طراحی دکوراسیون و اجرای گچبری

طراحی دکوراسیون و اجرای گچبری

 

جایگاه گچبری در طراحی  دکوراسیون ومعماری از قدیم تا کنون 

ایرانیان از دیرباز با عنصری به نام "گچ" آشنائی داشته اند. این نکته را کشف آثار گچی در هفت تپه خوزستان که مربوط به تمدن ایلامی است تائید می کند. به یقین اشکانیان و هخامنشیان نیز با این عنصر و تکنولوژی ساخت تزئینات گچی آشنا بوده اند. گچبریهای کوه خواجه در جنوب شرقی ایران مربوط به تمدن اشکانی است.

در عصر ساسانی تکنیک و روشهای خاص به همراه نقوش مختلف حیوانی،‌ انسانی،‌ گیاهی و هندسی مورد توجه قرار گرفت و با تلفیق روشهای مختلف مناظر جالب توجهی به دست آمد که باعث شد تحولاتی در هنرهای دیگر آن عهد و آغاز اسلام بوجود آید.

با گسترش اسلام در ایران طرحهای مختلف همچون "اسلیمی" و "ختائی" در تزئین مساجد و مدارس به کار گرفته شد و در گچبری های بدست آمده تا زمان مغول از بهترین طرحها و نقشه ها استفاده می شد. بطوری که تا پیش از رواج کاشیکاری، گچ تنها عامل زیبائی و تزئین بناها و فضاهای مذهبی شد محراب مسجد جامع اصفهان بیانگر رشد و شکوفائی این هنر می باشد.

با روی کارآمدن صفویان از گچبری تنها در داخل منازل اعیان و اشراف وقت استفاده می شد و تا دوران قاجار نیز استفاده از گچ ادامه داشت. در دوران پهلوی به دلیل رواج گچبریهای پیش ساخته این هنر در سراشیبی سقوط قرار گرفت بطوری که امروز استادان گچبر قدیمی تنها به مرمت آثار باقی مانده از قدیم مشغول هستند و کمتر استادکاری در پی خلق آثار بدیع و جالب است.

امروز برخی از آثار گچبری در ایران از شهرتی عالمگیر برخوردار هستند. از دیگر هنرهائی که در گچبری مورد استفاده قرار می گیرند خطوط اسلامی و به خصوص خط نسخ می باشند.

از محرابهای معروفی که با گچبری تزئین شده اند. محراب مسجد ملک کرمان (مربوط به سال 477 هجری قمری)، محراب مسجد زواره (در نزدیکی اردستان با تاریخ 530 هجری قمری)،‌ محراب مسجد اولجایتو در مسجد جامع اصفهان (مربوط به سال 710 هجری زمان حکومت سلطان محمد خدابنده،‌ معروف به اولجایتو و محراب مسجد آقانور(که در سال 1039 هجری قمری ساخته شده است) می باشد.

از اساتید معروف این هنر در حال حاضر استاد رضا اعظمی و استاد حسن ریاحی هستند. از آثار معروفی که استاد اعظمی ساخته است محراب گچبریهای هارونیه است.

از آثار استاد حسن ریاحی نیز می توان به گچبری هائی که در خانه های قدیمی به جا مانده از دوران صفویه و قاجار همچنین بازسازی گچبریهای خانه معروف امام جمعه و مرمت و قطاربندی ها و آینه کاریهای شهشهان اشاره کرد.

شواهد باستانشناسی نشان می دهند که تاریخ ساخت گچ به پیش از ساختن خشت و پخت آن به صورت آجر می رسد. در قدیمی ترین بنای دنیا، یعنی اهرام ثلاثه مصر که قدمتی چهار هزار و پانصد ساله دارد، از گچ به عنوان ماده چسبنده مقاوم بعد از ازاره در بین سنگ ها و جهت کلاف سازی آنها استفاده شده است. یکی از کاربردهای ویژه گچ، اندود کردن دیوارها و سطوح داخلی ساختمان ها است و هنر گچبری، این آراستگی را به حد کمال و دلنوازی می رساند.

به کار بردن تزئینات گچی در تزیین دیوارها، روش معمول در شهر های ایران و عراق بوده است. اولین مردمی که در ایران به این کار دست زدند هخامنشیان و سپس ساسانیان بودند و اعراب در جریان فتوحات خویش، این هنر را از آنها فرا گرفتند. هنرمندان دوره اموی به طور وسیعی کاخ ها را با گچبری منقوش برجسته تزئین می نمودند. نمونه بسیاری از این گچبری ها در کاخ های «خربة المفجر»، «الحیر الغربی» و «المنیه» به کار برده شده است که گچبری های کاخ المنیه به واسطه در بر داشتن عناصر آدمی و حیوانی در کنار تزئینات هندسی و گیاهی، اهمیت بیشتری دارد.

هنر گچ‌بری قرون اولیه اسلام پس از ظهور اسلام نیز از هنر گچ‌بری در بناها استفاده می‌شده‌است، ولی به دلیل حرمت پیکره سازی، این هنر در قالب نقوش برجسته از گل و گیاه و نیز انواع طرح‌های اسلیمی و

بندهای ختایی، به ویژه در قالب انواع خط‌های مختلف و متنوع تجلی یافت. در آثار گچ‌بری به جا مانده از قرن سوم هجری نمونه‌های درخشانی در مسجد فریومد سبزوار به نام مینو تکاری به واقع خلاقیت هنر بی مانند از سر پنجه هنرمندان آن روزگار برای ما به یادگار مانده‌است

هنر گچ‌بری دوره ساسانی

اما بی نظیر ترین ویژگی های معماری ساسانی که در زیبا ترین نمونه هایش جلوه یافته بود،مفهوم جذاب و ضروری فضای آن بود.فضای مجزا به این معنا که دیوار ها آن را توجیه می کرد.نقش درونی نیروهایی که تعادل و توازن ایستا را ایجاد می کردند،پیوسته روشن ونمایان بود و در فضا گم نمی شد و یا به بیرون منتقل نمی شد.در این قلمرو،معماری ساسانی  نقطه ی مقابل معماری رومی بود که در آن دستیابی به یک فضای فریبنده و پویا از لوازم اصلی به شمار می رفت.اما آراستگی ساختمان ساسانی نیز در جایگاه خود جالب توجه بود،دیوار ساختمان های ساسانی از تزئینات چشم گیر و دل انگیز پوشیده شده بود.از یافته های باستان شناسی هویدا می شود که ساسانیان به آراستگی گچ بری اهمیت بسیاری می دادند و آن را به صورت پیکره ای یا قالبی شکل می دادند.تکنیکی که ساسانیان در گچ بری خود به کار بردند،ریشه های کهن داشت و بیشتر گچ بری ها نقش های حیوان و یا گل بوته هایی بود.

هنر گچ‌بری دوره سلجوقی

هنر گچ‌بری در انواع خط کوفی همراه با نقوش اسلیمی خرطوم فیلی روند تحول این هنر در دوره سلجوقی بوده است. به طور کلی هنر گچ‌بری در دوره سلجوقی مورد توجه در نما سازی های داخل بوده است. از میان آثار این دوره می توان به گچ‌بری های مسجد اردستان با خط بسیار زیبای کوفی مزهّر و بخصوص مسجد و گنبد علویان در همدان که به واقع دنیایی از هنر گچ‌بری بسیار گسترده ای در آن اشکال گوناگون جمع شده است اشاره داشت.

هنر گچ‌بری دوره ایلخانی

در دوره ایلخانی روند هنر گچ‌بری به سرحد کمال مطلوب رسید. به وجود آمدن محراب‌های گسترده با انواع خط‌های کوفی و خط‌های سلطانی، دیوانی، رقعی، و به کارگیری انواع گره هندسی با نقوش اسلیمی توماری و اسلیمی ماری در لابلای کتیبه و اسپرهای خط با گل و برگ‌های پهن گود و برجسته، عظمت و شگرفی‌های فراوان در آثار ایران و هنر گچ‌بری در آن به وجود آورده شده.

از میان آثار به جا مانده از این دوران می‌توان به کتیبه‌های گچ‌بری خط کم نظیر مسجد حیدریه قزوین، خانقاه و بقعه بایزید بسطامی در بسطام در مقیاس گسترده و وسیع، محراب ارزشمند پیر بکران در جنوب اصفهان و نوعی بی همتا از این هنر ارزشمند را در محراب بسیار جالب و منحصر به فرد الجایتو در در مسجد جامع اصفهان که به جرئت می‌توان این پدیده بزرگ و عظیم هنر گچ‌بری را شاخص ترین و با ارزشترین نوع گچ‌بری در معماری جهان، بخصوص جهان اسلام دانست و از آن یاد کرد.

هنر گچ‌بری دوره تیموری

دوره تیموری عصر بوجود آمدن رسمی بندی و کاربندی هایی از قالبهای گچی ارزشمند و به تحول رسیدن هنر گچ‌بری از نقوش گوناگون بخصوص اسلیمی و انواع خطهای گوناگون می باشد. به طور کلی در هنر گچ‌بری این دوره از هنر های دیگر چون هفت قلم خط از انواع کوفی به نامهای کوفی پیرآموز ، کوفی مشجًر، کوفی مزهّر ، کوفی گره دار، کوفی مشبک، کوفی تصویری و تعدادی دیگر کوفی در آثار ادوار اسلامی نهایت استفاده شده است. همچنین خطهای ( محقق، نسخ، ثلث، رقاع، تعلیق، و نستعلیق) با هنر آفرینیهای فراوان

 و در مواردی از شاخه های این خط ها بخصوص خط معقلی در هنر گچ‌بری آثار ایران بهره فراوان گرفته شده است. از آثار فراوان این دوره می توان به مقرنس بندیهای گچی ارزشمند سر درب مسجد میدان کاشان، قطار بندیهای گچی مدرسه خرگرد در خواف و خط های بسیار جالب گچ‌بری بقعه شیخ احمد جام در تربت جام و بقعه سید رکن الدین در یزد و بسیاری دیگر اشاره داشت.

هنر گچ‌بری دوره صفویه

در دوره صفویه هنر گچ‌بری وارد روشهای خاص شده‌است. به طوری که زیباترین مقرنس بندی‌های گچی با عناصر گوناگون بخوصوص مقرنس بندی‌های طاس و نیم نیم طاس همراه با نقوش گل و گیاه با انواع تیغه‌های گچی دالبری زینت بخش کاخ‌های شاهی به بهترین شکل ممکن گردیده‌است. در این میان می‌توان به پدیده‌های ارزشمند مقرنس قطار و کاربندی‌ها و یزدی بندی‌های گچی بسیار شگرف کاخ هشت بهشت و سر درب بازار قیصریه در اصفهان بخصوص دالبرهای تیغه منقوش از ظروف گوناگون همچون تنگ و سبو مقرنس بندی‌های طاسه دار گچی در تالارهای شاه نشین و موسیقی کاخ عالی قاپو و خط گچ‌بری ثلث بسیار ارزشمند در صفه درویش مسجد جامع اصفهان و بسیاری دیگر یاد فراوان داشت

هنر گچ‌بری دوره زندیه

در دوره زندیان هنر آفرینی‌های فراوان و ارزشمند از گچ‌بری، مقرنس بندی گچی، ترنج اندازی همراه با گل و گیاه و نقوش بدیع در آثار شهرهایی چون شیراز و بخصوص در عمارت کلاه فرنگی، مقبره اولیه خان زند ((وکیل الرعایا)) که امروز موزه پارس می‌باشد به وجود آمد.

هنر گچ‌بری دوره قاجار

در دوره قاجار هنر گچ‌بری رونق فوق العاده‌ای به خود گرفت، به علت مسافرت پادشاهان قاجار به فرنگ از هنر گچ‌بری اروپا تقلیدهایی در کاخهای شاهی بخصوص در سر ستون سازیها، گلویی سازیها و سقف سازیها در کاخهایی چون گلستان و عشرت آباد و پاره‌ای دیگر حدوداً پیروی گردید. اما به طور قاطع می‌توان گفت که این تقلید‌ها هرگز نتوانست جای هنر و نقوش بسیار پر هنر اصیل ایرانی، بخصوص نقشهای اسلیمی و ختایی و گل و گیاه که نشأت گرفته از سرپنجه با ذوق هنرمندان ایران زمین می‌باشد را در گچبری بناهای ایران زمین بگیرد. البته در این برهه از زمان در هنر گچ‌بری خلاقیت‌ها و نوآوری‌های بسیار چشمگیری از طرف هنرمندان گچ‌بر در آثار و ابنیه و به خصوص منازل مسکونی سنتی بیرونی و اندرونی ایران پدیدار گشت که به واقع هر یک از آثار به جای مانده خود تابلوهای بسیار نفیس و پر ارزش از هنر با فلسفه و خرد و فرهنگ هنرمندان ایران است. از میان آثار فراوان گچ‌بری این دوره می‌توان به گچ‌بری جالب کاخ ارم و نارنجستان قوام در شیراز و مقرنس بندی‌های آونگ گچی همراه با گچ‌بری‌های خانه طباطبائی و خانه بروجردیهای کاشان همراه با نوآوریهای شگرف در بناهای یادشده و بسیاری از بناها و آثار دیگر ایران یاد کرد.

هنر گچ‌بری دوره معاصر

در هنر ایران معاصر هنر تزئین بناها در قسمت‌های بیرونی نما از انواع گلچینی‌های آجری و گلچینی‌های معقلی با نقوش بسیار دلنواز پدیده‌های نو در بناهای ایرانی، بخصوص مسکونی به وجود آمد. در این دوره از هنر گچ‌بری جهت تزئین نماسازی‌های خارجی خصوصاً در سر درب منازل مسکونی از نقوش مختلف چون ملائکه، خط و شعر در پیش ایوانها، همچنین به کارگیری انواع نقوش گل و گیاه در حرکاتی بسیار قرینه به شکل منفرد و یا بصورت گسترده زیبایی خاص به نمای خارجی بناها داده می‌شد. از قسمت‌های داخلی پدیده‌های بسیار ارزشمند گچ‌بری به پیش بخاری سازی نفیس و پر هنر به نام لندنی سازی. همچنین در گلویی سازی‌ها از چهار گوشه سقف و در ناحیه میانی سقف ترنج‌های خرد و کلان با نقوش برجسته گل و گیاه موزون زیبایی دلنشین و روح نوازی به نمای داخلی بناهای مسکونی داده می‌شد؛ که گاه برخی از آنها تا

امروز به یادگار مانده‌است.

دکوراسیون ونقش گچبری در آن 
 
گچ نخستین ماده ی چسبنده ساختمانی است که به دست انسان استخراج گردیده و پس از تغییر شکل دادن در کارهای ساختمانی به صورت ملات روکش و گچکاری از آن سود برده شده است.
گچ بری خواه کنده کاری- قالب زنی یا نقاشی گچ یکی از عناصر اصلی آرایش معماری ایران بوده و هست.
در شروع معماری ایران از آغاز تاریخ و دوران ایلامیان – هخامنشیان و سپس به ویژه در دوره اشکانیان و سامانیان به مسئله گچ توجه می شده و از آن به عنوان یک ماده سازنده و استوار استفاده می شد
گچکاری و گچ بری در دوران اسلامی توسعه یافت و آثار آن در مدرسه ها، کاخها ، و سایر بناها ، به عنوان یک عنصر تزئینی مورد توجه قرار گرفت ...
شواهد باستانشناسی نشان می دهند که تاریخ ساخت گچ به پیش از ساختن خشت و پخت آن به صورت آجر می رسد. در قدیمی ترین بنای دنیا، یعنی اهرام ثلاثه مصر که قدمتی چهار هزار و پانصد ساله دارد، از گچ به عنوان ماده چسبنده مقاوم بعد از ازاره در بین سنگ ها و جهت کلاف سازی آنها استفاده شده است. یکی از کاربردهای ویژه گچ، اندود کردن دیوارها و سطوح داخلی ساختمان ها است و هنر گچبری، این آراستگی را به حد کمال و دلنوازی می رساند.
به کار بردن تزئینات گچی در تزیین دیوارها، روش معمول در شهر های ایران و عراق بوده است. اولین مردمی که در ایران به این کار دست زدند هخامنشیان و سپس ساسانیان بودند و اعراب در جریان فتوحات خویش، این هنر را از آنها فرا گرفتند. هنرمندان دوره اموی به طور وسیعی کاخ ها را با گچبری منقوش برجسته تزئین می نمودند. نمونه بسیاری از این گچبری ها در کاخ های «خربة المفجر»، «الحیر الغربی» و «المنیه» به کار برده شده است که گچبری های کاخ المنیه به واسطه در بر داشتن عناصر آدمی و حیوانی در کنار تزئینات هندسی و گیاهی، اهمیت بیشتری دارد.
روش تزیینات گچی روی دیوارها، پس از به کار گیری خشت در بناها گسترش پیدا کرد و این روش در کاخ های شهر سامرا رواج یافت. پایین دیوارها با ازاره گچی به ارتفاع حدود 100 سانتی متر پوشانده می شد. این گونه تزیینات در دو قصر جوسق و بلکوارا به کار رفته است. مجموعه تزیینات کاخ های سامرا در مرحله اول طبیعی هستند اما در دوره بعد عناصر تزیینی از طبیعت فاصله می گیرند. در سومین مرحله، زمینه تزیینات عمق چشمگیری می یابد که بهترین نمونه های آن در کاخ بلکوارا به چشم می خورد. در این دوره، ابتکار پوشش سطح آن چنان کامل گردید که تقریبا تمام زمینه را می پوشاند و این امر که برای نخستین بار در هنر اسلامی رواج یافت، اوج ترقی روش های تزیینی به شمار می رود و پس از آن در دنیای اسلام منتشر شد و از مهم ترین ارکان هنر اسلامی گردید.
روش تزیینات گچی روی دیوارها از طریق حکومت طولونی از عراق به مصر انتقال یافت و نمونه هایی از آن در جامع طولون روی سطح داخلی و اطراف طاق ها و دور پنجره ها به کار برده شد.
هنرمندان دوره فاطمی، همچنان تحت تأثیر تزیینات هنر ساسانی (هنر رایج در دوره عباسی) بودند. تزیینات نقاشی گچی موجود در رواق قبله جامع الازهر از عناصر گیاهی که از روش تزیینات طولونی و عباسی اقتباس گردیده، تشکیل یافته است ولی اختلاف در طریقه استفاده از آنهاست. همچنین نمونه های زیبایی از خط کوفی مشجر در کتیبه موجود زیر سقف یافت می شود. در دوره فاطمی اهمیت تزیینات خطی افزایش یافت و به کار گیری خط کوفی مشجر روی زمینه های برگدار اشکال گیاهی انتشار یافت.
در دوره ایلخانی، هنر گچبری به سرحد کمال مطلوب رسید. به وجود آمدن محراب های گسترده با انواع خطوط به ویژه گونه های مختلف کوفی، به کار گیری انواع گره هندسی با نقوش اسلیمی طوماری و اسلیمی ماری در لا به لای کتیبه و اسپرهای خط با گل و برگ های پهن و نیز گودی و برجستگی نقوش، موجب تحولی عظیم و خلق شاهکارهای عظیم گچ بری در این دوران شد.
تزیینات گچی معمول در دوره سلجوقی، در عصر ایلخانی به تدریج رو به دگرگونی رفت و پر بودن و شلوغی تزیینات تبدیل به ویژگی گچبری این دوران شد. از زیباترین نمونه این گونه تزیینات شلوغ، نقوش به کار رفته در مسجد حیدریه قزوین، جامع ورامین و محراب مسجد ارومیه را می توان نام برد. روش های متنوع کنده کاری روی گچ و شلوغی عناصر تزیینی مختلف، در قرن هشتم جایگاهی خاص یافت. بهترین نمونه بیانگر این تحول، محراب اولجایتو در مسجد جامع اصفهان است که تاریخ ساخت آن 710 ه.ق است.
در دوره ممالیک بحری، روش تزیین دیوار ها با نوار های گچی منقوش به عناصر نوشتنی، روی زمینه تزیینات گیاهی رایج گردید که نمونه آن در بالای پنجره مسجد «الظاهر بیبرس» مشاهده می شود. زیباترین نمونه های گچی مملوکی، در پنجره های گچی مشبک موجود در جامع دیده می شود که با اشکال هندسی همراه با شیشه های رنگین تزیین شده است. این پنجره ها را حاشیه هایی مزین به عناصر برگ و شاخه و نوشته های کوفی در بر گرفته است.
دوره تیموری، عصر به وجود آمدن رسمی بندی و کار بندی هایی از قالب های گچی مقرنس و قطار بندی های گچی ارزشمند است. به طور کلی، در هنر گچ بری این دوران انواع خطوط کوفی مشجر، مزهر، معقد و مشبک و نیز خط های محقق، نسخ، ثلث، رقاع، تعلیق و نستعلیق و به خصوص از خط معقلی، استفاده فراوان شده است. از آثار فراوان این دوره می توان به مقرنس بندی های گچی ارزشمند سر در مسجد میدان کاشان، قطار بندی های گچی مدرسه خرگرد در خواف و خطوط گچ بری شده در بقعه شیخ احمد جامی در تربت جام را نام برد.
در دوره صفوی، هنر گچ بری وارد روش های خاصی می شود. به طوری که زیباترین مقرنس بندی های گچی با عناصر گوناگون به خصوص مقرنس های طاس و نیم طاس همراه با نقوش گل و گیاه با انواع تیغه های گچی دالبری، زینت بخش کاخ های شاهی شده است. در این میان می توان به پدیده های ارزشمند مقرنس قطار و کار بندی ها و یزدی بندی های گچی بسیار شگرف کاخ هشت بهشت، سر در بازار قیصریه اصفهان و به خصوص دالبر های تیغه منقوش از ظروف گوناگون همچون تنگ و سبو و مقرنس بندی های طاسه دار گچی در تالارهای شاه نشین و موسیقی کاخ عالی قاپو و نیز خط گچ بری ثلث بسیار ارزشمند در صفه درویش مسجد جامع همین شهر را یاد داشت

منابع:
- دکتر غلامعلی حاتم / هنر نامه بهار 1381 سال پنجم شماره 14/ فصلنامه تخصصی دانشگاه هنر

طراحی دکوراسیون و اجرای شومینه

 

 

