینات انسانی و حیوانی است، که در آرایش دوبنای یاد شده نیز به کار رفته است.
امید است در کاوش های آینده در نقاط مختلف کاشی های بیشتری از دوره اشکانیان یافت شود که امکان مطالعه و بررسی دقیق در این زمینه را فراهم آورد.
در عصر ساسانیان هنر و صنعت دوره ی هخامنشیان مانند سایر رشته های هنری ادامه پیدا کرد، و ساخت کاشی های زمان هخامنشیان با همان شیوه و با لعاب ضخیم تر رایج گردید.
نمونه های متعددی از این نوع کاشی ها که ضخامت لعاب آن ها به قطر یک سانتیمتر می رسد در کاوش های فیروز آباد و بیشابور به دست آمده است. در دوره ساسانیان علاوه بر هنر کاشی سازی هنر موازییک سازی نیز متداول گردید. مخصوصاً پوشش دو ایوان شرقی و غربی بیشابور ازموزاییک به رنگ های گوناگون وتزیینات گل و گیاه و نقوشی از اشکال پرندگان و انسان را در بر می گیرد. کیفیت نقوش موزاییک های مکشوفه در بیشابور گویای ادامه سبک و روش هنری است که در دوره ی اسلامی به شیوه معرق در کاشی سازی و کاشی کاری تجلی نموده است. رنگ آمیزی های متناسب، ایجاد هماهنگی و رعایت تناسب از ویژگی های کاشی کاری های این دوره می باشد.
پس از گسترش اسلام، به مرور هنر کاشی کاری یکی از مهمترین عوامل تزیین و پوشش برای استحکام بناهای گوناگون به ویژه بناهای مذهبی گردید. یکی از زیباترین انواع کاشی کاری را در مقدس ترین بنای مذهبی یعنی قبةالصخره به تاریخ قرن اول هجری می توان مشاهده کرد.
از اوایل دوره ی اسلامی کاشی کاران و کاشی سازان ایرانی مانند دیگر هنرمندان ایرانی پیشقدم بوده و طبق گفته ی مورخین اسلامی شیوه های گوناگون هنر کاشی کاری رابا خود تا دورترین نقاط ممالک تسخیر شده- یعنی اسپانیا- نیز برده اند.
هنرمندان ایرانی از ترکیب کاشی های با رنگ های مختلف به شیوه موزاییک، نوع کاشی های «معرق» را به وجود آوردند وخشت های کاشی های ساده و یکرنگ دوره ی قبل از اسلام را به رنگ های متنوع آمیخته و نوع کاشی «هفت رنگ» را ساختند. همچنین ازترکیب کاشی های ساده با تلفیق آجر و گچ، نوع کاشی های «معقلی» را پدید آوردند. و به این ترتیب از قرن پنجم هجری به بعد کمتر بنایی را می توان مشاهده کرد که با یکی از روش های سه گانه فوق و یا کاشی های گوناگون رنگین تزیین نشده باشد.
در این مختصر سعی خواهد شد تحول هنر کاشی سازی ازاوایل دوره اسلامی تا عصر حاضر مورد بررسی قرار گیرد، و هم چنین به طور اجمال نحوه تزیین وکاربرد آن در قرون مختلف اسلامی شرح داده شود.
الف- به هیچ وجه نباید از دیوار آجری نامنظم دو طرف دیوار به عنوان قالب استفاده نمود.
ب- باید قبل از اجرای دیوار ستونهای نگهدارنده بتنی اجرا شوند و دو طرف ستونهای بتنی قالب بندی شوند.
ج- برای اتصال ستون های بتنی نگهدارنده با دیوار آجری باید از میلگرد های افقی استفاده نمود. می توان در هنگام اجرای دیوار نیز زائده های منظم بتنی در دیوار ایجاد نمود.
شکل:نحوه صحیح دیوارچینی وقالب بندی ستون های نگهدارنده وقرار دادن درز انقطاع بین آن ها وروغن زدن سطح قالب ها جهت جلوگیری از چسبیدن بتن به قالب و صاف ماندن سطح قالب بعد از باز کردن آن.
بیاموزیم: بجای استفاده از ستونهای نگهدارنده بتنی می توان با افزایش ضخامت دیوار آجری در فواصل منظم و مناسب ( حداکثر 4 متر) پایداری دیوار را به نحو بهتری تامین نمود و یا از ستون ها نگهدارنده پیش ساخته فلزی با ددستک ها مناسب استفاده نمود
۲- دیوار چینی داخلی
توجه به نحوه اجرای صحیح یک دیوار کمک بسیار مهمی در بالا بردن ضریب اطمینان یک منزل مسکونی در برابر زلزله میکند.
توجه به نکات مهم و سادهای که در دیوار چینی وجود دارد میتواند کمک
زیادی به ایمن سازی ساختمان در برابر زلزله نماید.
دیوار حتما باید به کمک سنجاقکهایی که در شکل زیر نشان داده شده است به ستون متصل گردد.