طراحی دکوراسیون و اجرای شومینه

دکوراسیون شومینه

چیدمان دکوراسیونی تنها به سلیقه، فرهنگ و سبک دکوراسیونی انتخابی توسط افراد ساکن در یک محیط بستگی ندارد، بلکه عوامل دیگری هم چون وضعیت آب و هوایی منطقه نیز در این امر نقش تعیین کننده‌ای را ایفا می‌کند. در ضمن علاوه بر شرایط آب و هوایی ثابت محیط، تغییرات فصلی توام با نیازهای آن فصل نیز بهانه خوبی برای ایجاد تغییر و تحولات موقتی لوازم دکوراسیونی و کاربردی خانه محسوب می ‌شوند. به عنوان مثال اساسی ‌ترین نیاز افراد یک خانه در فصل سرما حداکثر بهره‌گیری از گرمای حاصل از لوازم گرمایشی است و همین موضوع می‌ تواند انگیزه‌ای برای جابه جایی ‌های چیدمانی در خانه باشد. البته در این شرایط بیشترین تغییرات دکوراسیونی به اتاق‌ های خواب و فضای نشیمن و پذیرایی محدود می ‌شود. در اتاق ‌های خواب با وجود کلیه تمهیداتی که همواره در آغاز فصول سرد برای جلوگیری از نفوذ سرما از منافذ در و پنجره انجام می ‌پذیرد ولی در صورت امکان تغییر محل خواب می‌ تواند از سرماخوردگی‌ های هنگام خواب به خصوص برای بچه‌ ها جلوگیری کند. بنابراین با جابه جایی و قرار دادن تختخواب در فاصله دورتری از پنجره و نزدیک ‌تر به منبع گرمازای موجود در اتاق دیگر لوازم دکوراسیونی و کاربردی موجود نیز به ناچار جابه جا شده و نحوه چیدمان برای روزها و شب‌های سرد سال تغییر می‌یابد. البته انجام چنین تغییراتی می ‌بایست با رعایت نکات ایمنی به خصوص برای بچه ‌ها همراه باشد زیرا با هدف گرم‌تر شدن ممکن است خطرات جبران ناپذیری پدید آید. حال پیش از هرگونه ارائه راهکار دیگری برای تغییر چیدمان به معرفی منابع گرمازا می‌ پردازیم:

 

به ‌طور کلی منابع گرمازا به دو دسته متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می‌ شوند. لوازم گرمایشی غیرمتمرکز شامل یک منبع اصلی تولیدکننده انرژی و چندین انشعاب است که هر یک در یکی از فضاهای داخلی خانه قرار می‌ گیرد در نتیجه به این طریق گرما به کلیه فضاها به طور یکنواخت انتقال می ‌یابد. مانند سیستم‌ های رادیاتوری، لوازم گرمایشی متمرکز نیز منابعی هستند که دارای انشعاباتی نبوده و منبع تولیدکننده همان وسیله انتقال گرما است لذا تنها اطراف آن و فقط در فضایی که این نوع منابع مورد استفاده قرار می‌ گیرند می‌ توان از گرمای حاصله به طور مستقیم بهره‌مند شد. این نوع منابع نیز به دو دسته ثابت و متحرک تقسیم می ‌شوند. مهم ترین و رایج‌ترین منبع گرمازای متمرکز ثابت، شومینه است که در واقع جزیی از معماری ساختمان بوده و قابل انتقال از نقطه‌ای به نقطه دیگر نیست. در حالی که نوع متحرک منابع گرمازا مانند انواع بخاری‌ ها را می‌ توان در فضای گوناگون مورد استفاده قرار داده و از محلی به محل دیگر منتقل کرد. در ضمن در پایان فصول سرد سال نیز امکان حذف آن ها از بین لوازم کاربردی و جایگزینی توسط لوازم دیگر دکوراسیونی یا کاربردی مخصوص فصل جدید وجود دارد. البته به جز بخاری برقی و برخی از انواع نفتی مابقی به لوله کشی گاز و دودکش نیازمندند ولی به طور کلی این عوامل در تغییر چیدمان فصلی از اهمیت خاصی برخوردار هستند. البته برای رهایی از سرمای طاقت فرسای زمستانی تلفیق منابع گرمازای متمرکز و غیرمتمرکز از جمله راه کارهای بسیار رایج آپارتمان‌ های امروزی است. در این میان متداول‌ ترین این روش ‌ها به کارگیری سیستم رادیاتورها در کلیه فضاهای یک خانه و کاربرد شومینه در اتاق نشیمن و یا پذیرایی است. در واقع می ‌توان گفت به طور کلی منابع گرمازای متمرکز مانند شومینه و بخاری ‌ها در ساختمان ‌هایی که از لوازم گرمازای غیرمتمرکز دیگری بهره‌مند هستند، نقش مکمل گرمایی را ایفا می‌کنند. بنابراین اگر در فضای نشیمن و پذیرایی تنها منبع غیر متمرکز رادیاتور وجود داشته باشد به جهت تعداد آن ها در محیط و پراکنده بودن شان در فضاهای مختلف تغییر چیدمانی چندانی را به این بهانه نمی‌ توان صورت داد ولی اگر منبع متمرکزی مانند بخاری و به خصوص شومینه وجود داشته باشد، معمولاً چیدمان مبلمان به صورتی انجام می ‌گیرد که در نزدیک ‌ترین فاصله با آن بوده و افراد خانواده بتوانند پس از برگشت از محیط سرد بیرون با نشستن در کنار منبع گرمایشی نه تنها سرما و خستگی را از تن بیرون کنند، بلکه از هم نشینی و مصاحبت با یکدیگر لذت برند و این یکی از مزایای منابع گرمازای متمرکز به خصوص شومینه است که در قدیم این نقش را کرسی‌ ها ایفا می‌ کردند. به طور کلی در مقایسه با شومینه، بخاری ‌ها کمتر در مرکز و هدف چیدمان قرار می‌ گیرند زیرا علاوه بر استفاده گرمایی از شومینه، نشستن در مقابل آن و نظاره کردن رقص شعله‌ های آتش، خود حکایتی ناگفتنی است. البته این روزها بخاری‌ های گازی جدیدی با طرح شومینه به بازار آمده است که نمای آتش را به صورت مصنوعی تداعی می ‌کند. لذا در هر دوی این موارد چیدمان یک سویه از کلیه اجزای ترکیب مبلمان موجود در جهت منبع گرمازا(شومینه، بخاری شومینه‌ای و یا حتی بخاری ‌های معمولی) و به صورتی که آن منبع، تکمیل کننده وجهی از شکل هندسی حاصل شود، فرم پیشنهادی برای حداکثر بهره گیری گرمایی است. البته لازم به ذکر است در واقع محل قرارگیری شومینه در ساختمان عامل تعیین کننده چنین تغییرات چیدمانی است زیرا ممکن است با توجه به موقعیت آن دست برای انجام هرگونه تغییری باز نباشد.

 

اهمیت طراحی دکوراسیون شومینه

انتخاب دکوراسیون مناسب برای شومینه به عواملی از قبیل سبک و نوع کار آیی اتاق نشیمن و اتاقی که شومینه در آن قرار دارد بستگی دارد. به هر حال نکته مهم این است که شومینه پتانسیل زیادی برای تبدیل شدن به نقطه کانونی در دکوراسیون اتاق های مختلف خانه دارد. بنابراین در خصوص دکوراسیون آن کمی جدی تر فکر کنید. در این مطلب در خصوص دکوراسیون شومینه بیشتر صحبت می کنیم و ایده هایی در این خصوص ذکر می کنیم.

شومینه و قسمت بالای آن می تواند فضایی مناسب برای دکوراسیون و تبدیل شدن به یک نقطه کانونی در دکوراسیون اتاق نشیمن باشد. شومینه از این لحاظ داری پتانسیل بالایی است ونحوه دکوراسیون مکانی که شومینه در آن واقع شده است بستگی به سلیقه و خصوصیات شخصیتی شما و هم چنین سبک دکوراسیون دیگر قسمت های اتاق دارد. دقت داشته باشید که نوع چیدمان این بخش می بایست حتماً با این قسمت تناسب داشته باشد. برای مثال در اتاق نشیمنی که دارای سبکی سنتی است استفاده از شمع ها و شمعدان های زیبا برای دکوراسیون شومینه یا گلدان های ظریف و مینیاتوری می تواند گزینه مناسبی باشند.

از لحاظ اصول دکوراسیونی یکی از نکات مهمی که باید هنگام چیدمان و دکوراسیون شومینه مد نظر داشته باشید و ان را به خوبی رعایت کنید تقارن است. هرچند که طراحی نوین و مدرن امروزه به سمت نامتقارنی و نا هماهنگی پیش می رود اما با رعایت اصل تقارن در دکوراسیون محوطه ای که شومینه در آن واقع شده است، شومینه جلوه زیباتری به خود می گیرد.

عناصر و اشیا هنری را ترجیحا به جای آویختن به دیوار بالای شومینه روی لبه بالایی آن قرار دهید تا این امکان برایتان میسر شود تا راحت تر و بیشتر از دیدن آن ها لذت ببرید. برای قرار دادن این اشیا ابتدا بزرگ ترین شی را در مرکزی ترین قسمت قرار دهید و اشیاء دیگر را به ترتیب قد و اندازه در طرفین شی اول قرار دهید. بهتر است اشیاء دکوری در سایزها و اندازه های مختلف باشند و تعداد آنها نیز فرد باشد و طوری کنار هم قرار گیرند که لبه های آن ها با یکدیگر هم پوشانی داشته باشند.

لبه بالای شومینه فضایی بسیار مناسب برای قرار دادن مجموعه ها و کلکسیون های خانگی است. شما می توانید مجموعه ای از اشیا و عناصر مورد علاقه خود را که دارای ویژگی های لازم برای قرار گرفتن در کلکسیون هستند را روی لبه بالای شومینه به طرز زیبایی بچینید و یک کلکسیون زیبا بوجود آورید و از طرف دیگر دکوراسیون زیبایی برای شومینه خود خلق کنید و با این کار به اتاق نشیمن خود هویت و ارزش بدهید. یکی از زیباترین و جذاب ترین کلکسیون های خانگی مجموعه ای از عکس های خانوادگی است که در فریم های همانند قاب شده باشند.

نکته مهم دیگری که در خصوص دکوراسیون شومینه باید بدانید این است که قرار دادن تعداد و حجم زیادی از وسایل و اشیا روی لبه بالای شومینه برای تبدیل کردن آْن به نقطه کانونی یک الزام محسوب نمی شود‌؛ بلکه شما می توانید تنها با استفاده از یک رنگ زیبا و متمایز با رنگ دیگر قسمت های اتاق و هم چنین قرار دادن تنها تعداد اندکی شمع روی لبه شومینه آن را به سادگی به یک نقطه کانونی زیبا تبدیل کنید و برای تاکید بیشتر بر این جنبه دکوراسیون شومینه یک گلدان بلند و کشیده روی زمین کنار شومینه قرار دهید.

به اتاق و فضایی که شومینه در آن قرار گرفته نیز توجه داشته باشید زیرا کاربرد فضا تاثیر زیادی بر نحوه و سبک دکوراسیون شومینه دارد. برای مثال شومینه ای که در یک اتاق نشیمن قرار دارد می تواند دکوراسیونی بسیار رسمی و کامل داشته باشد و باید کاملا با سبک دکوراسیون اتاق نشیمن هماهنگی و هم خوانی داشته باشد؛ این در حالی است که شومینه ای که در اتاق خواب قرار دارد باید دارای دکوراسیون بسیار ساده باشد و فضایی در اطراف آن برای نشستن و به آرامش رسیدن تدارک دیده شده باشد.

فضای داخل شومینه را فراموش نکنید! در فصول و زمان هایی که از شومینه استفاده نمی کنید و خاموش است داخل شومینه نیز باید دکوراسیون شود زیرا نمای یک حفره تاریک و سیاه نه تنها نمی تواند جذابیتی داشته باشد بلکه زیبایی دکوراسیون دیگر قسمت ها را نیز از بین می برد. برای این کار می توانید تعداد زیادی شمع در اندازه های مختلف را در داخل شومینه بچینید. ترکیب رنگی شمع ها بستگی به سبک مورد نظر شما دارد اگر سبکی سنتی و کلاسیک مد نظر است از شمع هایی با طیف های مختلف یک رنگ و اگر سبک مدرن یا روستایی مد نظرتان است از شمع هایی با رنگ های متنوع و شاد استفاده کنید. اگر تمایلی به استفاده از شمع ندارید نیز می توانید با قرار دادن هیزم های سفالی زیبا داخل شومینه خاموش را نماسازی کنید.

ازنشانه های استقبال ازفصل سرما،استفاده ازمنابع گرمازا اعم از بخاری، رادیاتور، فن کوئل و شومینه است. دراین بین شومینه یکی از رایج ترین و مورد استقبال ترین منابع گرما زا در ساختمانها و به خصوص منازل به شمار میره و با توجه به محل قرار گرفتن، فرم تزئین و مصالح بکار رفته در ساختمان دارای تنوع زیاد و غیر قابل مقایسه با دیگر منابع گرمازاست.

شومینه در فصل گرما

با آغاز فصل بهار و گرم شدن هوا شومینه ها از این پس و تا پایان فصل تابستان به عنوان یک منبع گرمازا کاربرد نخواهند داشت و بنابراین می توانیم از آنها به عنوان یک عامل دکوراسیونی در فضای اتاق بهره ببریم. پس از خالی کردن و تمیز کردن شومینه بنا به سلیقه خود از فضای داخل آن استفاده کنید. اگر شومینه شما در قسمتی از اتاق قرار گرفته که از نور کافی برخوردار است می توانید داخل آن را با چند گلدان گل بیارایید. گلدان هایی از گل های طبیعی رنگارنگ شومینه شما را به یک گلخانه کوچک تبدیل می کنند. اگر نور طبیعی کافی به فضای داخل شومینه نمی رسد می توانید از انواع گل های سبز آپارتمانی که در سایه و نور کم رشد می کنند و یا انواع گل های مصنوعی بهره بگیرید. یک راه دیگر برای استفاده از فضای داخل شومینه قرار دادن انواع شمع در آن است. یک شمعدان در اندازه متناسب با فضای داخل شومینه در آن قرار دهید و یا مجموعه ای از شمع های قطور کوتاه و بلند را در یک سینی بچیند و آن را در شومینه قرار دهید. با روشن کردن شمع ها از زیبایی نور آتش بهره مند خواهید شد بدون آنکه حرارت قابل توجهی در فضای اتاق ایجاد شود. چنانچه شمع های معطر در اختیار داشته باشید علاوه بر زیبایی فضای اتاق نیز عطرآگین خواهد شد. همچنین می توانید یک کوزه، گلدان یا ظرف زیبای دیگری را در شومینه قرار دهید و یا حتی مجموعه ای از ظروف مورد علاقه خود را در شومینه بچینید و یا با انواع ایده های ابتکاری دیگر به شومینه منزلتان نمایی منحصر به فرد ببخشید. در یکی از تصاویر ملاحظه می کنید که یک ظرف گرد بلوری که اندکی گود است با حباب های لامپ پر شده و بر روی بستری از قلوه سنگ های رودخانه ای در شومینه قرار داده شده است. اگر پریز برق در نزدیکی شومینه قرار داده شده باشد با یک سیم کشی ظریف می توانید بعضی از این لامپ ها را چنان که در تصویر ملاحظه می کنید روشن کنید و جلوه ای خاص به شومینه منزل ببخشید. اگر امکان سیم کشی و رساندن برق به لامپ ها وجود ندارد می توانید به سادگی ظرف را از مقداری گل و میوه خشک پر کنید تا ضمن ایجاد نمای زیبا به عنوان یک «پات پوری» فضای اتاق را نیز معطر کند.

سیستم های گرمایشی ساختمان 

در میان مولفه‎ های مصرف انرژی در ساختمان، سیستم‎های گرمایشی که عمدتا از سوخت‎های فسیلی استفاده می‎کنند و از جمله مصرف کنندگان عمده انرژی بشمار می‎روند، از اهمیت ویژه‎ای برخوردار هستند، چرا که ۷۰% از گاز طبیعی مصرفی کشور به گرمایش ساختمان اختصاص می‎یابد.

توجه به عوامل گوناگونی که در میزان مصرف انرژی گرمایشی ساختمان نقش دارند، در ارائه راهکارهای صرفه‎جویی در بخش ساختمان و کاهش مصرف انرژی در بخش خانگی، تاثیر فراوانی می‎گذارد. شرایط اقلیمی و آب و هوایی، معماری ساختمان، مصالح ساختمان، راندمان سیستم‎های گرمایش، بکارگیری تجهیزات با ظرفیت مورد نیاز که اساساً در میزان بار حرارتی ساختمان موثر هستند و همچنین کنترل سیستم‎های گرمایش از عوامل موثر در میزان مصرف انرژی گرمایشی محسوب می‎شوند.
به طور کلی سیستم های گرمایشی را به سه دسته زیر تقسیم می شود :
۱ - گرمایش مرکزی
۲ - گرمایش موضعی
۳ - گرمایش آب

۱ - گرمایش مرکزیدر سیستم‎های گرمایش مرکزی، گرمای مورد نیاز تمام قسمت‎ها در یک قسمت از ساختمان تولید می‎شود و به کمک وسایل توزیع از قبیل رادیاتور، فن کویل، کانال و ... به بخش‎های مورد نیاز فرستاده می‎شود.
اساس کار سیستم‎های گرمایش مرکزی بر این است که حرارت از یک منبع انرژی به قسمت‎های مختلف ساختمان انتقال می‎یابد. برای انتقال حرارت وجود سیال واسطه‎ای چون آب، بخار و یا هوا لازم است که ناقل حرارت بین منبع انرژی و دستگاه‎های گرم کننده باشد. سیستم‎های گرمایش مرکزی همگی دارای یک دیگ آب گرم یا دیگ بخار می‎باشند و تفاوت میان سیستم‎های مختلف گرمایش مرکزی در پایانه‎های آنها می‎باشد که می‎تواند رادیاتور آلومینیومی یا فولادی، فن کویل، هواساز یا فن کویل‎های کانالی باشد.

۲ - گرمایش موضعی

شومینه به طور کلی کارشناسان استفاده از شومینه را به علت مصرف بالا و بازدهی پایین توصیه نمی کنند.
بخاری ها
بخاری، بیشتر برای گرمایش بخش محدودی از فضای ساختمان، کاربرد موثر دارد. به کارگیری بخاری در نقاط مختلف منزل، قابلیت انعطاف بیشتری از نظر بهینه سازی مصرف سوخت دارد.
در انتخاب بخاری باید به عواملی از قبیل ایمنی، مصرف کم، هزینه نصب مناسب، رده بالاتر در برچسب انرژی، مطابقت با استانداردهای زیست محیطی و تناسب ظرفیت و اندازه وسیله با فضا توجه نمود. بخاری‌های گازی و نفتی بدون دودکش تا حد زیادی مطابق با معیار و الگوی صحیح مصرف هستند. در مواردی که مایل به استفاده از وسایل گرمایشی جانبی هستید، استفاده ازانواع بخاری های بدون دودکش توصیه می‌شود.
این بخاری‌ها را می‌توان در هر جایی از منزل و بدون هیچ محدودیتی نصب کرد، البته توجه داشته باشید، ظرفیت بخاری‌ها نباید بیش از نیاز فضای مورد نظر انتخاب شوند. توجه کنید که بالا بودن ظرفیت دستگاه‌ها تضمینی بر افزایش بازدهی آن‌ها نمی‌باشد و بهتر است از وسایل با اندازه مناسب و زمان کار طولانی‌تر استفاده شود.

۳ - گرمایش آبحدود ۱۵ تا ۲۰ درصد انرژی مصرفی هر خانوار صرف تامین آب گرم بهداشتی می‌شود. از این رو انتخاب آبگرمکن مناسب تاثیر مهمی در کاهش مصرف سوخت خواهد داشت.
آبگرمکن‌های متداول در دو نوع گازی و نفتی موجود هستند. استفاده از آبگرمکن‌های خورشیدی نیز به دلیل بهره‌گیری از انرژی طبیعی خورشید در حال گسترش است. در انتخاب آبگرمکن باید به مواردی مانند تعداد افراد خانواده، عادت‌های بهداشتی، میزان مصرف سوخت، بازده دستگاه، رده‌ انرژی در برچسب انرژی، هزینه نصب و راه اندازی و نحوه کاربرد آن توجه نمود.
برچسب‌های انرژی، برچسب‌های اطلاع رسانی هستند که بر روی تجهیزات استفاده کننده از حامل‌های انرژی، الصاق می‌شوند و به روش‌های مختلف، مفاهیمی نظیر وضعیت مصرف انرژی سالیانه، بازده، صرفه جویی و یا هزینه‌های انرژی را مشخص کنند.
هر چه رده انرژی بالاتر باشد، آبگرمکن دارای بازده بیشتر و صرفه جویی بیشتر در مصرف گاز است.
نکات کاربردی در مصرف آب گرم:
دمای آبگرمکن را بین ۵۵ تا ۶۰ درجه سانتی گراد تنظیم کنید.
سیستم گرمایش آب را هنگامی که برای مدت طولانی خارج از منزل هستید خاموش کنید.
زمان استحمام خود را کوتاه کنید، به طوری که حمام‌های طولانی به دوش گرفتن کوتاه تبدیل شود.
اطمینان حاصل کنید که شیرهای آب گرم نشتی نداشته و چکه نمی‌کنند، زیرا که چکه کردن یک قطره در هر ثانیه برابر با ۲۰۰۰ لیتر در ماه خواهد شد.
به منظور کاهش اتلاف حرارت از آبگرمکن می‌بایست یک پوشش عایق حرارتی بر روی مخزن آب گرم قرار داشته باشد و لوله‌های آب گرم نیز، در جاهایی که امکان دارد، عایق شوند. این کار، روش بسیار مناسبی برای کاهش اتلاف گرماست و مصرف سوخت و هزینه‌های گرمایش آب را گاهش می‌دهد.

آجر

آجر

   

تعریف نما :

نما عنصری است که امروزه جزء جدائی ناپذیر از بدنه شهری محسوب می گردد مانند دیگر پدیده های معماری دارای تاریخچه است که در اینجا مورد مطالعه قرار می گیرد .
طبیعی است که نما به مفهوم عام خود در طراحی معماری که تصویر علمی ساختمان در یکی از جهات چهارگانه می باشد مورد نظر ما نیست منظور از نما ضلعی از ساختمان است که در معرض دید عموم و در تماس با فضاهای عمومی شهر قرار می گیرد ، نقش نما تفکیک زندگی خصوصی از زندگی شهر است ، سیما و زیبائی شناسی نمای ابنیه انحصاری و انفرادی نیست ، نماها تعریف کننده فضای خیابان و یا میدان هستند و به همین دلایل است که نما از حساسیت و اهمیت بیشتری برخوردار است .
با توجه به مصوبه سال ۱۳۶۹ شورای عالی شهرسازی و معماری ، وزارت مسکن و شهرسازی ، وزارت کشور موظف به تهیه و ابلاغ ضوابط و مقررات نمای شهری ظرف ۱ ماه بوده که این کار ظرف ۱۸ سال گذشته صورت نگرفته است و این کار باعث آزاد گذاشتن دست مالکان در اعمال سلیقه های شخصی و هنرنمایی اغراق آمیز طراحان شده است تا دست به دست یکدیگر نمای شهرها را به زشت ترین و بی هویت ترین نماها تبدیل کنند .

پس از بررسی روند شکل گیری سیمای شهر تهران و ضوابط و مقررات ساختمانی موجود و پیشینه طرح ، شناسائی ناهنجاریهایی که سیمای کنونی شهر را به این شکل درآورده اند صورت گرفته است و سرانجام با توجه به یافته ها و مسائل بررسی شده ، معیارهای کلی و ضوابط ساخت و ساز و مسائل تاثیرگذار بر شکل گیری نماهای شهری ارائه گردیده است .

مواردی که باعث اغتشاش و ناهماهنگی در بدنه شهری می شوند به شرح زیر می باشند :
الف) اعمال سلیقه و دخالتهای غیرکارشناسانه شامل :
۱- حکمیت فرهنگ ساخت و ساز غیرحرفه ای (بساز بفروشی)
۲- اعمال سلیقه مالک یا کارفرما
۳- عدم استفاده از نظریات کارشناسان معمار در طراحی و اجرا
۴- هنرنمایی اغراق آمیز برخی از طراحان
ب) ضعف تئوریک :
۱- عدم آگاهی به اصول معماری ایران
۲- عدم به کارگیری مدولاسیون
ج) ناهنجاریهای مربوط به عدم رعایت اصول طراحی بنا
۱- عدم همخوانی فرم و کاربری
۲- الحاقات زائد و غیراصولی
۳- استفاده از گرایش های معماری بی ارزش و بی هویت

ضرورت موضوع
عدم وجود ضوابط و مقررات قابل درک که بتواند به شناسائی فضاها و مناطق مختلف شهر به صورت هویتهای مستقل کمک کند ، آنقدر اغراق آمیز است که نوعی وحدت بصری بیمارگونه و گسترده در تمامی نقاط شهر را موجب شده است.
در آستانه جامعه مدنی نیاز به ساماندهی نما شدیداً احساس می گردد و این مهم فقط با هماهنگی دست اندرکاران ساخت و نگهداری شهر و بناهای آن میسر می گردد ، زندگی را نباید این طرف و یا آن طرف یک نما دید ، در داخل زندگی خصوصی و در بیرون زندگی عمومی در جریان است ، زندگی جمعی اگر مهمتر از زندگی فردی نباشد از آن کم اهمیت تر نیست.

ضوابط و مقررات نمای شهری ـ مصوب مورخ ۲۸/۸/۶۹
۱- کلیه سطوح نمایان ساختمانهای واقع در محدوده و حریم شهرها و شهرکها که از داخل معابر قابل مشاهده است ، اعم از نمای اصلی و نماهای جانبی ، نمای شهری محسوب می شود ، لازم است با مصالح مرغوب به طرز مناسب، زیبا و هماهنگ نماسازی شود .
۲- صدور گواهی پایانکار ساختمان مشروط به انجام نماسازی نماهای اصلی و جانبی است
طراحی عناصر و جزئیات ساختمان
نمای ساختمان ترکیبی از سه قسمت می باشد .
۱- نشست ساختمان بر زمین : قسمت تحتانی ساختمان که بر روی زمین قرار میگیرد و می بایست به گونه ای طراحی شود که ضمن هماهنگی با مجاورین استقرار ساختمان بر روی زمین را تقویت کند .
۲- بدنه ساختمان : درب ورودی و دسترسیها ، ابعاد پنجره ها ، هماهنگی و بافت مصالح مورد استفاده با در نظر گرفتن فرورفتگی و پیش آمدگی و تاثیر مثبت از محیط و نمای املک مجاور در نما مشخص شود .
۳- خط آسمان : نحوه اتصال و ارتباط بدنه بنا با افق در مقیاسی که خوانایی بنا را برای ناظر تثبیت نماید.

طراحی نمای مناسب و هماهنگ تحت تاثیر عناصر و جزئیات ساختمانی :
۱- هماهنگی مصالح
۲- هماهنگی بافت و رنگ
۳- هماهنگی (پیشانی)
۴- هماهنگی بالکنها و بیرون زدگی ها
۵- هماهنگی نرده ها و دیوارهای محصور کننده

۱- نحوه ارائه نقشه نما جهت ارائه طرح و بررسی در کمیسیون نما :
۱- نقشه معماری مصوب و نقشه معماری وضع موجود ارائه گردد
۲- طرح نما با مقیاس ۵۰/۱ در پنج نسخه (کلیه نماهای مشرف به گذر )
۳- درصورت شمالی بودن و یا دوبر بودن نمای دیوار مشرف به گذر نیاز است
۴- پلان*های پوسته نما بویژه در قسمت برگذر ترسیم گردد (فرورفتگی و پیش آمدگی در نما مشخص باشد)
۵- کلیه نقشه ها دارای نام و نام خانوادگی مالک ، شماره پرونده ، پلک ثبتی ، آدرس ملک ، نام طراح و مهر شرکت باشد.
نحوه طراحی ساختمان متناسب با اقلیم :
طراحی معماری ساختمان باید حتی الامکان همساز با اقلیم باشد به نحوی که از شرایط مطلوب طبیعی حدکثر استفاده به عمل اید . برخی عوامل به شرح زیر می باشد :

جبهه های مطلوب به لحاظ نورگیری :
فضاهای اصلی باید رو به جبهه های مطلوب ساختمان قرار گیرد . جبهه های مطلوب به ترتیب اهمیت عبارتند از : جنوب ، شمال ، شرق و درصورت ضرورت با تمهیدات لازم در غرب ، استقرار فضاهای اصلی رو به جنوب باعث می شود تا بتوان بخشی از نور و گرمای موردنیاز ساختمان در اوقات سرد را از طریق تابش آفتاب به داخل تامین نمود .

جدارهای نورگذر :
جدارهای نورگذر شامل پنجره ها ، نورگیرها ، و مشابه آن باید از قاب های مرغوب و بدون درز مستقیم و با حداقل نشت هوا باشند . استفاد ه از شیشه های دو جداره و یا دو قاب موازی برای این سطوح به ویژه برای پنجره ها توصیه می شود .

سایه بانها :
سایه بانها برای کنترل میزان تابش آفتاب به سطوح نور گذر ساختمان به کار می رود . استفاده از عایق حرارت در پوسته خارجی ساختمان سبب می شود که حرارت حاصل از منابع گرمایشی طبیعی نظیر انرژی تابشی خورشید ، گرمای حاصل از سکنین و گرمای حاصل از وسایل الکتریکی در فضای داخل باقی بماند و به عنوان منبع گرمایش کمکی مورد استفاده قرار بگیرد. به همین منظور باید سایه بان با عمق مناسب در این مناطق تعبیه گردد . منظور از عمق مناسب سایه بان ، عمقی است که در اوقات گرم سال از تابش خورشید به داخل ممانعت به عمل اید و در اوقات سرد برای استفاده از گرمای تابشی خورشید امکان ورود تششع خورشید به داخل فراهم شود .
۲- به منظور دستیابی به یک نمای مطلوب، جنس و رنگ سنگ مصرفی از اهمیت بسزایی برخوردار است و موارد زیر در طرح نما لحاظ گردد .
۱- عکس ازساختمان ومجاورین از کلیه نماها (درصورت احداث)
۲- در طرح ارائه شده جنس و رنگ کلیه مصالح مشخص گردد و درصورت نیاز نمونه مصالح ارائه شود (رنگ کلیه پروفیل ها و رنگ شیشه ها نیز مشحص گردد)
۳- حداقل دو نوع مصالح (رنگ ـ جنس) برای نماها در نظر گرفته شود
۴- مصالح نما باید اتصال کافی و مناسب با بدنه و سازه داشته باشد تا از خطر ریزش جلوگیری به عمل اید.
۵- کلیه سطوح خارجی ساختمان ، به لحاظ ایمنی و زیباسازی منظر شهری ، باید در شرایط مناسب نگهداری شوند.
۳- سقفها
۱- در ساختمانهای با سقف شیبدار دسترسی اساسی به بام مشخص باشد
۲- شیب بام در ساختمان های شیبدار حدود ۲۵ درصد در نظر گرفته شود
۳- راس شیب بام بصورت شکسته در نظر گرفته شود

۴- در ساختمانهای با سقف شیبدار محل قرارگیری کولرها در بام مشخص و در پلانها و مقاطع دیده شود
۵- بارانگیر در ساختمانهای عادی (بدون شیب سقف) مدنظر و در مقاطع دیده شود (متناسب با همسایه و حدکثر تا ۹۰ سانتیمتر)
۶- ساختمانهائی که در محدوده سقف های شیبدار می باشد ولی پروانه قدیمی دارند و اجرا شده است سقف شیبدار غیر اساسی با پوشش سفال یا روف تایل اجرا گردد.
۷- سقفهای شیبدار باید به نحوی طراحی و اجرا گردد که از ریزش برف ، یخ یا اجزای سقف از ارتفاع جلوگیری شود .

۴- اندازه و ابعاد پنجره ها با توجه به مبحث ۴ و مبحث ۱۹ (انرژی) مقررات ملی ساختمان و آئین نامه ۲۸۰۰ زلزله طراحی و براساس اصول فنی لحاظ گردد. رعایت موارد زیر در نمای ساختمانها الزامی می باشد .
۱- از شیشه رفلکس استفاده نشود
۲- فاصله پنجره ها از زیر سقف تمام شده حداقل ۲۰ سانتی متر در نظر گرفته شود
۳- مشخصات کلیه درها و پنجره ها باید با استانداردهای ملی مطابقت داشته باشد .
۴- استفاده از درب و پنجره با ابعاد مدولار و تولید صنعتی در ساختمان رعایت گردد .
۵- در فضاهای اقامت ، سطح شیشه الزامی ، حداقل یک هشتم سطح کف می باشد ، مگر آنکه پنجره ها تنها در یک دیوار تعبیه شده باشد و فاصله آن دیوار با دیوار مقابل بیش از ۵/۴ متر باشد که در اینصورت یک هفتم سطح کف ، الزامی خواهد بود .
۶- در فضاهای اقامت در صورتی که لبه بالای پنجره ها غیر از نورگیر سقف شیبدار در ارتفاع زیر ۱۰/۲ متر قرار گرفته باشد ، سطح الزامی شیشه شفاف یک ششم سطح کف است ، مگر آنکه کلیه دریچه ها نیز در یک دیوار تعبیه شده باشد و فاصله آن از دیوار مقابل بیش از ۵/۴ متر باشد ، دراینصورت سطح الزامی شیشه ، یک پنجم کف فضا است .
۷- در مواردی که تامین نور به صورت طبیعی صورت گیرد ، حداقل سطح شیشه در
راه پله ها ۹/۰ مترمربع به ازای هر طبقه می باشد .
۸- استفاده از اجزای ساختمانی به صورت صنعتی و مدولار ، با رعایت استانداردها و مقررات ملی ساختمان ، توصیه می شود. ضوابط مربوط به در و پنجره صنعتی و با ابعاد مدولار در مبحث الزامات عمومی ساختمان (مبحث ۴) آورده شده است.

۵- پروفیل ، نرده و شیشه
۱- پیلوت بصورت یکسره باز و از نرده روی دیوار با ارتفاع ۸۰ سانتی متر استفاده شود و نرده دارای طراحی مناسب باشد
۲- در بالکن ها و لبه بام از نرده استفاده نگردد(استفاده از نرده در لبه دست انداز منوط به طراحی مناسب تا ۳۰ سانتیمتر بلامانع است )
۳- حداقل ارتفاع جانپناه بالکن ها در محفظه های آفتابگیر و جانپناه حیاط های داخلی باید ۱۰/۱ متر باشد .
۴- در طرح ارائه شده تناسب پنجره و درب پیاده و سواره در نظر گرفته شود
۵- در استفاده از انواع شیشه های مات ، آجر شیشه ای و پلاستیک ، باید سطحی که نور معادل شیشه شفاف الزامی را تامین کند ، جایگزین گردد .

۶- جزئیات اجرائی
۱- درصورت نیاز و طراحی خاص بعضی از قسمتها جزئیات اجرائی ارائه گردد.

برگرفته شده از سایت : http://www.naghsh-negar.ir

آجر چیست(تیک دکور)

آجرها گروهی از مصالح می‌باشند که به صورت صنعتی تولید و جایگزین سنگ شده‌اند و در حقیقت سنگی ساخته دست بشر می‌باشند، سنگی دگرگون که از تغییر وضعیت خشت پدید می‌آید. این گروه از مصالح که اولین تولید صنعتی و انبوه مصالح ساختمانی به دست بشر به شمار می‌آیند بر اساس نوع مواد اولیه، روند تولید و محل مصرف به انواع متنوعی تقسیم می‌شوند. آجرهای رسی که اولین و فراوان‌ترین آنها می‌باشند قدمت چند هزار ساله دارند. با پیشرفت تکنولوژی و علم شیمی انواع بی‌شماری از آجرها با کیفیت‌های مختلف ابعاد و شکل ظاهری متنوع راه بازار مصرف شده‌اند.

2-  تاریخچه‌ی آجر:

آجر از قدیمی‌ترین مصالح ساختمان است که قدمت آن بنا به عقیده‌ی برخی از باستان‌شناسان به ده‌هزار سال قبل از میلاد می‌رسد. در کتاب مقدس (Bible) در قسمت عهد عتیق (Old Testament) در مورد مردم بابل که برای رسیدن به خدا، برجی با آجر ساختند، سخن گفته شده است و همچنین در مورد مردم اسرائیل که به اجبار فاتحین مصر آجر بدون پوشال ساختند حرف به میان آمده.آجر در ایران نیز در آتشکده‌های زرتشت بسیار مورد استفاده قرار گرفته و مدت آن به 6000 سال قبل می‌رسد. بقایای کوره‌های سفالی و آجرپزی در شوش و سیلک کاشان که تاریخ آن به هزاره‌ی چهارم قبل از میلاد می‌رسد، پیدا شده است.

واژه‌ی آجر (معرب آگور فارسی) بابلی است ونام خشت‌هایی بوده که بر روی آن‌ها منشورها، قوانین و نظایر آن را می‌نوشته‌اند. گمان می‌رود نخستین بار از پخته‌شدن خاک دیوارها و کف اجاق‌ها به پختن آجر پی برده باشند. کوره‌های آجرپزی ابتدایی نیز بی‌گمان از مکان‌هایی تشکیل می‌شده که در آن لایه‌های هیزم و خشت متناوباً روی هم چیده می‌شدند. در ایران باستان ساختمان‌های بزرگ و زیبایی بنا شده‌اند که پاره‌ای از آنها هنوز پابرجا هستند، نظیر طاق کسری در غرب ایران قدیم، عراق فعلی. بعدها نیز ساختمان‌هایی مانند آرامگاه شاه اسماعیل سامانی، گنبد کاووس و مسجد جامع اصفهان را با آجر ساختند. پل‌ها و سدهای قدیمی را نیز با آجر بنا می‌کرده‌اند که از آنها می‌توان پل‌های دختر، سد کبار در قم و غیره را نام برد.

فن استفاده از آجر آسیای غربی به سوی غرب، به مصر و سپس روم و آنگاه به سمت شرق، به هندوستان و چین رفته است. در سده‌ی چهارم میلادی اروپاییان شروع به استفاده از آجر کردند ولی پس از مدتی، این کار از رونق افتاد و رواج مجدد آن از سده‌ی 12 میلادی، ابتدا از ایتالیا شروع شد و بعد فرانسه و سپس آلمان و آخر سر کشورهای دیگر از آجر در بناهای خود بهره بردند.

در ایران، هرجا سنگ کم ولی خاک خوب در دسترس بوده است، آجرپزی و مصرف آجر معمول شده است. اندازه آجر زمان ایلامی (مربوط به چغازنبیل) حدود 10*38*38 سانتی‌متر بود. پختن و مصرف آجر در زمان ساسانیان گسترش یافت و در ساختمان‌های بزرگ مانند آتشکده‌ها به کار رفت. اندازه آجر این دوره حدود 44*44*7 تا 8 سانتی‌متر بود. بعدها اندازه‌ آجر به 20*20*3 تا 4 سانتی‌متر کاهش یافت و مدت زمان مدیدی این آجرها تهیه و در دیوارها و سقف‌ها مصرف شدند؛ ولی برای فرش کف، آجرهای بزرگ‌تری به نام ختایی به ابعاد حدود 5*25*25 سانتی‌متر و باز هم بزرگ‌تر به نام نظامی به اندازه‌های حدود 5*40*40  سانتی‌متر تولید شدند. آجر بزرگ را به فارسی تاوه گویند.

پیش از جنگ جهانی اول، روس‌ها در ساختن قزاق‌خانه‌ها آجرهایی به ابعاد حدود 5*10*20 سانتی‌متر مصرف می‌کردند و از این‌رو آجر قزاقی نام‌گذاری کردند که به روش سنتی تهیه می‌شد. پس از جنگ جهانی دوم، روش تولید آجر در ایران دگرگون گردید و روش‌های صنعتی کم‌کم جانشین روش‌های سنتی شدند و کارخانه‌های زیادی احداث شدند که امروزه قادر به تولید انواع اجرهای توپر، سوراخ‌دار، بلوک‌های دیواری و سقفی توخالی و اشکال هندسی مختلف هستند.

گرچه امروز کیفیت آجر به علت پیشرفت تکنولوژی پخت و تولید بهود یافته ولی در اساس کار تغییر چندانی رخ نداده است. شناخت کامل‌تر مواد اولیه و ویژگی‌ آنها، ساخت کوره‌های بهتر و با بازدهی بیشتر، کنترل دقیق‌تر پخت و استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته کمک شایان توجهی به توسعه و پیشرفت صنعت تولید آجر کرده است.

3- مراحل ساخت آجر:

3-1-     تهیه مواد اولیه: ماده‌ی اولیه‌ی آجر عمدتاً خاک رس است و بیشتر از خاک رس آبرفتی استفاده می‌شود. خاک رس آبرفتی همانطور که از اسمش مشخص است در نزدیکی سطح زمین یافت می‌شود و بیشتر آجرهای رسی به کمک آن تولید می‌شود. ولی بود و نبود این مواد و درصدشان باید در خاک بررسی شود.

3-1-1)       ماسه: که از تاأیر عمل فرسایش هوازدگی بر سنگ‌های سیلیسی حاصل می‌شود در حقیقت استخوان‌بندی آجر می‌باشد. در صورت افزایش مقدار آن آجر ترد و پوک می‌شود و ضمناً دانه‌های درشت ماسه در گل آجر در هنگام پختن منبسط و موجب ایجاد ترک‌های ریز در آجر می‌شوند.

3-1-2)       آهک: در خاک رس و گل آهک وجود دارد. در صورتی که به صورت دانه ریز، یکنواخت و همگن باشد موجب روشن شدن رنگ آجر می‌شود و افزایش مقدار آن نقش گداز‌آور دارد. وجود دانه‌های درشت آهک در گل آجر پس از پختن آهک زنده تولید می‌کند. آهک زنده در هنگام استفاده از آجر، آب ملات را به خود می‌کشد وتولید هیدرواکسید آهک یا آهک شکفته می‌کند، که بسته به خلوص سنگ 25/1 تا 5/3 برابر حجم اولیه را به دست می آورد و موجب ترکیدن آجر می‌شود. به این پدیده آلوئک آجر می‌گویند.

3-1-3)       ترکیبات سولفاتی: به مقدار کم بی‌ضرر است و در صورت افزایش، تولید یون اسیدی می‌نمایند و به آجر و ملات آسیب می‌رسانند.

3-1-4)       ترکیبات آهن‌دار: نقش گداز‌آور دارند و رنگ محصول را به قرمز نزدیک می‌کنند.

3-1-5)       نباتات و ریشه‌ی گیاهان: ممکن است در گل آجر ریشه‌ی گیاهان وجود داشته باشند که در حرارت کوره می‌سوزند و آجر پوک می‌شود. پس از تهیه‌ی ماده ی اولیه آن را الک و خوب آسیاب می‌کنند تا نرم و یکنواخت شود.

3-1-6)       ژیپس: این کانی در مرحله‌ی پخت با از دست دادن آب به سانیت تبدیل می‌شود. با جذب آب و رطوبت (در زمان کاربرد) با سانیت هیدراته شده و به ژیپس تبدیل می‌شود. این عمل با افزایش حجم همراه بوده و در سطح اجر یک قشر تشکیل می‌شود.

3-1-7)       پیریت: پیریت در مرحله‌ی پخت به سولفات، اکسیده شده و سولفات با CaO تشکیل ژیپس و سایر نمک‌ها هنگام کاربرد به صورت قشری سفید ظاهر می‌شود. در صورتی که میزان پیریت زیاد باشد، هنگام پخت گاز so₂ از آجر متصاعد خواهد شد که این باعث تورم در سطح آجر می‌شود.

3-1-8)       میزان آهن: آهن موجب کاهش دمای ذوب می‌شود. مقدار آهن برحسب نوع مواد باید بررسی و مشخص شود.

3-1-9)       کربن: کربن در مواد اولیه به صورت زغال، لیگنیت و سایر مواد آلی موجود است و کاهش سوخت مصرفی و تغییرات رنگ را موجب می‌شود.

3-2) تهیه‌ی گل: برای تهیه‌ی خشت آجر رسی، 3روش متفاوت وجود دارد که در هر روش میزان رطوبت خاک و نوع گل متفاوت است.

3-2-1) گل خشک: که با اضافه نمودن آب به میزان حدود8تا 12 درصد وزن ماده اولیه تهیه می‌شود و با کمک پرس خشت شکل می‌گیرد. بسیاری از آجرهای صنعتی و کلیه‌ی سفال‌های رسی ساختمانی با روش گل خشک ساخته می شود.

3-2-2) گل سفت : که با اضافه نمودن 20 تا 25 درصدوزن ماده اولیه تهیه می شود و روش ماشینی خشت می‌زنند. در این روش از ماشین‌های خشت‌زنی هیدرولیکی استفاده می‌کنند. خشت U به صورت منشوری با قاعده‌ی مربع یا مستطیل شکل از دستگاه خارج می‌شود و سپس آن را با کمک دستگاه برش به قطعات مساوی تقسیم می‌کنند.

3-2-3) گل خمیری: با اضافه نمودن آب به میزان تا حد 60 درصد وزن به خاک تهیه می‌شود تا حالت خمیری پیدا کنند و بتوان با دست به آن شکل داد. در این روش گل را در درون قالب‌های چوبی می‌ریزند و با دست شکل می‌دهند و خشت می‌زنند.

 البته موضوع بسیار مهمی وجود دارد که باید بدان توجه شود: آب مورد نیاز برای ساختن گل باید فاقد مواد خارجی بوده و همچنین نباید آبی باشد که در مراحل مختلف تهیه‌ی آجر با خاک رس ترکیب شیمیایی بدهد. بعد از مخلوط‌کردن آب با خاک آنرا خوب مخلوط می‌کنند تا تمام ذرات خاک در مجاورت آب قرار گرفته و تر شود. این عمل معمولاً به وسیله‌ی مخلوط‌کن‌های مکانیکی انجام می‌شود. مقدار آب موجود در گل باید به حداقل برسد و این آب باید آنقدر کم باشد که فقط شکل‌دادن گل را ممکن سازد زیرا هر قدر آب درون گل زیادتر باشد اولاً خشک‌کردن خشت مشکل‌تر و پرهزینه‌تر می‌شود در ثانی بعد از آنکه خشک شد و آب درون آن متصاعد گردید فضای خالی آن در خشت باقی مانده و موجب پوکی آجر می‌شود.

3-3) قالب زنی و تهیه‌ی خشت: بعد از تهیه‌ی گل و به عمل آوردن آن، آنرا با توجه به شکل آجری که می‌خواهند بپزند قالب‌گیری می‌کنند (در کارخانه‌های قدیمی خشت‌زنی با دست انجام می‌گردید در این روش قالب را با دست از گل تهیه شده پر می‌کنند و با فشار انگشتان کلیه‌ی فضاهای خالی که ممکن است در گوشه‌های قالب بوجود بیاید پر می‌نماید) در کارخانه‌های جدید کلیه‌ی اعمال خشت‌زنی با ماشین انجام می‌شود بدین طریق که که گل ورز داده شده را به داخل محفظه‌ ماشین خشت‌زنی وارد می‌کنند این ماشین به لوله مارپیچی ختم می‌شود. بعد گل‌ها به وسیله‌ این لوله‌ مارپیچ با فشار به جلو هدایت شده و از دهانه‌ی ماشین به صورت مکعب مستطیل که به طول و عرض آجر مورد نیاز می‌باشد خارج می‌شود. در کارخانه‌هایی که قالب‌زدن با پرس‌های سنگین انجام می‌شود یعنی برای شکل‌دادن به آجر از لغزندگی دانه‌ها به روی هم  به وسیله‌ی آب استفاده نمی‌شود بلکه شکل‌دادن آجر به وسیله‌ی فشار انجام می‌شود میزان آب را در خاک به 8 درصد تقلیل داده در نتیجه آجر احتیاج به خشک‌شدن ندارد و مستقیماً از قسمت قالب‌گیری به کوره‌ی پخت هدایت می‌شود.

3-4-خشک کردن خشت

در کوره‌های قدیمی که خشت‌زنی با دست انجام می‌گردید پس از چندساعت که از زدن خشت می‌گذشت و تقریبا خشت می‌توانست شکل هندسی خود را حفظ کند آنرا از محل خود بلند کرده و از سمت باریک‌تر پهلوی یکدیگر می‌چیدند. و بدین طریق سطوح بیشتری از خشت را در معرض جریان هوا قرار می‌دادند و به خشک‌شدن سریع‌تر خشت کمک می‌کردند. البته در این طریقه به علت غیرفنی بودن، اولاً در سطح خشت ناهمواری‌هایی شدید ایجاد می شد و درثانی به علت آنکه سطح روی آن در اثر کوران هوا زودتر خشک می‌شد ولی مغز آن هنوز رطوبت داشته و برای آنکه رطوبت مغز به خارج هدایت شود ناچار در سطح آن ترکهایی ایجاد می‌گردید. خشک‌شدن خشت در این طریقه در فصول مختلف سال بین 3 تا 15 روز طول می‌کشید. اصولاً باید توجه نمود که ترک‌های جزئی و سطحی در آجر فشاری که برای گری چینی مورد استفاده قرار می‌گیرد و همچنین ناهمواری‌های جزئی سطحی در آن چندان مهم نیست زیرا برای آجرهایی که درگری چینی مصرف می‌شود با یک لایه گچ و خاک و سفیدکاری روی آن پوشانیده می‌شود و آجرهایی که در نما مصرف می‌شود به علت تیشه‌داری ناهمواری‌ها اصلاح می‌گردد ، در این صورت برای خشک کردن آجر آن‌چنان دقتی که برای خشک کردن کاشی بکار می‌رود لازم نیست.

امروزه در کارخانه‌های تمام اتوماتیک برای خشک‌کردن خشت از کوره‌های تونلی با هوای گرم استفاده می‌کنند. خشت را روی واگن‌هایی می‌چینند و واگن را به تونل هوای گرم هدایت می‌نمایند پس از آنکه واگن طول تونل را طی نمود خشت از آن طرف تونل خشک شده بیرون می‌آید. مدت خشک‌شدن خشت در این تونل در حدود 48 ساعت است. طریقه دیگر برای خشک‌کردن خشت استفاده از دالان‌های خشت خشک‌کنی می‌باشد. این دالان‌ها که اغلب کوره‌های آجرپزی به آن مجهز می‌باشند عبارت از دالانی است که دوطرف آن باز است و هوا می‌تواند در ان جریان داشته باشد. حرارت این دالان‌ها را به وسیله لوله‌های آب گرم تاأین می‌کنند خشت را در قفسه‌های آن می‌چینند با توجه به سردی و گرمی هوا پس از چهار تا هفت روز خشت خشک شده و آماده رفتن به کوره می‌باشد.

3-5-پخت: انواع کوره‌ها عبارتند از:

3-5-1- کوره‌ی توده‌ای:

در این روش نوبتی پخت ابتدا کوره با آجرهای تازه پر می‌شود و سپس کار پخت آغاز می‌گردد. پس از پخته‌شدن آجرها با آتش، آنها را از کوره خارج می‌کنند و چرخه عملیات مجدداً از سر گرفته می‌شود. این کوره دارای قاعده مستطیلی با حفره‌های آتش کاری هست که با خاکه کک پر می‌شوند. ضمناً در طی فرآیند در معرض آب و هوا قراردادن خاک رس نیز به آن خاکه کک افزوده می‌شود. آجرهای خشک شده نپخته برروی لبه‌ی خود به صورت دیواری به ارتفاع تقریبا 3 متر بر روی خاکه کک گسترده شده‌ی کف کوره چیده می‌شود. آجرهای سطوح خارجی توده طوری چیده می‌شوند که که به سمت داخل متمایل باشند. در مرحله‌ی آخر برای حفاظت از آجرها درون کوره در برابر باد و باران، جلوی سطح جانبی و بروی قسمت فوقانی کوره آجرهای نیم‌پخته چیده می‌شود. سپس خاک کک کف توده‌ی آجر چیده شده مشتعل می‌گردد و با افزایش تدریجی دما، خاک کک مخلوط شده با خاک رس آجرها نیز آتش می‌گیرند و بدین ترتیب ترکیبات شیمیایی درون خاک رس در اثر گرما تغییر می‌کند و محصولی سخت و متراکم به وجود می‌آید. گاهی اوقات این آجرها را می‌توان از روی وصله‌های کوچک خاک کک سوخته‌ی روی سطوح آنها تشخیص داد.

3-5-2- کوره‌ی اسکاتلندی:

روش پخت آجرها در این نوع کوره‌ تا حدودی شبیه پخت توده‌ای است، به جز آنکه آجرها در داخل یک چهار دیواری به همراه یک دریچه‌ انتهایی پخته می‌شوند که در زمان پخت مسدود می‌گردد. در این حالت زغال سنگ از سوراخ‌های آتش کاری در قسمت تحتانی دو دیوار جانبی تغذیه می‌شود. برای حفاظت از آجرهای تازه در برابر تأثیرات آب و هوایی در زمان پخت، برروی قسمت فوقانی آنها آجرهای پخته چیده می‌شود.

3-5-3- کوره‌ی نوبتی با کشش هوای رو به پائین:

این کوره ی حلقوی با سقفی گنبدی است که سوراخ‌های آتش‌کاری آن دور تا دور قسمت تحتانی دیوارها قرار دارد و در ضمن دارای یک دریچه دسترسی است که در زمان پخت مسدود می‌گردد. کف کوره سوراخ‌دار است و به کمک مجاری دودکش به میله دودکش متصل می‌گردد. سوخت مورد استفاده پخت معمولاً زغال سنگ است، اما در سال‌های اخیر از نفت نیز استفاده می‌شود با بارگیری‌کردن کوره، دریچه مسدود و آتش روشن می‌شود در دماهای بالای پخت، گازهای سردتر به خاطر چگالی بیشتر، گازهای داغ را به سمت بالا به سمت سقف کوره می‌رانند و گازهای سردتر به هنگام حرکت به سمت پائین از کف سوراخ‌دار کوره عبور کرده و از طریق مجرای دودکش به میله‌ دودکش منتقل و از آن خارج می‌گردد. در این کوره می‌توان به دماهای بالایی دست یافت و آجرهای سخت پختی تولید کرد. در این روش، کار پخت آجرها از ابتدا تا انتها معمولاً در حدود ده روز به طول می‌انجامد. در ضمن به خاطر دماهای بالای قابل دسترس این نوع کوره از آن می‌توان برای تولید مصالح سفالی لعاب نمکی نیز استفاده کرد. این کوره برای بازده تولید بالای آجر ابداً مناسب نیست.

3-5-4- کوره‌ی پیوسته:

در این نوع کوره آجرهای نپخته برروی واگونتهای فولادی بار می‌شوند. این واگونتها با تشکیل یک خط پیوسته از داخل اتاقک طویلی عبور می‌کنند که در میانه طول آن یک منطقه آتش‌کاری وجود دارد. واگونتها به آهستگی از میان کوره عبور می‌کنند و تا رسیدن به منطقه آتش‌کاری به تدریج گرم می‌شوند. بدین ترتیب آجرها پخته می‌شوند و پیش از خارج‌شدن از انتهای دیگرکوره به صورت تدریجی تا حدودی سرد می‌شوند.

3-5-5- و اما کوره‌ای که در ایران بسیار زیاد دیده می‌شود کوره‌ی هوفمان است که توضیح کامل آن به شرح زیر است:

همانطور که گفته شد، این کوره دارای 2 تونل به موازات هم بود که فقط در اتاقک اول و آخر این 2 تونل به هم وصل می‌شوند. البته در طول هر تونل صفحه‌های مسدودکننده هوا وجود دارد که تونل را به اتاقک‌های تقریباً مجزا تبدیل کند. شکل روبرو پلان یک کوره‌ی هوفمان است.

   سقف این تونل به صورت ضربی است: هر اتاقک دارای یک میله‌ی دودکش منفرد است. پس از خشک شدن خشت‌ها آنها را به طوری درون کوره می‌چینند که بین آنها فاصله وجود دارد تا گازهای داغ و شعله بتواند از لای آنها عبور کند. روی سقف این کوره‌ها چندین سوراخ موجود است که این سوراخ‌ها در اصل محل تزریق سوخت می‌باشد. پس از چیدن کامل خشت، در این اتاقک‌ها به وسیله‌ی آجر کاملا مسدود می‌کنند.

سوخت این کوره‌ها نفت سیاه است از آنجا که نفت سیاه کمی سفت است، قبل از هرچه، آن را گرم می‌کنند. سپس تصفیه کرده و به وسیله‌ی لوله‌ بالای پشت بام کوره می فرستند. لوله‌کشی به شکلی است که تقریباً برای هر اتاقک 6 لوله‌ی نفت موجود است و اما سوخت به وسیله‌ی سوخت‌پاشی‌ها تزریق می‌شود. به این شکل که 6 دسته ی سوخت‌پاشی برروی 6 سوراخ بالای اتاقک (که قبلا هم گفته شد) قرار می‌گیرد. در ابتدا چون آتش سطح پائین کوره را گرفته، سوخت تزریق می‌شود. سپس که آتش به سمت بالا آمد سوخت به صورت پودرشده نفت را به داخل کوره می‌فرستد و در این حال انفجارهای بسیار قوی در کوره رخ می‌دهد که باعث لرزش شدید در دیوارها می‌شود.

 و اما وظیفه‌ی دودکش‌ها. فنتیاتورها به دودکش‌ها کمک می‌کنند تا هوا را به بیرون بکشند به شکل توجه کنید. اتاقک‌های 1و2و3و4 در حال پختن آجر هستند. که اتاقک 1 دمای بسیار بالا و اتاقک 2بالا و اتاقک 3 پائین و 4 بسیار پائین دارد دودکش اتاقک 4 هم هوا را به بیرون می‌کشد ولی از آنجا که در مسدودکننده‌ی بالا بسته است، دودکش مجبور است هوا از اتاقک 3 بگیرد. پس آتش را نیز به این سمت می‌کشد. به این صورت آتش وارد اتاقک 4 می‌شود. بدین گونه همیشه چندین اتاق در این کوره‌ها روشن است و هرگز این چرخه نمی‌ایستد و در حال دور زدن است.

3-6-آجرجوش:

در کوره‌های آجرپزی مخصوصاً کوره‌های چاهی و یا حلقه‌ای که آتش آن قابل کنترل نیست ممکن است به قسمتی از کوره که به آتش نزدیک‌تر است حرارت بیشتری برسد در نتیجه آجر از مرحله‌ خمیری گذشته و ذوب می‌شود. در این مرحله خاک رس روان گشته و شیشه‌ای می‌گردد آجر بدست آمده در این حرارت را آجرجوش می‌گویند. رنگ این گونه‌ آجرها متمایل به سبز می‌باشد، خاصیت مکندگی در این نوع آجرها بسیار کم بوده و در حدود 2 تا 3 درصد است آجرجوش نسبت به آجر معمولی تردتر و شکننده‌تر می‌باشد و به علت آنکه آب در آن نفوذ نمی‌کند در مقابل عوامل جوی و اسیدهای آلی از آجر معمولی مقاوم‌تر است، به همین دلیل مصرف آن در فرش کف کانال‌های فاضل آب و غیره پیشنهاد می‌شود. ولی بکاربردن این نوع آجر در دیوارهای حمال مخصوصاً طاق ضربی به هیچ وجه پیشنهاد نمی‌شود. اگر بخواهند برای مصارفی از قبیل فرش کف کانال‌ فاضل آب و غیره آجرجوش به طور انبوه تولید نمایند باید اولاً مواد گدازآور مانند اکسیدهای آهن در مصالح اولیه تهیه آجر بیشتر باشد در ثانی باید گرمای کوره را به 1200درجه سانتی‌گراد برسانند و مخصوصاً باید توجه نمایند که آجر در هنگام پختن و ذوب‌شدن جاری نشود زیرا در این صورت قطعات آجرهای مختلف بهم چسبیده و هر 5 یا 6 کیلو بلوک آجر یک قطعه شده و کلاً شکل هندسی خود را از دست داده و غیرقابل مصرف می‌گردد.

بدین لحاظ بایدقبلا به وسیله‌ آزمایش درجه حرارت عرق‌کردن و روان‌شدن خاک مورد استفاده برای تهیه آجرجوش تعیین گردد و درجه حرارت کوره باید به گونه‌ای تنظیم گردد که به حد روان‌شدن خاک نرسد. با توجه به اینکه کوره‌های آجرپزی اغلب مجهز به وسائل دقیق کنترل حرارت نمی‌باشد که بتوان در حد یکی دو درجه حرارت آنرا کنترل نمود. لذا بهتر است برای تهیه آجر از مصالحی استفاده شود که فاصله حرارتی بین مرحله عرق‌کردن و روان‌شدن در آن مصالح زیاد باشد و این فاصله را بوسیله‌ی آزمایش می‌توان تعیین نمود. وزن مخصوص آجرجوش قدری بیشتر از آجر معمولی بوده در حدود 9/1 گرم برسانتیمتر مکعب می‌باشد.

4- انواع آجر

4-1- آجرهای رسی:

4-1-1- معمولی: این آجرها فاقد سطوحی با پرداخت ویژه هستند و معمولاً برای کارهای داخلی یا کارهایی با اهمیت ظاهری درجه دو یا هرکار دیگری مورد استفاده قرار می‌گیرد که بعدا با مصالح دیگری پوشانده می‌شوند.

4-1-2- نما: این آجرها از رویه‌ای پرداخت با بافتی ماسه‌ای یا صاف برخوردارند. این آجرها یک‌رنگ یا چندرنگ‌اند و تراکم آنها بسیار متفاوت است از این آجر ها برای روکار ساختمان‌ها و ایجاد نمای مقاوم و دلپذیر استفاده می‌شود.

4-1-3- آجرهای مهندسی: این آجرها بسیار متراکم‌اند و در موارد زیر مورد استفاده قرار می‌گیرند:

4-1-3-1- دیوارها یا جرزهایی که بارهایی سنگینی تحمل می‌کنند.

4-1-3-2-  دیوارهای حایل

4-1-3-3- پایه‌های کناری و پایه‌های میانی پل‌ها

4-1-3-4-  پوشش داخلی میله دودکش‌های بتنی

4-1-3-5-  کانال‌های آجری فاضلاب و هرنوع دیوارکشی که در معرض آب و هوا، فرسایش و یا حمله‌ی اسیدی قرار دارد.

4-2- آجر ماسه - آهکی (آجرهای سیلیکات - کلیسم)

این آجرها به روش‌های متفاوتی با آجرهای رسی ساخته می‌شوند. مصالح مورد استفاده، آهک (به صورت پودر آهک زنده یا شکفته) و ماسه‌ی سیلیسی به نسبت تقریبی 1 به 8 است که با مقدار بسیار کمی آب (آب شرب و آشامیدنی) با هم مخلوط می‌شوند این مخلوط مرطوب تحت فشار زیاد به اشکال آجری موردنظر قالب زده می‌شود. در مرحله‌ی بعد آجرهای نپخته بر روی واگنت‌های فولادی بار شده و به داخل یک اتوکلاو یا کوره بخار تحت فشار بزرگ فولادی رانده می‌شوند پس از بارگیری اتوکلاو، درپوش فولادی آن پیچ می‌شود و بخار تا ایجاد فشار تقریبی 24/110 به داخل آن تزریق می‌گردد و سپس به مدت 7 یا 8 ساعت در همین وضعیت حفظ می‌شود. این وضعیت به آن مفهوم است که بر روی تمامی سطوح آجرها تقریبا نیرویی معادل 016/1تن نیرو وارد می‌شود این فشار به همراه گرما و بخار سبب می‌شود تا ماسه  و آهک به صورت شیمیایی با هم ترکیب شوند، به طوری که با تخلیه و سردشدن آجرها بلافاصله می‌توان از آنها استفاده کرد.

چهار دسته از آجرهای ماسه - آهکی وجود دارد که عبارتند از:

4-2-1- آجرهای مخصوص که برای استفاده در کارها مناسب‌اند که مقاومت بالا موردنظر باشد یا کار پیوسته در معرض اشباع‌شدگی با آب یا در زمان اشباع‌شدن مرتباً در معرض دماهای زیر صفر قرار داشته باشد.

4-2-2- آجرهای ساختمانی مناسب نمای خارجی عمومی.

4-2-3- آجرهای ساختمانی مناسب نمای خارجی عمومی که با ملات‌هایی به جز ملات قوی سیمان کار گذاشته می‌شوند.

4-2-4- آجرهای ساختمانی مناسب کارهای داخلی که با ملات‌هایی به جز ملات قوی سیمان کار گذاشته می‌شوند.

4-3- آجرهای بتنی:

روش ساخت این آجرها همانند آجرهای ماسه - آهکی است، اما مصالح مورد استفاده سیمان و ماسه (یا سرباره متراکم آهنگدازی) است.

نوع دیگری از آجرهای بتنی از سیمان و کلینکر یا خاکستر ساخته می‌شود. این آجرها در مکان‌های مختلفی از دیوارهای چینی کار گذاشته می‌شوند، به طوری که زهوارهای مخصوص قاب عکس، قرنیزهای پای دیوار، دریچه‌های سرو غذا و چارچوب‌های در را می توان به آنها میخ کرد.

4-5- بلوک‌ سفالی

در بازار کار ایران اصطلاحاً به آجرهای سفالی با حجم زیاد و وزن کم که در موقع قالب‌گیری در آن سوراخ‌های بزرگ ایجاد می‌شود بلوک می‌گویند. بلوک‌های رایج در ساختمان به دو دسته تقسیم می‌شود بلوک‌های سقفی و بلوک‌های تیغه‌ای.

4-5-1- بلوک‌های سقفی قطعاتی از سفال هستند به پهنای 40 سانتی‌متر و ارتفاع 20 یا 25 سانتی‌متر و درازای 20 یا 25 سانتی‌متر که دارای لبه مخصوصی می‌باشند که روی تیرچه قرار می‌گیرند و مورد مصرف آن فقط در ساختن سقف‌های تیرچه بلوک می‌باشد و به علت سوراخ‌هایی که در حجم آن ایجاد شده وزن آن بسیار سبک است و هیچ‌گونه تحمل باربری نداشته و در سقف تیرچه بلوک فقط به جای قالب کار می‌کند که بتن روی سقف را تا زمان سخت شدن نگهدارد.

4-5-2- بلوک‌های تیغه‌ای نیز از آجرهای سبک بوده و فقط حجم آن مورد نظر می‌باشد ضخامت آن 10 تا 8 سانتی‌متر است و بلندی و پهنای آن ممکن است 20 یا 25 سانتی‌متر باشد و فقط برای جداسازی فضاهای مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این مورد هم به علت فضاهای خالی که در حجم آن ایجاد شده است با توجه به حجم آن بسیار سبک می‌باشد این سفال‌ها همباربر نیستند.موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به موجب استاندارد شماره 7 این آجرها را آجر توخالی نام‌گذاری نموده و هیچ‌گونه محدودیتی برای تعداد سوراخ‌ها و اندازه‌ی آن و درصد سطح سوراخ‌ها به سطح کل قطعه در نظر نگرفته است.

مواد اصلی تهیه این بلوک‌ها نیز خاک رس می‌باشد ولی در تهیه مصالح آن دقت بیشتری به عمل می‌آید. زیرا تغییر شکل این بلوک‌ها به نسبت آجر فشاری از اهمیت بیشتری برخوردار می‌باشد و همچنین در مراحل پرس‌کاری و خشک‌کردن و پخت نیز باید دقت شود تا تغییر شکل در آنها به حداقل برسد.

5-مشخصه‌های فنی و استانداردهای آجر:

5-1- خواص فیزیکی و ظاهری

بر طبق استاندارد شماره 7 ایران آجرهای مصرفی در نما باید دارای مشخصات زیر باشند:

5-1-1- معایب ظاهری: آجرنما باید عاری از معایب ظاهری مانند ترک‌خوردگی، شوره‌زدگی آلوئک و نظایر آن باشد.

5-1-2- ابعاد و اندازه‌ها: طول و عرض و ضخامت آجرهای مختلف باید مطابق جدول شماره یک باشد. باید در نظر داشت که رواداری یادشده در مورد آجرنما در هنگام اجرا توسط ماشین مخصوص ساییده و یکنواخت می‌شود.

جدول شماره یک

 نوع آجر                    طول (میلیمتر)                      عرض (میلیمتر)                        ضخامت (میلیمتر)

 آجر ماشینی               2 (-)+ 220                            1 (-)+105                                   1 (-)+55

آجر دستی                   4 (-)+210                             3 (-)+100                                   2 (-)+55

-1-3- لبه‌های آجر: خط فصل مشترک سطوح آجرها باید مستقیم و زوایای تلاقی آنها قائمه و سطوحشان صاف باشد.

تعداد سوراخ در واحد سطح

5-1-4- تعداد سوراخ در واحد سطح: سوراخ‌ها باید عمود بر سطح بزرگ آجر و به طور یکنواخت در سطح آن توزیع شده باشند و جمع مساحت آنها باید 24 تا 40 درصد سطح آجرها باشد. بعد سوراخ‌های مربع و قطر سوراخ‌های دایره‌ای باید حداکثر به 26میلی‌متر محدود شود و در ضخامت دیواره بین سوراخ و لبه آجر بیش از 15 میلی‌متر و فاصله بین دو سوراخ بیش از 10میلی‌متر باشد.

5-1-5- وزن مخصوص: هر دو نوع آجر ماشینی و دستی نباید از 7/1 و وزن مخصوص فضایی آنها از 3/1 گرم بر سانتی‌متر مکعب کمتر شود.

5-1-6- مقاومت در برابر یخبندان: آجرهای مصرفی در نما باید در برابر یخبندان پایدار باشند و در آزمایش یخ‌زدگی دچار خرابی ظاهر مانند ورقه‌ورقه‌شدن، ترک‌خوردن و خوردگی نشوند.

5-1-7- ترک در سطح آجر: وجود یک ترک عمیق در سطح متوسط آجر حداکثر تا عمق میلیمتر40میلیمتر در آجر پشت کار بالا اشکال می‌باشد ولی به طور کلی درصد آجرهای ترک‌دار نباید بیشتر از 25 باشد.

5-1-8- پیچیدگی؛ انحنا و فرورفتگی: پیچیدگی در امتداد سطح بزرگ آجر حداکثر 4 میلی‌متر و در امتداد سطح متوسط آجر تا 5 میلی‌متر مجاز است. آجر نباید انحنا و فرورفتگی بیش از 5 میلی‌متر داشته باشد و این مقدار در صورتی قابل قبول است که میزان آن از 20% کل آجرها افزایش پیدا نکند.

5-1-9- رنگ:

5-1-9-1- رنگ قرمز

اگر پخت در شرایط اکسیدان انجام شود (آجرها در کوره با فاصله چیده شوند و میزان سوخت کنترل شود) آهن به اکسید و هیدروکسیدها تبدیل شده و بخشی از آن وارد شبکه مولیت می‌شود (حداکثر تا 11درصد) و مازاد به صورت هماتیت رنگ قرمز دارد و موجب قرمزی آجر می‌شود. شدت رنگ قرمز به درجه پخت آجر بستگی دارد.

5-1-9-2- رنگ آبی

در صورتی که پخت در حالت احیایی انجام شود، اثر دیک چیدن آجرها در کوره و افزایش میزان سوخت در مرحله نهایی پخت آهن به ایلمنیت و سیلیکات‌های آهن دو ظرفیتی تبدیل شده و در سطح آجر رنگ آبی تشکیل می‌شود.

5-1-9-3- رنگ زرد

در حالتی که میزان CaO بالا و بیشتر از اکسید آهن باشد و پخت در شرایط احیایی انجام شود، رنگ آجر می‌تواند زرد شود.

5-1-9-4- رنگ کرم

در صورتی که میزان  CaO بیشتر از اکسید آهن باشد و پخت در شرایط معمولی انجام شود، رنگ آجر کرمی خواهد بود.

5-1-9-5- کم رنگ

در حالتی که میزان اکسیدهای آهن پائین و میزان CaO بالا باشد. سیلیکات‌های Ca و Fe تشکیل می‌شوند و در نتیجه آجر کم‌رنگ خواهد بود.

5-1-10- بافت سطحی: بافت سطحی آجر، متناسب با کیفیت و نوع سطح قالب خشت‌زنی و دستگاه برش است. بسیاری از آجرها با توجه به صیقلی‌بودن سطح قالب‌های فولادی مورد استفاده در خشت‌زنی‌ها و نیز کیفیت سیم برش قطعات خشت خام در روش تولید آجر از گل سفت، دارای سطح صاف می‌باشند. با وجود این، در صورت نیاز می‌توان با استفاده از اندوده‌های ماسه‌ای یا با ایجاد تضاریس در سطح قالب‌های فولادی، سطح را به صورت دانه دانه، مضرس است یا دارای هر بافت دلخواه در آورد. علاوه بر بافت سطحی، می‌توان در مرحله‌ی شکل‌دهی خشت خام، رنگ، نقش یا لعاب موردنظر را نیز روی آن اعمال کرد.

5-1-11- جذب آب: میزان یا قابلیت جذب آب در آجرها یکی از معیارهای مهم ارزیابی کیفیت و دوام آنها است. در حال حاضر دو نوع معیار زیر برای تعیین ظرفیت جذب آب آجرها مورد استفاده قرار دارد:

-            جذب آب کلی

-            جذب آب اولیه (IRA)

هر دو معیار فوق در انتخاب آجر مناسب برای شرایط خاص، نقش مهمی دارد.

 میزان یا قابلیت جذب آب آجر بر حسب درصد بیان شده و برابر با نسبت وزن آب جذب شده به وسیله ی آجر تقسیم بر وزن خشک همان آجر است.میزان جذب آب آجر به دو صورت زیر تعیین می‌گردد:

الف- نمونه آجر به مدت 24 ساعت و در دمای اتاق آزمایش در آب قرار داده شده و پس از این مدت جذب آب آن محاسبه می‌گردد.

ب- نمونه آجر به مدت 5 ساعت در آب در حال جوش قرار داده شده و سپس جذب آب آن تعیین می‌شود.

بر اساس ارقام به دست آمده در دو آزمایش الف و ب، ضریب اشباع آجر از رابطه زیر محاسبه می‌شود:

میزان جذب آب در آزمایش (الف)	= ضریب اشباع
میزان جذب آب در آزمایش (ب)

از ضریب اشباع نیز برای ارزیابی دوام آجرها استفاده می‌شود.

میزان جذب اولیه ( IRA) یا مکش آجر عبارت است از قدرت جذب آن در اولین دقیقه تماس با آب و در واقع این میزان، رابطه مستقیمی با عملکرد آجر در تماس با ملات دارد. نتایج آزمایش‌های انجام شده نشان داده است چنانچه مقدار مکش یا جذب اولیه آجر بیشتر از 55/1 کیلوگرم در دقیقه در متر مربع (30 گرم در دقیقه در سطح 30 اینچ مربع) باشد، درز اتصال قوی و ضدآب بین آجرها تشکیل نخواهد شد، بنابراین این نوع آجرها باید پیش از حد آب ملات، مرطوب شوند. آجرهایی که دارای قابلیت مکش آنها براثر جذب رطوبت هوا از بین نرود.

5-1-12- تغییر ابعادی و شکل: از آنجا که رس‌ها در مراحل خشک‌کردن خشت خام و پختن آجر انقباض می‌یابند، تغییرات حجمی حاصله باید به گونه‌ای در تعیین ابعاد قالب‌های خشت‌زنی و نیز فاصله سیم‌های برش در روش گل سفت ملحوظ گردند، تا آجر پس از پایان مرحله پخت دارای ابعاد موردنظر باشد. مقدار انقباض حاصل از مراحل خشک شدن و پختن آجر بسته به نوع رس متفاوت بوده و در محدوده زیر تغییر می‌کند:

-            انقباض ناشی از خشک شدن 2 تا 8 درصد

-            انقباض ناشی از پخت 5 /2 تا10 درصد

مقدار انقباض حاصله در مرحله پخت، تابع دمای کوره است. هرچه دمای پخت بیشتر شود، رنگ آجر تیره‌تر و انقباض آن نیز بیشتر است. در نتیجه در مواردی که برای ایجاد رنگ‌های مختلف در آجر از دماهای زیاد استفاده می‌شود، باید انتظار داشت که اندازه‌ی آجرها با یکدیگر متفاوت باشد. در واقع کنترل یکنواختی ابعاد آجرهای تولید شده در یک کارخانه، به علت تغییر در نوع مواد خام و نیز شرایط پخت، عملاً غیرممکن بوده و به همین علت در استانداردهای مختلف تغییرات ابعادی مجاز آجرها تعیین شده است.

 تغییرات ابعادی مجاز آجرها

ضریب استاندارد ASTM		حداکثر تغییرات طولی مجاز بر حسب اینچ
		3>	3-4	4-6	4-8	8-12	12-16
C62		3/32	1/8	3/16	1/4	5/16	3/8
C216	FBX	1/16	3/32	1/8	5/32	7/32	9/32
	HBCgHBB	3/32	1/8	3/16	1/4	5/16	3/8
	HBA	-	-	-	-	-	-
C652	HBX	1/16	3/32	1/8	5/32	7/32	9/32
	HBSgHBB	3/32	1/8	3/16	1/4	5/16	3/8
	HBA	-	-	-	-	-	-
C902	PX	1/16	3/32	-	1/8	-	-
	PS	1/8	3/16	-	1/4	-	-
	PA	-	-	-	-	-	-
C126	-	-	-	-	-	-	-
C1088	TBX	1/16	3/32	3/32	5/32	7/32	9/32
	TBS	3/32	1/18	1/8	1/4	5/16	3/8
	TBA	-	-	-	-	-	-
C32	-	-	-	1/8 اینچ در جهت عرضی 1/4 اینچ در جهت طولی		-	-

تغییر شکل در آجرها به معنی آن است که به هنگام قرارگرفتن آجر در سطحی صاف، همه نقاط آن با سطح در تماس نبوده و اصطلاحاً قسمتی از آجر دارای پیچیدگی است. مقدار تغییر شکل یا پیچیدگی مجاز آجرها تابع نوع و ابعاد آجر است. این مقادیر مجاز برحسب ASTM ارائه می‌گردد.

5-1-13-هدایت حرارتی: هدایت حرارتی آجر، تابع تخلخل و نسبت مواد ذوب‌شده و بلوری آن است. هرچه تخلخل آجر بیشتر و تراکم آن بیشتر باشد، قابلیت هدایت حرارتی آن بیشتر کاهش پیدا می‌کند، اما با افزایش رطوبت، این خصوصیت به سرعت افزایش می‌یابد، به گونه‌ای که با رسیدن رطوبت آجر به 3 درصد حجمی، هدایت حرارتی 60درصد، و با افزایش آن به 15 درصد، این ضریب 135 درصد افزایش نشان می‌دهد. قابلیت هدایت حرارتی دیوارهای آجرکاری با ضخامت‌های مختلف به شرح زیر است:

-            آجرکاری به ضخامت 150میلیمتر با آجر توپر kca/m²/hr72%

-            آجرکاری به ضخامت 200میلیمتر با آجر توپر  kca/m²/hr55%

-            آجرکاری به ضخامت 300میلیمتر با آجر توپر  kca/m²/hr43%

-            آجرکاری به ضخامت 250میلیمتر با آجر مجوف  kca/m²/hr36%

5-1-14- مقاومت در برابر آتش‌سوزی: از آنجا که آجر خود ماده‌ای است که در اثر پختن در دماهای خیلی زیاد به دست آمده است، مقاومت آن در مقابل آتش‌سوزی‌ها و دماهای زیاد عموماً خوب بوده است در برخی موارد ممکن است در اثر دماهای زیاد، قسمتی از سطح آجر پوسته‌شده و تخریب شود و در موارد دیگر با افزایش خیلی زیاد دما ممکن است قسمتی از مواد متشکله آجر مجدداً ذوب شده و سطح بیرونی آن حالت شیشه‌ای پیدا کند هیچ یک از این دو حالت، مقاومت ذاتی آجر را در مقابل آتش از بین نمی‌برد.

مقاومت به آتش‌سوزی در آجرهای سوراخ‌دار و مجوف کمتر از آجرهای توپر یا آجرکاری با آجرتوپر با همان ضخامت است. در جدول زیر، زمان مقاومت در مقابل آتش‌سوزی برای دیوارهای آجرکاری با ضخامت‌های مختلف نشان داده شده است:

نوع دیوار	زمان مقاومت بر حسب ساعت
	5/0	75/0	1	5/1	2	3	4
ضخامت دیوار با آجر80% توپری (mm)	63	76	89	109	127	152	178
ضخامت دیوار با آجر کمتر از80% توپری (mm)	51	61	71	86	102	122	142

-2- خواص مکانیکی

5-2-1- حداقل تاب فشاری برای آجرهای رسی بر طبق استاندارد شماره 7 ایران برابر با جدول شماره 2 است. استفاده از آجرهای غیر استاندارد به شرطی مجاز می‌باشد که دست کم تاب فشاری آن 80% مقادیر مندرج در استاندارد ایران باشد

نوع آجر		مقاومت فشاری کیلوگرم بر سانتیمتر مربع
آجر دستی		80
	مقاومت بالا	175
آجر ماشینی	مقاومت متوسط	125
	مقاومت کم	85

-2-2- دوام : دوام آجر در مرحله عرق‌کردن و ذوب مقدماتی به هنگام پخت مواد خام، حاصل می‌شود. در حال حاضر سازمان ASTM دو معیار زیر را برای ارزیابی دوام آجرها پیشنهاد کرده است:

الف- از آنجا که مقاومت فشاری و میزان جذب آب آجرها به حرارت پخت بستگی دارند، این دو مشخصه به همراه ضریب اشباع، به عنوان معیاری برای تعیین دوام آجر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ب- روش دوم توصیه شده برای ارزیابی دوام آجرها، مقاومت فشاری به همراه نتایج آزمایش 50 سیکل یخبندان و ذوب (طبق روش توصیه شده ASTM)، است.

بر اساس هر یک از معیارهای فوق، آجرها متناسب با میزان دوام خود به سه گروه:

1.    آجر مناسب برای شرایط آب و هوایی سخت (SW)

2.    آجر مناسب برای شرایط آب و هوایی معتدل (MW)

3.    آجر مناسب برای قسمت‌های داخلی ساختمان با شرایط آب و هوایی گرم (NW) تقسیم می‌شوند. برای انتخاب نوع آجر مقاوم به شرایط آب و هوایی خاص، معیارکمی به نام نمایه آب و هوایی، که برابر است با حاصل ضرب تعداد متوسط روزهای یخبندان سال در متوسط میزان باران سالیانه در زمستان (برحسب اینچ)، تعریف و مورد استفاده قرار می‌گیرد. در عین حال برای انتخاب آجر مناسب در هر پروژه، شرایط نصب آن (سطوح قائم یا غیرقائم)، و نیز امکان تماس آن با خاک ملحوظ می‌گردد. در جدول زیر آجرهای مناسب (به لحاظ دوام)، برای شرایط نصب و آب و‌هواهای مختلف نشان داده شده‌‌اند.

شرایط نصب		نمایه آب و هوایی
		کمتراز50	50یا بزرگتر
سطوح قائم	در تماس با خاک قرار دارد	MW	SW
	در تماس با خاک قرار ندارد	MW	SW
سطوح غیر قائم	در تماس با خاک قرار دارد	MW	SW
	در تماس با خاک قرار ندارد	MW	SW

5-2-3- مقاومت فشاری: مقاومت فشاری آجر یکی از مشخصه‌های فنی مهم آن است که با ویژگی مهمی چون پایداری آن نیز در ارتباط مستقیم است. به علاوه مقاومت فشاری آجر با توان باربری اجزای ساختمانی ساخته شده از آجر، مانند ستون یا دیوار باربر مرتبط است. مقاومت فشاری آجرها در عمود بر سطح آجر خوابیده، اندازه‌گیری می‌شود. البته در برخی موارد ممکن است مقاومت فشاری آجر ایستاده نیز تعیین گردد.

قبل از تعیین مقاومت فشاری، آجر مرطوب گردیده و در صورت دارا بودن حفره یا گودی در سطح آجر، این گودی با کمک ملات مقاوم پر می‌شود.از آنجا که مقاومت فشاری یک آجر ممکن است با آجر دیگر متفاوت باشد، لذا بر طبق استانداردها، مقاومت فشاری 5 یا 10 آجر تعیین و متوسط آنها به عنوان مقاومت فشاری ثبت می‌شود. تعداد آجرهای مورد آزمایش در استاندارد ASTM، 5 و در استاندارد BS،10 تعیین شده است.

مقاومت فشاری آجرها با میزان تخلخل آن نسبت معکوس داشته و همانطور که اشاره شد به نوع مواد خام، دما و شرایط پخت نیز بستگی دارد وجود ترک‌های انقباضی ریز در داخل آجر که ممکن است در مراحل خشک‌کردن یا پخت حاصل شوند، بر مقاومت فشاری آن تاثیر منفی دارند.

در حال حاضر، به علت بهبود شرایط پخت و اعمال کنترل و دقت در تهیه، آماده سازی و تولید خشت خام، امکان ساخت آجر با مقاومت‌های خیلی زیاد حدود70 الی 150 مگاپاسکال نیز فراهم گردیده است. مقاومت فشاری آجرهای متفاوت معمولا حدود 10 تا 40 مگاپاسکال است. مدول الاستیسیته بین 5000 الی30000 مگاپاسکال متغیر است.

5-2-4- مقاومت به سایش: این مشخصه در آجرهای مورد استفاده برای کفپوش‌ها اهمیت دارد و مانند مقاومت فشاری، تابع کیفیت مواد خام و دمای پخت است. از آنجا که آجرهای کف‌پوش در پوشش راهروها، سالن‌ها، پیاده‌روها و خیابان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، بنابراین برای مقاومت در مقابل شرایط ترافیکی مورد نظر باید دارای حداقل مقاومت سایشی در شرایط پیش‌بینی شده باشند.

بر اساس شرایط ترافیکی، پوشش‌های آجری به چند گروه به شرح زیر تقسیم می‌شوند:

نوع 1- پوشش‌هایی که در معرض حرکت وسایل نقلیه و سایش شدید قرار می‌گیرند، مانند پوشش خیابان یا خیابان‌های فرعی ورود به منازل و ساختمان‌ها.

نوع2- پوشش‌هایی که در معرض عبور و مرور شدید انسان قرار دارند، مانند کف‌پوش مغازه‌ها، مغازه‌ها، رستوران‌ها، پیاده‌روها.

نوع3- پوشش‌هایی که در معرض عبور و مرور کم انسان قرار دارند، مانند کف سالن‌ها، راهروهای داخلی ساختمان، پاسیوها و غیره در منازل مسکونی.

مقاومت به سایش آجرها به یکی از دو صورت زیر تعیین و ارزیابی می‌گردد:

الف-استفاده از نمایه سایش برابر است با حاصل تقسیم میزان جذب آب بر مقاومت فشاری ضرب در 100.

ب-تعیین حجم مصالح سایش یافته بر طبق استاندارد ASTM C418 (روش آزمایش مقاومت به سایش بتن به کمک ماسه‌پاشی).

بر اساس استانداردهای ASTM، آجرها، بسته به شرایط ترافیکی موردانتظار، لازم است دارای مقاومت سایشی مطابق موارد مندرج در جدول زیر باشند:

نوع ترافیک	نمایه سایش(حداکثر)	حجم تلفات سایشی (حداکثر)
نوع1	11%	7/1 سانتیمتر مکعب بر سانتیمتر مکعب
نوع2	25%	7/2 سانتیمتر مکعب بر سانتیمتر مکعب
نوع3	50%	4 سانتیمتر مکعب بر سانتیمتر مکعب

-3- خواص شیمیایی

محیط‌های شیمیایی قبل از آنکه بر روی آجر تاثیر بگذارند، ملات آن را تخریب می نمایند. لذا استفاده از ملات مناسب در فضاهایی که به نحوی مواد شیمیایی در آنها جاری است از اهمیت زیادی برخوردار است. استفاده از آجرهای لعاب‌دار نیز مانع از جذب مواد در خلل و فرج آن می‌شود.

6- نمک‌های محلول موجود در آجر

نمک‌های محلول در خاک رس اولیه موجود می‌باشند و یا در حرارت کوره تولید می‌شوند. نمک‌های محلول می‌توانند موجب بروز شوره بشوند. سولفات‌های محلول ممکن است به سطح آجر حرکت کرده و داخل ملات یا اندود بشوند و موجب انتشار شوره و فساد ملات به وسیله حمله سولفات‌ها شود که در صورت استفاده از آنها در خارج از ساختمان باید از ملات سیمان ضد سولفات استفاده شود.

7- معایب آجر:

عمده‌ترین معایب آجر عبارتند از: پیچیدگی و از شکل‌افتادگی، ترک‌خوردگی، جوش شدن، نیم‌پز شدن، تیرگی رنگ، پوکی، آلوئک و شوره‌زدگی.

7-1- پیچیدگی: پیچیدگی و از شکل‌افتادگی آجر یعنی خارج شدن شکل آن از مکعب مستطیل به خاطر زیادی خاک رس درخاک آجر. برای جلوگیری از این عیب، باید خاک آجر ر ا آزمایش و در صورت لزوم آن را اصلاح  کرد.

7-2- ترک‌خوردگی: برای ترک‌خوردگی آجر دلایل مختلفی وجود دارد که عمده‌ترین آنها وجود ماسه درشت سلیسی یا سیلیکاتی در خاک آجر و زیادی خاک رس در آن است.

7-3- جوش شدن: جوش شدن آجر به دلیل وجود موادگدازآور مانند اکسیدهای قلیایی در خاک است. عدم تناسب توزیع گرمای کوره در نقاط مختلف آن سبب جوش شدن برخی آجرها و نیم‌پز شدن پاره‌ای دیگر می‌گردد.

7-4- تیرگی: وجود سولفور آهن (Fes2) یا پیریت، سبب تیرگی رنگ و سیاهی آجرها می‌گردد.

7-5- پوکی: پوک شدن آجر به علت وجود مواد آلی و کربنات‌ها در خاک آجر، زیادی آب در خشت و عدم تراکم کافی آن است.

7-6- آلوئک: وجود کربنات کلسیم یا سنگ آهک به صورت دانه درشت در خاک آجر سبب ایجاد آلوئک در آجر می‌شود، زیرا سنگ آهک پس از پختن به صورت آهک زنده درمی‌آید و به هنگام مواجه شدن با آب باران یا رطوبت، می‌شکفد و حجم آن از 25/1 تا5/3 برابر افزایش می‌یابد در نتیجه سبب ترکیدن آجر می‌شود که به آن آلوئک می‌گویند. برای جلوگیری از بروز این عیب، خاک آجر را باید سرند کرده و دانه‌های درشت ماسه را از آن خارج کرد. علاوه براین، آجر مورد استفاده در نما را باید قبل از مصرف در آب خیساند تا خوب آب بمکد و چنانکه آلوئک در آن وجود دارد بشکفد عیب آن ظاهر شود.

7-7- سفیدک یا شوره‌زدگی: سفیدک دارای انواع مختلف کربناتی، سولفاتی، کلروری و نیتراتی است.

7-7-1- سفیدک کربناتی: چنانچه آجر، آب آهک موجود در ملات‌های سیمانی و آهکی را بمکد و سپس این آب آهک به co₂ هوا ترکیب شود، caco₃ تشکیل می‌شود که روی دیوار ایجاد سفیدک کربناتی می‌کند. سختی آب ملات نیز سبب تشکیل کربنات کلسیم روی سطوح آجری می‌شود. آب باران که معمولا مقداری co₂ در خود حل کرده است با کربنات کلسیم موجود در ملات یا اندود خصوصاً در کارهای تازه‌ساز ترکیب می‌شود ₂(hco₃ )ca می‌دهد که رومی‌زند و پس از پریدن co₂ و آب، caco₃ آن به صورت شوره روی سطوح نمای آجر باقی می‌ماند. راه جلوگیری از ایجاد اینگونه شوره، خیس کردن کامل آجر و سیراب کردن آن قبل از مصرف و جلوگیری از مکیدن آب آهک ملات، مصرف نکردن آب سخت در ملات و بلاخره آب‌پاشی سطوح دیوار نوساز قبل از بارندگی است.

7-7-2- سفیدک سولفاتی: این سفیدک موقعی بروز می‌دهد که ملات مصرفی در دیوار گچی باشد یا در ساخت ملات، آب سولفات‌دار مصرف شود؛ یا خاک آجر، حاوی سولفات‌های گوناگون باشد. آب باران و آب‌های زیرزمینی که در اینگونه کارهای آجری نفوذ می کنند سبب حل کردن سولفات‌ها در خود و رو زدن آنها می‌شوند و پس از تبخیر، سولفات‌های محلول به صورت سفیدک سولفاتی روی نمای دیوار بجا می‌مانند و این عمل تا آنجا ادامه پیدا می‌کند که سولفات موجود تماماً رو بزند. روش جلوگیری از آن ، عدم مصرف آجرهای سولفاتی، ملات‌های گچی و آب سولفات‌دار است.

 7-7-3- سفیدک کلروی: در اثر مصرف اسید کلریدریک برای پاک‌کردن سفیدک‌ کربناتی، این اسید با کربنات کلسیم ترکیب شده و تشکیل کلرور کلسیم می‌دهد که پس از خشک شدن نما، به صورت شوره روی دیوار باقی می‌ماند. علاوه برآن سبب جداشدن ملات از آجر طبله کردن اندود نیز می‌شود. همین اگر در ملات، آب کلرودار مصرف شود یا در خاک آجر، کلرور موجود باشد، سفیدک کلروری روی سطح دیوار ظاهر می‌شود. کلرورها به طور کلی دارای خاصیت جذب رطوبت و به اصطلاح نم‌کش هستند و در هوای نمناکف نم می‌کشند و روی دیوار لکه‌های رطوبت ظاهر می‌شود. پس از خشک شدن، کلرور به صورت بلوری برجا می ماند. تر و خشک شدن پیاپی دیوار سبب بلوری شدن و غیربلوری شدن کلرورها شده و نهایتاً منجر به خرابی ملات می‌گردد. راه جلوگیری از ایجاد این نوع سفیدک مصرف نکردن آب و آجر کلرور دار و خیس کردن دیوارهایی است که قرار است با اسید کلریدریک شسته شوند.

7-7-4- سفیدک نیتراتی: این نوع سفیدک هنگامی ایجاد می‌شود که آجر از خاک شوره‌دار درست شده باشد یا در آب  و ماسه ملات شوره وجود داشته باشد.شوره نم‌کش است و در هوای نمناک بخار آب را جذب کرده و دیوار نمناک می‌شود و پس از خشک‌شدن، آن شوره‌ای که رو زده است به صورت سفیدک نیتراتی روی دیوار ظاهر می‌شود. آلوده شدن آجر به موادی نظیر ادرار، پهن و کودها و برخی گیاهان که دارای مواد نیترایت هستند نیز باعث شوره‌زدگی می‌شود. مجاورت دائمی کارهای آجری با مواد و آب‌های نیترات‌دار سبب پیدایش نیترات کلسیم می‌شود که باعث لقی ملات شده و کاهش و افزایش پیاپی رطوبت، منجر به متلاشی شدن ملات‌ها و خرابی کار می‌گردد.

برای جلوگیری از این نوع سفیدک، باید از مصرف آجر و ماسه و آب نیترات‌دار پرهیز کرد. جلو نفوذ آب‌های نیترات‌دار به ساختمان را گرفت و از آلوده شدن اجزای ساختمان به مواد نیتراتت‌دار جلوگیری نمود.

7-7-5- شوره سبز: شوره سبز رنگی که گاهی اوقات روی سطوح آجری مشاهده می‌شود به علت وجود املاح و انادیم در خاک آجر است.

برای علاج سفیدک، نخست باید با دقت زیادی طوری که دیوار خراشیده نشود از سفیدک نمونه برداری و جنس آن را شناسایی کرد، سپس منشأ پیدایش سفیدک را که معمولاً نشت آب‌های زیرزمینی و آب باران است شناسائی و نسبت به جلوگیری از نفوذ آب به کار آجری اقدام نمود و پس از آن سفیدک را از سطوح نما پاک کرد. سفیدک و شوره غالباً به صورت بلورهای الیافی ریز هستند و می‌توان آنها را به آسانی و به وسیله برس سیمی یا جاروی علفی پاک کرد. چنانچه سطوح دیوارها پس از برس‌زنی باز هم دارای ظاهر خوبی نباشد بهتر است با آب تمیز شستشو داده و برس‌زنی مجددی انجام و دوباره آن را آبکشی کرد. اگر باز هم ظاهر کار خوب نبود باید ابتدا سطح دیوار را با آب کاملاً خیس کرد و از محلول 1 به 9 اسید کلریدریک برای تمیزکردن سفیدک کربناتی استفاده کرد و سپس دیوار را آبکشی کرد. پیدایش ناگهانی شوره و سفیدک روی سطوح دیوارها غالباً به دلیل نفوذ رطوبت است.

شوره‌های سبزرنگ را باید به وسیله برسی که آغشته به محلول هیدروکسید سدیم با غلظت 300 گرم در لیتر است پاک کرد. این عمل، خود سبب ایجاد رسوبات سفید نمکی بر روی دیوار می‌شود که پس از سه روز می توان آن را با آب شست. همچنین با محلول اسید اتیلن دیامین تترا استیک (edta) با غلظت یک قسمت در 10 قسمت آب این لکه‌ها را می‌توان زدود، ولی مصرف اسید کلریدریک برای از بین‌بردن این قبیل لکه‌ها نه تنها مؤثر نیست، بلکه سبب تثبیت آن شده و رنگ آن را تبدیل به قهوه‌ای می‌کند.

مصرف کلرورباریم (Bacl₂) برای جلوگیری از سفیدک‌های سولفاتی نتیجه ای ندارد زیرا در اثر ترکیب با این قبیل سفیدک‌ها سولفات باریم غیرمحلول ایجاد می‌شود که از بین‌بردن آن مشکل است.

اگر علاوه بر سفیدک، آجرها یا ملات‌ها یا اندود روی دیوارها دچار خوردگی شده یا ترک برداشته باشد، ابتدا باید این معایب را برطرف کرد و سپس دیوار را خوب شستشو داد. بنا بر گزارش مرحوم استاد حامی پاشیدن یک تا سه دست قیر محلول (یک قسمت قیر خالص با درجه نفوذ تا 100 و سه قسمت نفت سفید) بر روی دیواری که تمیز و خشک‌شده و سپس اندودکردن روی آن با ملات ماسه سیمان نتیجه مطلوبی داشته است.

7-8- لک‌شدن آجر: بعضی از آجرها پس از قرارگرفتن در دیوار لک می‌شوند که به خاطر وجود املاح آهنی است و این مسئله بیشتر هنگامی اتفاق می‌افتد که آجر درانبار یا در موقع کارشدن از آب اشباع شود.

راه جلوگیری از لک‌شدن بخصوص اگر این عیب در آجرهای مشابه مشاهده شده باشد، این است که حتی‌المقدور آجرها را دور از آب و رطوبت نگهداری کنیم و پس از کارشدن در نما، حدود 6 تا 8 هفته نمای آجری را بندکشی نکنیم و موقع بندکشی نیز تا حد امکان از تماس آب با سطح نما جلوگیری نماییم. با گذشت زمان احتمال لک‌برداشتن آجر کاهش می‌یابد.

8- آجر مناسب برای مصارف گوناگون:

بر مبنای مطالبی که در مورد انواع آجر آورده شد جدول زیر تنظیم شده است. جذول مذبور آجر مناسب برای مصارف گوناگون را در حالت کلی نشان می‌دهد.

ردیف	محل مصرف	آجر مناسب
1	زیر لایه نم بندی دیوار یا مکان‌های مجاور با آب الف) محل پرآب با امکان یخ‌زدگی ب) محل کم آب	آجر ماسه آهکی ممتاز، آجر رسی ماشینی پر مقاومت، اجر ماسه آهکی پر مقاومت، اجر رسی ماشینی پر مقاومت
2	بالای لایه نم‌بندی دیوار، کارهای عمومی، طاق‌زنی و تیغه‌سازی	انواع آجر ماسه آهکی و رسی مشروط بر رعایت سایر شرایط و انطبلق با مشخصات پروژه
3	دست‌اندازها، پله‌ها، فرش کف، نقاط واقع در فضای باز، آبروها، طوقه چاه‌ها و دودکش‌ها	آجر ماسه آهکی ممتاز و آجر رسی ماشینی پر مقاومت
4	نمای ساختمان	آجر رسی ماشینی و قزاقی، آجر ماسه آهکی، قطعات نازک ماسه آهکی و رسی.
5	فرش کف و پله های داخلی ساختمان‌ها	آجر ماسه آهکی پرمقاومت و ممتاز و اجر رسی ماشینی و دستی‌نما مشروط بر انطباق با مشخصات پروژه

9- مرغوبیت آجر:آجر مرغوب آجری است که بتواند بارهای وارده از ساختمان را به خوبی تحمل نموده و خرد نشود که البته مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به موجب استاندارد شماره 7 روش هایی برای آزمون آجر مرغوب پیشنهاد نموده است ولی از انجا که وسائل آزمایش در همه کارگاه‌های مخصوصاً کارگاه‌های کوچک موجود نیست و با توجه به اینکه قسمت اعظم اجر تولید شده در مملکت را همین کارگاه‌ها مصرف می‌نمایند باید طریقی پیشنهاد نمود که یک فرد عادی با کمی تجربه بتواند آجر مرغوب و نامرغوب را از هم تمیز داده و در مکان های حساس مخصوصاً دیوارهای باربر از آجر مرغوب استفاده نماید.

آجر مرغوب آجری است که خوب پخته شده باشد و خاک رس موجود در ان در اثر حرارت به مرحله خمیری رسیده و موجب چسبانیدن و دانه‌هاهی سنگی داخل خشت به یکدیگر بشود. چنین آجری دارای رنگی باز و روشن می‌باشد رنگ آجر نامرغوب مات و غیر شفاف استو از به هم زدن دو قطعه اجر مرغوب صدای زنگ، بلند می‌شود تقریباً مانند صدایی که از واردکردن ضربه کوچکی به کاسه چینی سالم به گوش می رسد. در صورتی‌که اگر آجری خوب پخته نشده باشد صدای مرگ می دهد، مانند صدای کاسه چینی ترک‌خورده‌ای که در اثر ضربه‌زدن به آن به گوش می‌رسد.

همچنی اگر آجر، مرغوب باشد در موقع تخلیه به وسیله ماشین‌های گمپرسی تعدا معدودی از آنها می شکند در صورتیکه تعداد شکست‌های آجرهای نامرغوب در موقع تخلیه بسیار زیاد می باشد.  آجر مرغوب، توپر و متراکم‌تر از آجر نامرغوب است. در این صورت اگر آجرها را با دست سبک سنگین نماییم (با دست وزن کنیم) آجر مرغوب سنگین‌تر است. پیچیدگی آجر مرغوب نباید از یک میلی‌متر بیشتر باشد. مؤسسه‌ استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به موجب استاندارد شماره 7 آجر را از لحاظ مرغوبیت به سه دسته تقسیم کرده است به شرح زیر:

آجر با کیفیت مناسب – آجر با کیفیت معمولی و بالاخره آجر با کیفیت ویژه

به موجب همان استاندارد آجر مرغوب درجه یک باید بتواند 350 کیلوگرم و اجر درجه دو 250 کیلوگرم و آجر درجه سه 150 کیلوگرم نیروی فشار را بر سانتی‌متر مربع تحمل نماید و در زیر فشارهای فوق به حد گسیختگی برسد. 

10- نماسازی آجر:

همانگونه که قبلاً گفته شد مهمترین بخش استفاده از آجر در ساختمان، اجرای نماهای آجری می‌باشد. برای طراحی نماهای آجری به علت قابلیت‌های شگفت‌آور و همچنین تنوع رنگ و بافت آن الگوهای متنوع و بی‌شمار قابل طراحی و اجرا می‌باشد که هر یک جلوه خاصی به ساختمان خواهد داد. با استفاده از زمینه طراحی نماهای آجر ابتدا الگوی مادر تنظیم می شود و سپس شکل آجرچینی در طول دیوار به دست می‌آید.

پیوند: این اصطلاحی است که به آرایش‌های شناخته‌شده‌ی مختلف آجرچینی دیوارها اطلاق می‌گردد. وجود این طرح های پیوندی برای دیوارهایی که بارهای سنگینی را تحمل می‌کنند امری اساس است و بدین ترتیب تا حد امکان از تخریب سازه‌ای جلوگیری می‌شود. برای ارجرای مؤثر این کار، پیوند آجرچینی باید بار را به شکل یکنواخت در تمامی طول دیوار پخش کند، به طوری که هر بخشی از دیوار مقدار کمی از بار را تحمل می کند. در غیر این صورت چنانچه بار توزیع نشود در بخش های معینی از دیوار متمرکز گردد، این امر ممکن است به نشست ناهمسان و ترک‌خوردگی منجر گردد.

اما به هر حال پیوند آجرچینی تنها به موضوع مقاومت محدود نمی‌شود. اغلب برای ایجاد ظاهری دلپذیر و ایجاد طرح‌ههای تزیینی در نمای آجرکاری از پیوندهای آجرچینی استفاده می‌شود. بدین ترتیب یک دیوار جناحی و بزرگ که در غیر این صورت یک دیوار یکنواخت به نظر می‌رسد به یک طرح معماری کاملاً جذاب تغیر شکل می دهد. 

  محمد معین خوبیاری                                                                                                       

مزایای استفاده از آجر ماسه آهکی (تیک دکور)

استفاده از آجر ماسه آهکی چندین مزیت عمده دارد که این محصول را در کلاس بالاتری نسبت به دیگر آجرها قرار می دهد.

۱. زیبایی

در حالت طبیعی آجرهای ماسه آهکی، سفید رنگ هستند. آجرهای ماسه آهکی می توانند پس از ترکیب با رنگدانه های خاص در هر رنگ متفاوت و زیبایی دیگری تولید شوند. این مزیت بهمراه شکل هندسی دقیق و اندازه های یکنواخت و نمای ظریف آن، آجرهای ماسه آهکی را بعنوان یکی از مصالح مناسب برای ساختمان و قسمتهای تزیینی آن تبدیل کرده است.

۲. صرفه اقتصادی

اندازه و شکل یکنواخت آجرهای ماسه آهکی عامل سهولت اجرای دیوار بوسیله این مصالح بوده و به علت سختی زیاد آجرها، پرت این مصالح در حداقل میزان ممکن می باشد.

۳. مقاومت فشاری بالا

به علت پرسکاری و عمل آوری بوسیله بخار در دما و فشار بالا مقاومت فشاری زیادی در آجر ایجاد شده و به تبع آن ظرفیت باربری بالا در آجرهای ماسه آهکی ایجاد می گردد که استفاده از این آجر را برای دیوارهای حمال و یا دیوارهای حائل و دیوارهای ساخته شده در زیر سطح زمین، ایده آل می سازد.

۴. ایزولاسیون حرارتی مناسب

آجر ماسه آهکی دارای خصوصیات مناسب در ایزولاسیون حرارتی بوده و گزینه ای مناسب برای ایجاد عایق حرارتی در تابستان برای ورود گرما و در زمستان برای خروج گرما از ساختمان می باشد.

۵. عایق صوتی

خصوصیات ایزولاسیون صوتی آجرهای ماسه آهکی محیط کار و زندگی شما را ساکت و دلپذیر خواهند کرد.

۶. پایایی و دوام

مقاومت آجرهای ماسه آهکی با گذر زمان بیشتر می شود چراکه با گذر زمان و در مجاورت دی اکسید کربن هوا روند تبدیل به سنگ آهک شدن ادامه می یابد. همچنین این آجرها حاوی نمکهای محلول نمی باشند که خواص مضر آنها نمودار گردد. چراکه نمکهای محلول عامل اصلی زوال و تخریب مصالح ساختمانی می باشند.

آجر ماسه آهکی سبک یک محصول جدید

برای تولید مصالح سبک تر جهت دیوار کشی در طبقات فوقانی ساختمان ، محصول جدیدی از آجر ماسه آهکی با استفاده از پوکه معدنی با داشتن بیش از ۶۰٪ سیلیس تولید می شود. وزن این آجر تقریبا نصف وزن آجر ماسه آهکی معمولی است.

توصیه می شود این آجر در موارد زیر مورد استفاده قرار گیرد :

پارتیشن بندی طبقات که علاوه بر سبک بودن ، برای سیم کشی و لوله کشی نیز براحتی کنده کاری می شود.
نمای بیرونی ساختمان در طرف مشرف به همسایه که فوق العاده تمیز و سبک بوده و همچنین سالیان سال ماندگار خواهد بود.

بتن اتقال دهنده نور

ارون لاسونسنری مجارستانی
(Aron Losonczi) نوع جدیدی
ازبتن را ایجاد کرد وآن را توسعه
 بخشید که نوررا از خود عبور می دهد. آرون لاسونسنری مجارستانی(Aron Losonczi) نوع جدیدی ازبتن را ایجاد کرد وآن را توسعه بخشید که نوررا از خود عبور می دهد.

- بتن عبور دهنده نور امروزه به عنوان یک متریال ساختمانی جدید با قابلیت استفاده بالا مطرح است. این متریال ترکیبی از فیبرهای نوری و ذرات بتن است و می تواند به عنوان بلوکها و یا پانلهای پیش ساخته ساختمانی مورداستفاده قرارگیرد.فیبرها بخاطر اندازه کوچکشان با بتن مخلوط شده و ترکیبی ازیک متریال دانه بندی شده را تشکیل می دهند.به این ترتیب نتیجه کارصرفاً ترکیب دومتریال شیشه وبتن نیست،بلکه یک متریال جدید سوم که از لحاظ ساختار درونی و همچنین سطوح بیرونی کاملاً همگن است به دست می آید.



- فیبرهای شیشه باعث نفوذ نور به داخل شیشه می شوند، جالبترین حالت این پدیده نمایش سایه ها دروجه مقابل ضلع نورخورده است، همچنین رنگ نوری که از پشت این بتن دیده می شود ثابت است به عنوان مثال اگر نورسبز به پشت بلوک بتابد درجلوی آن سایه ها سبز دیده می شود. هزاران فیبر شیشه ای نوری به صورت موازی کنارهم بین دووجه اصلی بلوک بتن قرار می گیرند،نسبت فیبرها بسیارکم وحدود 4درصد کل میزان بلوک ها است. علاوه بر این ، فیبرها به خاطر اندازه کوچکشان با بتن مخلوط شده وتبدیل به یک جزء ساختاری می شوند بنابراین سطح بیرون بتن همگن و یکنواخت باقی می ماند.




- درتئوری ساختاریک دیوارساخته شده بابتن عبوردهنده نور،می تواندتا چند متر ضخامت داشته باشد، زیرا فیبرها تا20متر بدون ازدست دادن نور عمل می کنند.
- ساختارهای باربرهم می تواننند از این بلوک ها ساخته شوند، زیرافیبرهای شیشه ای هیچ تاثیرمنفی روی مقاومت بتن ندارند،بلوک ها می توانند دراندازه های متنوع وباعایق حرارتی خاص نصب شده روی آنهاتولیدشوند.




کاربردهای بتن عبوردهنده نور دیوار:
دراین حالت هردوسمت همچنین ضخامت این متریال جدید قابل مشاهده خواهدبود.اگرنورخورشید به ساختاراین دیوار می تابد، قرارگیری غربی یا شرقی توصیه می شودتا اشعه آفتاب درحال طلوع یاغروب بازاویه کم به فیبرهای نوری برسدوشدت عبورنوربیشترشود.

پوشش کف: درطول روز این یک کفپوش ازجنس معمولی به نظرمی رسد ودر هنگام غروب آفتاب، بلوک های کف دررنگهای منعکس شده ازنورغروب شروع به درخشش می کنند.

طراحی داخلی: ازاین نوع بتن می توان برای روکش دیوارها درطراحی داخلی استفاده کرد به صورتیکه ازپشت نورپردازی شده باشند و می توان از نورهای رنگی متنوع استفاده کرد.

مسطح کردن بلوک بتن: درصورت نیاز به مسطح کردن این بتن شیارهایی درداخل آن تعبیه می شوند، درحین ساختن دیوارها میلگردها به صورت عمودی یا افقی دراین شیارها قرارمی گیرند وفیبرهای اپتیکی بخاطر خاصیت انعطاف پذیری خوددر اطراف میلگردها جمع می شوند وبه این ترتیب میلگردها دیده نمی شوند.






مشخصات تکنیکی:

- ترکیبات: بتن وفیبراپتیکی،میزان فیبرحداکثر ده درصد کل بلوک،عبور3درصد نورتابیده شده ازهر4درصدکل فیبرموجود.

- چگالی: 2400-2100 کیلوگرم برسانتیمترمکعب .

- ا ندازه بلوک ها: ضخامت500-25 میلیمتر

عرض حداکثر:600 میلیمتر

ارتفاع حداکثر:300 میلیمتر

برای نخستین بار در کشور بتن غلطکی RCCP با موفقیت اجرا شد یک شرک

برای نخستین بار در کشور بتن غلطکی RCCP با موفقیت اجرا شد

یک شرکت تحقیقاتی بتن توانست بتن غلطکی RCCP که جایگزین مناسبی برای آسفالت می باشد را در شهرستان هشتگردبرای اولین بار با موفقیت اجرا کنند.
کارشناسان این مرکز درباره نقش و جایگاه بتن‌های غلطکی RCCP معتقدند که با توجه به مسائل زیست محیطی ناشی از آسفالت در کنار دوام اندک آسفالت در برابر تغییرات جوی، ضربه پذیری و سایش، موضوع بتن RCCP از دهه های گذشته در کشورهای توسعه یافته مورد توجه قرار گرفت به نحوی که در حال حاضر بیش از 80 درصد معابر سواره رو در اغلب کشورهای توسعه یافته با استفاده از بتن غلطکی اجرا شده است
مدیر این مرکز تحقیقاتی در ادامه افزود،تکنیک ساخت معابر سواره رو در دنیا دستخوش تغییرات وسیعی شده است و بخاطر واکنش‌های مختلفی که در مواد نفتی به مرور زمان بوجود می آید، موضوع تغییر بافت خیابان‌ها و اتوبان‌ها جایگزینی RCCP را پیش روی کشور های توسعه یافته قرار داده است و وضعیت امروزی خیابان‌ها در کشورهای در حال توسعه در وضعیتی است که ناشی از بی توجهی به فن آوری های جدید است لذا باید مدیران و صاحبان صنایع برای وارد کردن فناوری های جدید به هماهنگی برسند؛ در غیر اینصورت وضعیت نادرست موجود در بخش‌های مختلف ادامه خواهد داشت....
وی همچنین درباره دلایل توجه به بتن غلطکی میگوید: «همه ساله صدها میلیارد تومان در کشور ما برای تأمین روکش آسفالت خیابان‌ها هزینه می شود که پس از گذشت یک تا 5 سال این آسفالت مجدداً بایستی تعویض شود، این مسئله باعث شکل گیری نارضایتی های وسیعی در بین همه اقشار جامعه شده است.و البته ابعاد فقدان کیفیت آسفالت خیابان ها در همین جا به پایان نمی رسد بلکه باعث آبروریزی ملی و بین المللی برای صنعت و جامعه مهندسی نیز شده است
به گفته این محققان ، پیچیدگی‌های بتن غلطکی به مرحله اجرا و دانش فنی تولید منتهی می شود و به نظر می رسد با تجربیاتی که بدست آمده می توان امروزه گفت که تکنولوژی ساخت خیابان و اتوبان‌های با دوره دوام بالا نیز در کشور ما بومی شده است، لیکن بایستی ببینیم که مسئولین تا چه حد از این دست آورد استقبال می‌کنند.

دانستنی های گروت

خلوطهای گروت آماده جهت مصارف مختلفی چون، زیر صفحه ستونها، آنکربلتها، نصب ریل ماشین آلات، برینگ پلها، بلتها، ریلها، حایل ها و...  کاربردی دارند.  این گروتها به گونه ای طراحی شده اند که توان جذب نیروهای وارده و انتقال آنها به بخش زیرکار را داشته باشند.
برای مثال در هنگام نصب انواع ماشین آلات نیروهای وراده از آنها توسط گروت یا ملات به فنداسیون بتنی منتقل می گردند.  ملاتها و گروتها موجب حصول مقاومتهای مطلوب و مطمین و همچنین اتصال پایدار بین ملات و سازه ای که قرار است بر روی آن گروت یا ملات قرارگیرد از یکطرف و سطح زیرکار از طرف دیگ می گردند.

بطور کلی دو روش ملات ریزی در داخل حفرات در محل اتصال آنکرو وجود دارد که عبارتند از :

الف – گروت یا ملات خشک (Dry-pack Mortar) : در این روش ملات با استفاده از نیروی تراکمیTamping جایگذاری می شود.  

ب – گروت یا ملات سیال (Flow Mortar) : بعلت روانی در هنگام ریختن، گروت یا ملات خود به خود جایگذاری می شود.  

هرچند مصرف گروت یا ملاتهای نوع خشک بطور کاملاً رضایت بخشی در عمل در کارهای ساختمانی بکار برده می شود ولی این روش جایگذاری همیشه روش مناسبی نیست، به همین خاطر است که در عمل تمایل به استفاده از روش ملات سیال رو به افزونی دارد.  روش ملات سیال در محلهایی که حفرات تقریباً بسته و مسدود و غیر قابل دسترسی بوده بیرون از آن، گروت کاری براحتی امکان پذیر نیست کاربرد فراوان دارد.  

چرا ملاتهای مخلوط گروت آماده ترجیح داده می شوند؟

ملاتهای گروت طراحی شده برای گروت کاری می بایست پاسخگوی کاربردها، عملکردها و نیازهای مشخصی همچون موارد زیر باشند.  

-          قوام یافته و سیال باشد و در حالت معمولی جاری شود.  

-          دچار جداشدگی آب و سنگدانه از هم نشده و ته نشین نشود.  

-          دچار جمع شدگی قابل ملاحظه نگردد.  

-          توان نگهداری آب ملات بتنی و سیمان را داشته باشد.  

-          در حداقل زمان به مقاومت مطلوب دست یابد.  

مجموعه موارد ذکر شده در بالا نیازمند همگونی مخلوط، مواد چسباننده و مصالح سنگی (دانه بندی) و مواد افزودنی هستند.  چنانچه مخلوط گروت در کارگاه ساختمانی ساخته شود و از مصالح سنگی موجود استفاده بعمل آید، دانه بندی مناسب بدست نخواهد آمد و ضمانت لازم نیز امکان پذیر نخواهد بود.  

برای بدست آوردن درصد بهینه مواد چسباننده و افزودنی (اگر نیاز باشد) و مصالح سنگی در چنین شرایطی از نظر تکنیکی تقریباً غیر ممکن خواهد بود و از نظر اقتصادی نیز کاملاً غیر اقتصادی است.  به همین دلیل است که از ملات مخلوط آماده بطور ایده آل برای ملات ریزی و گروت کاری استفاده بعمل می آید.  این نوع ملاتهای مخلوط آماده تحت شرایط کنترل شده و فرموله شده و از پیش مخلوط شده در کارخانه بسته بندی می شوند.  از آنجاییکه خصوصیات عملکرد این مواد بطور دقیق مشخص و معلوم است، چنانچه طبق راهنمای سازنده بکار برده شوند و همچنین بطور مناسب مخلوط، تحکیم و عمل آوری شوند، نتایج مثبت و رضایت بخشی را بدنیال خواهد داشت.  

ملاتهای گروت آماده

شرکت وندشیمی تولید کننده و عرضه کننده گروتها و ملاتهای مخلوط آماده بر پایه سیمان، رزین اپوکسی و پلیمری (بسپار) می باشد.  

مهمترین عامل در انتخاب ملات برای یک کاربرد مشخص بستگی به شرایط و خواسته های مورد نیازسرویس، ملات ریزی و یا گروت کاری دارد.  هریک از این نوع ملاتها دارای خصوصیات عملکردی مشخص و منحصر بفردی می باشند که پاسخگوی نیازهای موجود خواهند بود.  

-          گروت منبسط شونده بر پایه سیمان

-          گروت سیمانی اصلاح شده با مواد پلیمری (بسپار)

-          گروت اپوکسی دوجزیی و یا سه جزیی

-          گروت آماده منبسط شونده

ملات، گروت سیمانی منبسط شونده با مقاومت اولیه و نهایی بالا و زود رس که به دمای آب و هوایی محیط و زمان مصرفی بستگی دارد.  

این ملات بصورت پودر خشک بسته بندی شده، آماده مصرف می باشد و در هنگام ترکیب با آب، دارای خصوصیت و یژه انبساط حجمی دو مرحله است.  

انبساط اولیه آن حاصل تصعید گازها بوده و هنگامی بوقوع می پیوندد که پودر آن با آب ترکیب می شودو به مدت 15 تا 30 دقیقه بطول می انجامد.  فاز دوم انبساط نیز در اثر واکنش شیمیایی گیرش ملات است که یک یا دو روز بعد از اختلاط ملات آغاز می شود.  

به منظور حصول انبساط اولیه بهینه بایستی ملات را پس از اختلاط با آب سریعاً مورد استفاده قرارداد.  گروت مخلوط آماده از نوع گروت ضد سولفات بوده و دارای سیمان پرتلند ضد سولفات بر طبق ASTM C  150 نوع V و پودر میکروسیلیکا می باشد.  این ملات مخصوص دمای بالای c °40 - c °10 بوده و چنانچه ملات ریزی در زیر دمای یاد شده صورت گیر و نرخ کسب مقاومت کندتر خواهد شد.  

گروت اصلاح شده پلیمری

ملات سیمانی اصلاح شده با مواد پلیمری دارای دو جزء می باشد.  

-         جزء مایع A : رزین پلیمری

-        جزء مایع B : مخلوط سیمان با مقاومت بالا و دانه بندی ویژه با ماسه سیلیسی شکری، با بهترین خواص روان کنندگی.  

در هنگام ملات ریزی تنها کافیست دو جزء B و A با هم مخلوط شوند.  این ملات دارای خصوصیات زیر
می باشد :

1-     مقاومت کششی و خمشی بالا

2-     خاصیت آببند کنندگی مطلوب

3-     مقاومت سایشی بالا

4-     پیوند قوی با زیرسازی (معدنی)

5-     مقاومت بالا در برابر اثر آب شور دریا

توجه :

برای کسب اطلاعات بیشتر به راهنمای ملات تعمیراتی و محافظتی وندشیمی مراجعه شود.  

گروت اپوکسی  

این گروت اپوکسی شکل پذیر و بدون حلال شامل 3 جزء می باشد.  

رزین اپوکسی، سخت کننده، عمل آورنده آمین و دانه بندی ویژه سیلیسی

در هنگام مصرف کافیست سه جزء آن با هم مخلوط شوند.  

این ملات دارای خصوصیات زیر است :

1-     سخت شدن سریع که دمای محیط بستگی دارد

2-     قابلیت بالای چسبندگی به زیر کارهای معدنی و فولادی

3-     مقاومت در برابر ارتعاشات شدید

4-     سخت شدن بدون جمع شدگی

5-     مقاومت بالا در برابر حملات مواد شیمیایی

6-     مقاومت مکانیکی بسیار زیاد

موارد مصرف :

-         گروت کاری و ملات ریزی برای پیوند محکم سازه ای در شرایط باربری دینامیکی

-         در صنایع، شامل : کارخانه و ماشین آلات موتوری، ژنراتورها، پمپها، ریل جرثقالها، سیستمهای انبارهای بلند

- در کارهای ساختمانی، شامل : برینگ پلها، پایه گاردهای محافظ دست اندازها، تیرهای راهنمایی لامپهای استاندارد انکربلتها.

- در صنایع ساختمانی، شامل : ستونهای پیش ساخته بتنی و یا فولادی، اجزاء ساختمان پی ها، تصفیه ستونها، اتصالات، روزنه های لوله کشی.

- تعمیرات بتن، شامل : روسازی حفرات سنگها و فواصل آنهاپر کردن حفرات

مورد کاربردی

آماده سازی زیرکار

موفقیت در انتقال نیروهای وارده توسط مواد پیوند دهنده کاملاً به زیر کار بستگی دارد.  

این موفقیت ذکر شده را می توان در 3 واژه خلاصه کرد.  

1-     سلامت  (Sound)2-  تمیزی  (Clean)3-  ثبات (Stable)

زیرکار سیمانی می بایست :

-         عاری از هر گونه چربی یا گرد و غبار، روغن و مواد آلوده باشد.  

-         عاری از هرگونه روغن قالب و مواد عمل آورنده باشد.  

-         عاری از هرگونه پوسته و بخشهای سست و لق باشد.  

-         عاری از پوسته سیمانی و دوغاب سیمان باشد.  

زیرکارهای فلزی می بایست :

-         عاری از هرگونه روغن، چربی، گرد و غبار و مواد آلوده باشند.  

-         عاری از لایه های پوسته ورقه شده باشند.  

روشهای آماده سازی سطوح زیرکار

انتخاب نوع روش آماده سازی سطوح زیرکار به عواملی چون :

شرایط زیرکار، امکانات محلی و نوع ملات مصرفی بستگی دارد.  سطح قدیمی را می توان با استفاده از روشهای زیر آماده کرد.  

-     سند بلاست نمودن، واتربلاست شدید، قلم و چکش کاری، مضرس کردن و خراش دادن سطوح، خراشیدن و زبر کردن سطوح عامل اصلی پیوند و چسبندگی ملات با سطح زیر کار است.  

-     باید به این نکته توجه داشت که زیرکردن بیش از اندازه سطوح موجب جلوگیری از روان شدن ملات بر روی سطح می گردد.  

   رطوبت در بتن زیرکار

 هنگامیکه زیرکار از نوع بتنی، ملات سیمایی و یا ملات سیمانی اصلاح شده با مواد پلیمری باشد، مرطوب بودن زیرکار الزمی است.  اشباع کردن زیرکار از آب موجب جلوگیری ازخشک شدن ملات مصرفی (در اثر جذب آب ملات توسط زیرکار) شده و باعث افزایش چسبندگی می گردد.  

سطح زیرکار خشک موجب از دست رفتن آب ملات و مایع پلیمری آن می گردد که نتیجه آن، ضعیف شدن چسبندگی در محل اتصال است.  مدت زمان مرطوب نگه داشتن زیرکار به درجه جذب آب زیرکاربستگی داشته و بایستی مقدار آب مازاد را قبل از ملات ریزی با استفاده از پمپ، اسفنج، فشارباد، دستگاه و کیوم و...  جمله آوری کرد.  ملاتهای اپوکسی برخلاف ملاتهای سیمانی برای بوجود آوردن پیوندی قوی نیازمند زیرکاری خشک هستند ولی گروتهای چسباننده و ندشیمی حتی در محلهای کم رطوبت نیز بخوبی می چسبند.  

 قالب گذاری

طراحی قالبها باید به گو. نه ای باشد که در حین گروت و ملات ریزی هیچگونه تغییر و جابجایی در آنها بوجود نیاید.  قالبها راباید بالاتر از سطح گروت کاری در نظر گرفت.  این مقدار اضافی راباید برای اطراف نیز در نظر گرفت.  در گروت و ملات ریزی بایستی اطمینان حاصل نمود که هوای محبوس درون ملات از آن خارج شود.  

پس باید روزنه های باز را در سمت مخالف محل گروت و یا ملات ریزی و یا در گوشه ها و زاویه ها تعبیه نمود.  این روزنه ها محلی برای بررسی گروت و ملات ریزی در حین کار خواهند بود.  

ژوینهای موجود در قالبها و یا هر نوع وسیله فاصله دهنده در محل اتصال قالبها، زیرکار با محلهای نصب و سوار کردن باید برای جلوگیری از نشت شیره ملات مسدود شوند.  برای اینکه این قالبها براحتی باز شوند می توان از مواد رها کننده قالب همچون روغن قالب با کیفیت بالا استفاده به عمل آورد و از مواد پارافینی نیز برای ملاتهای اپوکسی استفاده کرد.  

آماده سازی مخلوط ملات

هر جا که امکان مصرف ملات مخلوط آماده وجود دارد می توان از تمامی محتوی بسته استفاده نمود. در صورت چند جزیی بودن مواد، می توان آنها را با هم مخلوط نمود و در صورت یک جزیی بودن ملات می توان از دستورالعمل استفاده نمود.  باید توجه داشت که حتماً یک نمونه کوچک از ملات تهیه شود و همچنین در هنگام اختلاط اپوکسی، به علت قیمت بالای آن بهتر است راهنمای سازنده را بطور دقیق اجرا نمود.  

رعایت نکات زیر الزامی است :

-     مواد تشکیل دهنده ملات از قبل آماده شده سیمانی خشک و یا مصالح سنگی بخش اپوکسی را باید تماماً در یک ظرف خالی کرد و کاملاً مخلوط نمود تا در اثر جابجایی در حمل و نقل ته نشینی در آن بوجود نیاید.  

-         اصلاح نمودن مخلوط نسبت بندی شده توسط مواد افزودنی دیرگیر یا زودگیر مجاز نمی باشد.  

-         ملاتهای مایع را باید با سرعت کم مخلوط نمود تا از هوادهی به درون مخلوط ملات جلوگیری به عمل آید.  در چنین حالاتی حبابهای هوای وراد شده به درون ملات بر روی سطح ملات مایع آمده و در هنگام نصب صفحه ستونها و ماشین آلات موجب کاهش اتصالات بین ملات آنها می گردد.  در صورتیکه امکان داشته باشد بهتر است تا عمل هواگیری (Ventilater) از مخلوط ملات بصورت محدود انجام شود.  

کارگذاری مخلوط (ملات ریزی(

هنگام گروت ریزی در زیر صفحه ستونها و...  باید محل ریختن کاملاً از ملات پر شود.  ملات سیمانی باید بطور پیوسته ریخته شود.  چنانچه از فشار ملات ریزی کاسته شود، به حالت شل (Sluggish) در آمده و نهایتاً روانی آن از بین رفته و روان کردن مجدد آن مشکل خواهد بود.  

در این رابطه ملات رزینهای مصنوعی دارای مصرف راحتری هستند.  این ملاتها در هنگام ریخته شدن به شکل آهسته و مطمین در جریان خواهند بود تا اینکه به بخش مقابل قالب برسند.  حتی در صورتیکه عمل ریختن ملات به دلیلی متوقف شود به محض اینکه ملات جدید ریخنه شدف ملات قبلی شروع به حرکت می کند.  

برای اینکه مابین سطح ملات زیخته شده و زیر صفحه ستون فاصله ای بوجود نیاید سطح ملات ریخته شده از سطح زیرین صفحه ستون پایین تر بیاید.  

برای اینکه جریان روان ملات در زیرصفحه ستون به سادگی امکان پذیر باشد باید اعمال زیر را به انجام رسانید :

کوبیدن ملات با استفاده از میله اسلامپ و یا یک قطعه چوب از محل ریختن ملات (روزنه)

کشیدن حلقه هایی از سیم یا زنجیر از طرف مقابل روزنه

کوبیدن آرام بر روی پهلوهای قالب بوسیله چکش

عمل آوری

تمامی ملاتهای سیمانی و اپوکسی برای اینکه از تبخیر سریع رطوبت در امان باشند باید عمل آوری شوند.  عمل آوردن ملات با استفاده از مواد پوشش دهنده (کیورینگ) و یا با استفاده از گونی خیس پس از ریختن ملات به انجام می رسد و با توجه به شرایط آب و هوایی سه روز ادامه می یابد.  در این میان ملاتهای اپوکسی احتیاج به عمل آوری خاصی ندارند.  

نمونه کاربردی ملات گروت مایع

نصب زیر سری ماشین آلات

ملات و گروت مایع به انکر بولت نمودن زیر صفحه ماشین آلات، باید توان جذب نیروهای اساتیکی و دینامیکی و انتقال آنها از ملات به زیرکار بتنی را داشته باشد.  انواع تنشهای کششی، برشی، فشاری و بار دینامیکی ممکن است بیش از اندازه بار استاتیکی باشند.  برای اطمینان از اینکه بار وارده تماماً به زیر کار انتقال می یابد باید چسبندگی بین صفحه زیرسری و ملات مناسب باشد.  به همین خاطر است که باید از تمرکز تنشهای منطقه ای جلوگیری کرد پس در نتیجه ملات باید عاری از هر نوع حباب هوا بوده و دارای قوام و روانی مطلوب باشد.  ملات نیز باید بصورت پیوسته و بدون توقف به انجام برسد.  

باید توجه داشت که قبل از گروت ریزی اطراف انکربلتها، گروت کاری شوند و پس از آن ملات زیر صفحه در یک مرحله ریخته شود.  

پی (فوتینگ) ستونها و دیوارهای حایل

در این نوع زیرکار، ملات و گروت تنها نقش جذب نیرو و انتقال بارهای استاتیکی را ایفا می کنند

صفحه ستونهای فولادی

در مکانهاییکه اندازه های فوتینگ مناسب باشند پیشنهاد می شود از روش جای دادن مواد خشک (Dry pack) برای اجرای گروت و یا ملات کاری استفاده شود.  اگر قرار بر این باشد که زیر صفحه ستونها از ملات مایع پر شود باید حتی الامکان از آب آوری و ایجاد حباب هوا در ملات جلوگیری بعمل آید.  

ستونها پیش ساخته بتنی با آرماتورهای اتصال آماده

در این حالت باید اطمینان حاصل نمود که حفره های طراحی شده به شکل مناسبی گروت کاری شده اند.  این نوع انکرها می توانند به دو صورت به انجام رسند.  

-     این طرح از نظر تکنیکی ترجیح داده می شود.  زیرا اتصال فولاد به بتن بهتر کنترل شده و مطمئن تر است.  

-      اثر توقف در حین ملات ریزی در کل ملات ریزی دارای کمترین حساسیت می باشد.  

انکربلتها

برای گروت کاری انکربلتها و پن ها، مخلوط ملات باید به حد کافی قوام و روانی داشته باشد تا سطح اتصال بلتها و جداره حفره ها را بخوبی آغشته از مواد چسبنده نماید.  حفرات تعبیه شده باید به اندازه ای باشند تا فاصله کافی برای جریان یافتن ملات در اطراف بلت را مهیا نمایند.  حداقل فاصله بین شفقت بلت با جداره حفره باید تقریباً سه برابر بزرگترین اندازه دانه بندی موجود در مخلوط ملات باشد.  

پر کردن حفرات بزرگ

در هنگام پر کردن حفرات بزرگ باید تمایل جمع شدگی ملات سیمانی را در نظر گرفت.  همین مساله را در مورد ملات رزین اپوکسی نیز باید در نظر داشت (زیرا با واکنش حرارت زا همراه است. ) با افزودن مصالح سنگی درشت دانه به مخلوط آماده تمامی این تأثیرات جبران می گردند.  

الف) افزودن مخلوط سنگی درشت دانه به ملات مخلوط شده

با توجه به اندازه حفرات می توان از مصالح سنگی با اندازه های متفاوت استفاده کرد(اندازه های...، 32-16، 16-8، 8-4 میلیمتر).  مقدار مصالح سنگی درشت دانه بسته به درجه کارایی مورد نظر تعیین می شود و معمولاً بین 10% تا 50% (وزنی) مخلوط آماده می باشد.  سنگدانه های گرد گوشه و صاف، کارایی بهتری را بوجود می آورند.  

ب) پر کردن حفرات از قبل

بجای افزودن مصالح سنگی درشت دانه به ملات مخلوط آماده می توان از روش دیگری نیز استفاده کرد.  در این روش حفره با مصالح سنگی درشت تا یک ارتفاع مشخص پر شده و بر روی آن ملات ریخته می شود.  این عمل در چند مرحله صورت می گیرد تا حفره پر شود.  

برای استفاده از این روش که در اجرای Epoxy Grout گروت سیمان اصلاح شده با پلیمر توصیه می شود.  

ابتدا ملات مخلوط آماده را داخل حفره ریخته و پس از آن مصالح سنگی بر روی ملات ریخته شده و در نهایت نیز عمل اختلاط ملات و سنگدانه به انجام می رسد.  

عملیات فوق را باید مرحله به مرحله تا پر شدن حفره به انجام رساند.  

کاربرد موارد مشابه

رزین اپوکسی دو جزیی

آنکر کردن افقی و روی تاجی

در مکانهایی که امکان گروت ریزی در جا برای آنکربلتها بعلت افقی بودن و یا واقع شدن بر روی تاج وجود ندارد، حفرات را طوری طراحی می کنند تا (Fastener) (حفره و یا سوراخ دریل شده و... ) را توسط ملات مخلوط آماده پر کرده، آنکر بلت را در وسط آن قرارداده و با فشار بداخل آن فرو می کنند.  در این روش ملات مخلوط به گونه ای سخت خواهد بود که حفره دریل شده واقع بر روی تاج را با آن پر می کنند اما چیزی از این ملات بیرون نمی ریزند و همچنین به گونه ای نیز پلاستیکی است که می توان بلت را بدون اعمال فشار زیاد بداخل ملات فرو کرد.  

پس این ملات باید دو خاصیت را دارا باشد :

1-     در هنگام سکون سخت و در هنگام بهم خوردن روان شود (Thixotrop)

2-     خاصیت مربوط کنندگی مطلوبی از خود بروز دهد و توان چسبندگی مناسبی را از خود نشان دهد و به بتن و فولاد بخوبی بچسبد.  

چسباندن صفحه های فلزی کوچک

صفحه های کوچک فلزی را می توان بدون بروز هیچگونه مشکلی بر روی سطوح تاج و سطوح عمودی با مصرف گروت رزین اپوکسی متصل نمود.  

تزریق در حفراتی که نمی توان آنها را گروت ریزی نمود .

در مکانهایی مانند مابین حایلها و تیر ریزیها که به مقاومت بالا و چسبندگی مطمین نیازمند می باشد (مثلاً زمانیکه تعمیرات سازه ای انجام می شود).  در محلهایی که فضای کافی برای روان شدن ملات بین اجزاء سازه وجود، در چنین شرایطی می توان از تزریق ملات رزین اپوکسی دو جزیی برای پر کردن فضا و حفرات موجود با استفاده از دستگاه تزریق استفاده نمود.  برای این منظور عملیات با پر کردن ته حفره آغاز می شود و در حین تزریق آرام و آرام دستگاه به بیرون کشیده می شود.  

ملات رزین اپوکسی سه جزیی (Dry pack)

ملات رزین اپوکسی که دارای فیلر سیلیسی است حاوی مواد زیر می باشد :

1-      رزین اپوکسی   2- عمل آور هاردتر آرمین     3- مصالح سنگی با مقاومت بالا

برای آماده کردن ملات 3 جزیی باید 3 جزء را طبق راهنما با هم مخلوط کرد.  

ملات اپوکسی 3 جزیی برای پر کردن حفرات فرموله ویژه با روش بسته – خشک است که از طریق ریختن و ضربه کوبی انجام می گردد.  

به این دلیل که مقدار مواد چسباننده با بخش بسیار زیادی از ماسه کوارتز افزایش می یابد (10 : 1) ملات ریخته شده دارای تخلخل زیادی می باشد.  برای استفاده در فضای آزاد پیشنهاد می شود که سطحی که در مجاورت محیط می باشد توسط یک درزگیر و مسدود کننده اپوکسی پوشش داده می شود.  (مخلوطی از بخشهای A و B )

ملات پلیمری آماده دو جزیی

ملات پلیمری سخت شونده بر پایه متیل متکریلیت شامل دو بخش می باشد :

1-     بخش مایع منومر متیل متکریلیت

2-     بخش پودری پراکسید

برای آماده سازی مخلوط برای مصرف دو جزء آنرا بخوبی مخلوط نموده و تکان داده و بر روی سطوح خشک اجرا می کنند.  چنانچه حفرات بزرگ باشند می توان از مصالح سنگی تمیز و خشک mm 7-2 با نسبت وزنی 1 : 1 استفاده نمود.  قابل ذکر است که ملاتهای پلیمری را در سطوح با حداکثر شیب 45 درجه می توان بکار برد.  

از موارد کاربرد ملاتهای پلیمری می توان به محلهای زیر اشاره نمود:

-          جاده های بتنی

-          کف سازیهای صنعتی

-          باند فرودگاهها

-          محلهای پارک ماشین

-          جای گذاری زیر پلها و غیره

انتخاب صحیح مواد برای کاربرد

تهیه یک دستورالعمل کلی و یا قانون برای یک انتخاب صحیح تقریباً ممکن است.  

در یک انتخاب قبل از هر چیز باید مشخصات مواد و موارد کاربرد آن و همچنین مشخصات فنی کار مورد نظر باید مورد توجه قرار گیرند.  بدنبال این توجه خاص است که می توان به انتخاب صحیح نزدیک شد.

دانستنی هایی در مورد آسفالت

دانستنی هایی در مورد آسفالت

درجه حرارت پخش آسفالت
حداقل درجه حرارت پخش مخلوط آسفالتی بر حسب نوع قیر مصرفی، دانه‌بندی مصالح سنگی، ضخامت لایه، فصل اجرای کار، حرارت محیط و سطح راه، سرعت باد، نوع و تعداد غلتکها توسط دستگاه نظارت معین می‌گردد.

. ولی به هر حال این درجه حرارت باید به حدی باشد که تراکم لازم را تأمین نماید. جدول 20-14 حداقل درجه حرارت مخلوطهای آسفالتی با دانه‌بندی پیوسته را به هنگام پخش با توجه به ضخامت آنها و درجه حرارت سطحی که مخلوط آسفالتی بر روی آن پخش می‌شود نشان می‌دهد. در این جدول زمان تقریبی لازم برای حصول تراکم نیز تعیین گردیده است.

به هرحال رقم دقیق درجه حرارت پخش با 10± درجه سانتیگراد رواداری باید توسط دستگاه نظارت تعیین گردد.

ضخامت مخلوط آسفالتی (سانتیمتر)							درجه حرارت سطح راه (سانتیگراد)
10	9	5/7	5	4	5/2	2
حداقل درجه حرارت مخلوط آسفالتی بر حسب سانتیگراد
125	130	135	140	145	145	ـ	15-10
120	125	130	135	140	140	145	20-15
120	125	130	130	135	140	140	27-20
120	120	125	130	130	135	135	32-27
120	120	125	125	130	130	130	32 و بیشتر
15	15	15	15	12	8	6	زمان تقریبی لازم برای تکمیل کوبیدگی (بر حسب دقیقه)

جدول حداقل درجه حرارت مخلوط آسفالتی هنگام پخش

باید توجه داشت که هر قدر ضخامت لایه آسفالتی زیادتر باشد، به علت آنکه حرارت را مدت زمان بیشتری در خود نگه می‌دارد، زمان لازم برای تکمیل تراکم قشر و در نتیجه حصول تراکم نسبی مشخصه زیادتر است و به عبارت دیگر فرصت بیشتری برای کوبیدن بی آنکه حرارت مخلوط آسفالتی بیش از اندازه کاهش پیدا کند، وجود دارد.

 غلطک های آسفالتی

۱- غلتکهای فولادی

الف:  غلتکهای استاتیک

هریک از غلتکهای سه‌چرخ و یا ردیف دوچرخ و سه‌چرخ باید هنگام کار باری معادل 45 الی 65 کیلوگرم بر سانتیمتر در عرض چرخ عقب غلتک اعمال نموده و وزنشان کمتر از 8 تن نباشد. روی چرخهای غلتکهای فلزی باید گلگیر و لوله آبپاش نصب شده باشد تا چرخها را همواره تمیز و مرطوب نگه داشته و از چسبیدن مخلوط آسفالتی به آنها جلوگیری نماید. مصرف روغن سوخته و یا گازوییل جهت تمیز کردن چرخ غلتکها به هیچ وجه مجاز نیست. سطح پیرامون کلیه چرخها باید کاملاً صاف و هموار و فاقد فرورفتگیهای کوچک و بزرگ باشد. برای افزایش وزن آنها باید فضای کافی در این نوع غلتکها تعبیه شود. سرعت غلتکهای فولادی استاتیک هنگام کار باید حتی‌المقدور کم و یکنواخت بوده و جز در شرایط خاص از حدود 5 کیلومتر در ساعت تجاوز ننماید.

ب:   غلتکهای لرزشی

غلتکهای لرزشی مورد استفاده در عملیات آسفالتی باید خودرو بوده و نوع کششی آنها مجاز نیست. این غلتکها معمولاً از نوع ردیف دوچرخ می‌باشند که سیستم ارتعاش در یک یا هر دو چرخ آنها تعبیه شده است. وزن آنها نباید کمتر از 7 تن بوده و بار خطی استاتیک آنها بین 25 تا 35 کیلوگرم باشد. تناوب و میدان نوسان غلتکهای لرزشی با توجه به شرایط کار باید توسط دستگاه نظارت تنظیم شده و یا از کاتالوگ کارخانه سازنده استخراج شود ولی در هر حال تناوب غلتک نباید خارج از 3000 - 2000 ارتعاش در دقیقه، و میدان نوسان آن 8/0 - 4/0 میلیمتر باشد. سرعت غلتکهای لرزشی حداکثر پنج کیلومتر در ساعت می‌باشد. سایر خصوصیات مربوط به گلگیرها، آبپاش، عدم مصرف گازوییل و روغن سوخته روی چرخها، و بالاخره صاف و هموار بودن سطح پیرامون چرخها به شرح بند الف فوق می‌باشد که باید کاملاً رعایت شود.

۲-غلتکهای لاستیکی

غلتکهای لاستیکی باید خودرو بوده، وزن آنها با توجه به شرایط کار بین 15 الی 30 تن باشد. وزن دقیق غلتک توسط دستگاه نظارت تعیین می‌شود. در غلتک باید فضای کافی جهت افزایش وزن آن در صورت لزوم تعبیه گردد. فشار باد چرخهای غلتک لاستیکی باید بین 5 تا 5/8 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع بوده و تغییرات فشار نیز نسبت به رقم حداقل و حداکثر تعیین شده از 3/0 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع تجاوز ننماید. چرخهای غلتک لاستیکی باید طوری قرار گرفته باشند که در هر گذر تمام عرض غلتک توسط چرخها کوبیده شده و امتداد اثر چرخها در عرض کافی یکدیگر را در حین حرکت بپوشانند. برای اینکه آسفالت به چرخها نچسبد، باید حتی‌المقدور سعی نمود که چرخها در تمام مدت کار گرم بماند و در غیر این صورت باید از لوله آبپاش و گلگیرهای پارچه‌ای ضخیم جهت تمیز نگهداشتن چرخها استفاده نمود. مصرف مواد روغنی و گازوییل برای این منظور مجاز نخواهد بود. لاستیکها باید سالم و صاف بوده و نخ‌زدگی نداشته باشند زیرا اثر نخ‌زدگی لاستیکها در روی سطح آسفالت با غلتک زدنهای بعدی نیز از بین نخواهد رفت. سرعت غلتک لاستیکی نباید از 8 کیلومتر در ساعت تجاوز نماید

مدیریت هوشمند ساختمان

 تکنولوژی ساختمان هوشمند امکانات متنوع و گسترده ای در اختیار می گذارد که هر شخص نسبت به علاقه و سلیقه خود می تواند از تمامی یا تنها بخشی از آن بهره مند شود. با کمک این تکنولوژی، تمامی وسایل و تجهیزات داخل ساختمان، بر حسب خصوصیات محل و نیاز استفاده کنند گان، توسط صفحه ای نمایش داده می شوند و از همان جا قابل کنترل و مدیریت هستند. ویژگی منحصر به فرد این تکنولوژی، ایجاد هماهنگی و یکپارچه سازی بین تمامی سیستم هایی است که تاکنون به صورت منفرد استفاده می شده اند و به این ترتیب در محدوده وسیعی امکان طراحی، نصب و استفاده می دهد. از فواید اصلی این تکنولوژی در کنار ایجاد راحتی و امنیت بیش تر، می توان به صرفه جویی در مصرف انرژی اشاره کرد. فلسفه اصلی تکنولوژی ساختمان هوشمند براساس محوریت بخشیدن به شخص استفاده کننده و نیازهای او پایه ریزی شده، به درخواست های امروز و آینده پاسخی ساده و مناسب می دهد و قابلیت هماهنگ شدن با تکنولوژهای بعدی را داراست.

  - در ساختمان هوشمند منابع نور اعم از چراغ سقفی، دیواری، رومیزی، چراغ های رنگی تزئینی، فلورسنت و لامپ های LED همگی به تفکیک یا گروهی قابل کنترل هستند.با این روش می توان بدون نیاز به سرکشی به تمامی چراغ ها از وضعیت تک تک آن ها اطلاع حاصل کرد و آن ها را «روشن-خاموش» یا " Dim " کرد.
    
    -ساختمان هوشمند قابلیت مدیریت سیستم دزدگیر، دوربین های مداربسته و حسگر اثر انگشت ( Biometric System ) را داراست. از مزیت های اصلی می توان دقت بالا، قابلیت کنترل از راه دور، امکان ارسال SMS روی تلفن همراه، منطقه بندی فضای تحت پوشش ( Zone ) و تشخیص دود و آب گرفتگی را نام برد.
    
    - با یک لمس روی صفحه کنترل، پرده و کرکره (نصب شده در داخل یا خارج) و سایبان ها به سادگی قابل کنترل هستند. هنگام ترک ساختمان با یک نگاه به صفحه نمایش از وضعیت باز و بسته بودن کلیه درها و پنجره ها آگاه شوید. کنترل درها با استفاده از حسگر اثر انگشت و کارت های مغناطیسی به صورت مرکزی، علاوه بر ایجاد ایمنی بیش تر امکان طبقه بندی و زمان بندی دسترسی به ساختمان را به وجود می آورد.
    
    - در ساختمان هوشمند، می توان دمای اتاق ها را به تفکیک و بنا به نیاز تنظیم کرد. همچنین مشروط کردن رویه کار سیستم به حضور ساکنین در ساختمان تاثیر بسزایی در کاهش مصرف انرژی خواهد داشت.
    
    - در ساختمان هوشمند استفاده از آرشیو موسیقی و فیلم بنا به سلیقه شخصی و به تفکیک از هر اتاق امکان پذیر است. آرشیو موسیقی و فیلم شامل: DVD ، CD ، Radio ، TV ، DVB ، Sound Box و ... که از آن در تمام اتاقهای ساختمان بدون نقل و انتقال دستگاه و یا حتی CD و DVD مورد نظر استفاده می شود.
    
    - با به صدا در آمدن آیفون، تصویر مراجع در صورت تمایل فقط روی صفحه نمایش مورد نظر یا روی کلیه صفحات نمایش منعکس می شود. همچنین هنگامی که ساکنان در ساختمان حضور ندارند تصویر مراجع و زمان مراجعه ثبت شده و پس از بازگشت از آن مطلع خواهید شد.
    
    - آبیاری گل و گیاه، تنظیم فواره و آبشارهای مصنوعی از طریق صفحه کنترل به سادگی قابل کنترل هستند. همچنین ساختمان هوشمند می تواند کنترل، آبیاری گل و گیاه در حیاط و یا داخل ساختمان را به طور خودکار طبق برنامه از پیش تعیین شده عهده دار شود. برای مثال هر غروب در صورت پایین تر بودن رطوب چمن از 33درصد سیستم آبیاری به شکل خودکار به کار می افتد.
    
    - در ساختمان هوشمند روشن کردن و تعیین حرارت سونا، اطلاع یافتن از زمان رسیدن سونا به دمای مطلوب، خودکار کردن تصفیه استخر و یا جکوزی همگی به سادگی امکان پذیر است.
    
    - پشتیبانی از چند خط تلفن، پیام گیر، تلفن سانترال، سرویس Caller ID و Fax از ویژگی های ساختمان هوشمند هستند. همچنین در محیط تحت پوشش می توان از تلفن تصویری ( In-House Video telephony ) استفاده کرد.
    
    - در ساختمان هوشمند، امکان اطلاع یافتن از وضعیت تمامی وسایل الکتریکی و کنترل آن ها وجود دارد. مثلاً پس از اتمام کار ماشین لباس شویی هشداری مبنی بر اتمام کار به اطلاع می رسد، هنگام استفاده از جارو برقی با به صدا در آمدن زنگ تلفن یا آیفون جارو به صورت خودکار خاموش می شود. به این صورت احتمال نشنیدن صدای زنگ تلفن هنگام کار با وسایل خانگی پر صدا یا به علت زیاد بودن صدای موسیقی، در ساختمان هوشمند عملاً منتفی است. همچنین در صورت باز ماندن در یخچال به مصرف کننده اخطار لازم داده می شود.
    
    - با یک صفحه کنترل مرکزی شما قادر به کنترل هوشمند تمامی دستگاه های موجود در ساختمان و آگاهی از وضعیت کارکرد آن ها هستید. صفحه نمایش مجهز به تکنولوژی لمسی ( Touch Screen ) است که به راحتی در استفاده از آن می افزاید و برای استفاده احتیاج به وسیله ورودی دیگری نیست.
    
    - با استفاده از این تکنولوژی امکان کنترل ساختمان هوشمند به صورت بی سیم ( Wireless ) وجود دارد. وسیله کنترلی می تواند یک PDA ، Tablet PC و یا یک Remote Control ساده رادیویی باشد. مزیت اصلی استفاده از RF نسبت به IRDA (تکنولوژی به کار رفته در کنترل های تلویزیون) کارکرد از مسافت های طولانی تر و عدم نیاز به دید مستقیم است.
    
    - ساختمان هوشمند امکان اطلاع یافتن از وضعیت کنونی و کنترل ساختمان را از راه دور محیا می کند. شما می توانید با استفاده از SMS ، تلفن گویا ( Call Center ) و یا از طریق اینترنت از این امکان بهره مند شوید.
    
     - سناریو به معنای انجام گروهی از کارها فقط با فشار دادن یک دکمه یا یک لمس به روی صفحه کنترل است. راحتی و سرعت در ایجاد فضای مناسب هدف اصلی استفاده از سناریوهاست.
    
    - ساختمان هوشمند در جهت ایجاد راحتی برای شما، کنترل برخی از امور روزمره و تکراری را به دست گرفته و برای شما آسایش بیش تری به ارمغان می آورد. عملکرد خودکار سیستم می تواند شامل کارهای از پیش تعیین شده باشد یا با استفاده از سنسورهای دما، نور، باد، باران، سنجش رطوبت و سنسور تشخیص حضور شخص و ... شرایط را به صورت بهینه تنظیم کرده و یا اخطارهای لازم را اعلام کند.
    
    ساختمان هوشمند با استفاده از اتوماسیون و برعهده گرفتن برخی کارهای تکراری راحتی بیش تر برای ساکنان خود به ارمغان می آورد. از طرف دیگر، برای ایجاد فضای دلخواه در ساختمان هوشمند تنها یک اشاره کافی است: «سناریوها وظیفه تنظیم دقیق محیط را به عهده می گیرند.استفاده از یک نرم افزار کارآمد با User Interface ساده و چند زبانه (از جمله فارسی) برای کنترل تمامی تجهیزات مزیت دیگری است که موجب سادگی زندگی در ساختمان هوشمند می شود. کار با این نرم افزار نیاز به هیچ آموزش خاصی ندارد.»
    
    در شرایط بحرانی از جمله آتش سوزی، آب گرفتگی و سرقت، ساختمان هوشمند اخطارهایی اعلام می کند که می تواند سهم بسزایی در پیشگیری از وقوع خرابی یا بیش تر شدن آن ایفا کند. ویژگی خاص دزدگیر در منطقه بندی ( Zone ) فضاهای تحت پوشش، استفاده از سنسور دقیق تشخیص حضور شخص، حسگر اثر انگشت و همچنین کنترل و ضبط تصاویر دوربین های مدار بسته به صورت دیجیتال ایمنی را برای منازل به شکل چشمگیری بالامی برد.
    
    - انعطاف پذیری در اجرا و استفاده از خصوصیات شاخص تکنولوژی هوشمند است. با استفاده از ابزاری که این تکنولوژی در اختیار قرار می دهد، برای اضافه کردن این امکانات به منازل موجود در اکثر موارد نیاز به سیم کشی مجدد و تعویض تجهیزات موجود در ساختمان وجود ندارد.استفاده از کلیدها و صفحات نمایش هوشمند برای برنامه ریزی و اجرای دستورات، امکان کنترل با استفاده از Remote Control از داخل ساختمان و یا با تلفن همراه، همگی ساکنان را برای دسترسی به امکانات ساختمان یاری می کنند.
    
    - مدیریت مصرف انرژی در ساختمان هوشمند تاثیر بسزایی در صرفه جویی مصرف انرژی دارد. وابسته کردن نور و سیستم تهویه به حضور شخص و برنامه ریزی بهینه دمای اتاق ها در ساعات مختلف شبانه روز از مصادیق این مدیریت مصرف انرژی هستند.
    
    همچنین جلوگیری از تابش مستقیم نور آفتاب به داخل ساختمان در تابستان توسط کنترل اتوماتیک پرده و کرکره، سبب صرفه جویی در مصرف انرژی الکتریکی برای دستگاه های سرمایشی می شود.
    
    منبع: www.bms-iran.com